Instagram: Μήπως μετατρέπεται σε marketplace ανηλίκων;

«Ουάου!», «Mama mia!», «Ωραίο σώμα!», «Τέλειο σώμα για μπικίνι!», «Μμμμ, βγάλε αυτό το μπικίνι τελείως…», «είσαι κ**λα…». Αυτά τα σχόλια δεν βρίσκονται κάτω από τη φωτογραφία κάποιου ενήλικου ατόμου ούτε σε κάποια «ειδική» ιστοσελίδα που απευθύνεται σε ενήλικες. Βρίσκονται κάτω από τη φωτογραφία ενός 9χρονου κοριτσιού που φοράει ένα χρυσό μπικίνι, και πάνω του χαλαρά ριγμένη, μια πετσέτα (φωτογραφία που όπως καταλαβαίνετε, δεν θα παρουσιάσω εδώ). Τον λογαριασμό της διαχειρίζονται οι γονείς της… Όλοι έχουμε δει λογαριασμούς παιδιών – influencers στο Instagram, τους οποίους διαχειρίζονται οι γονείς του ανήλικου, και στόχο έχουν να πουλήσουν σε άλλες «μανούλες» προϊόντα για τα παιδιά τους, για να γίνουν κι εκείνα αρκετά cool. Εκτός από τις φωτογραφίες που ανεβαίνουν στα social για όλους, μερικοί πληρώνουν για έξτρα φωτογραφίες του ανήλικου – σε τιμή ευκαιρίας! Μόνο $9.99!

Μιλάμε ουσιαστικά για ένα παζάρι όπου γονείς πουλάνε τις φωτογραφίες των παιδιών τους σε αγνώστους στο διαδίκτυο. Και, ναι, είναι τόσο φρικτό όσο ακούγεται. Αλλά αυτό που συχνά ξεκινά ως προσπάθεια ενός γονέα να εισάγει το παιδί του στον χώρο του modeling ή ως μέσον για δωρεάν προϊόντα (ξέρουμε πώς λειτουργεί), καταλήγει γρήγορα σε έναν σκοτεινό κόσμο όπου ενήλικοι άντρες «λιγουρεύονται» μικρά παιδιά. Μάλιστα, έρευνα των New York Times απέδειξε πως πολλοί από αυτούς παραδέχονται σε άλλες πλατφόρμες ότι έλκονται σεξουαλικά από παιδιά.

Πώς τα social media – και κυρίως το Instagram- διαμορφώνουν την παιδική ηλικία

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να είναι ένας όμορφος χώρος για τους περισσότερους όμως όπως όλα τα πράγματα, έχουν και  μια πολύ σκοτεινή πλευρά. Μπορούν να διαμορφώσουν την παιδική ηλικία, ειδικά για τα κορίτσια, με την άμεση ενθάρρυνση και συμμετοχή των γονέων. Πολλοί γονείς δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό να πουλήσουν τις φωτογραφίες των παιδιών τους online σε αγνώστους – όπως ακριβώς γίνεται και στο Only Fans.  

Αρκετοί δεν σταματούν εκεί αλλά κανονίζουν και διαδικτυακά ραντεβού chatting ανάμεσα στα παιδιά τους και σε άγνωστους. Τα παιδιά μιλούν για τις συνεργασίες τους με διάφορα brands και βγάζουν έξτρα χρήματα από τις πωλήσεις. Η κατάσταση είναι χειρότερη για τα κορίτσια. Οι πιο «αφοσιωμένοι» πελάτες ξοδεύουν χιλιάδες δολάρια για να καλλιεργήσουν τις σχέσεις τους με τα ανήλικα.

Οι περισσότεροι ακόλουθοι είναι φυσικά άντρες. Ο μεγάλος αριθμός των αντρών ακολούθων μπορεί να ωφελήσει τις οικογένειες. Είναι απλά μαθηματικά: όσο περισσότεροι είναι οι followers τόσο μεγαλύτερη προσοχή δίνουν στον εκάστοτε λογαριασμό τα brands, ενώ ο αλγόριθμος μπουστάρει ακόμα περισσότερο τον ίδιο τον λογαριασμό προσελκύοντας περισσότερους ακολούθους. Σ’ έναν φαύλο κύκλο….

Ένας υπολογισμός που έγινε από μια εταιρεία δημογραφικών στοιχείων κοινού, βρήκε 32 εκατομμύρια συνδέσεις παιδικών λογαριασμών με άνδρες ακόλουθους.  32 εκατομμύρια!

Telegram ή αλλιώς το πλυντήριο που ξεπλένει

Και πού μπορεί ο κάθε abuser να κάνει το κομμάτι του; Μα, φυσικά, στο Telegram.  Οι New York Times εξέτασαν 5.000 λογαριασμούς και βρήκαν αρκετούς από αυτούς (μέσω email) στο Telegram όπου οι followers έλεγαν ανοιχτά για τις σεξουαλικές τους φαντασιώσεις με παιδιά που ακολουθούν στο Instagram και μάλιστα εξυμνούν το Instagram που τους δίνει τόσο εύκολη πρόσβαση στις φωτογραφίες με σχόλια όπως: «Είναι σαν ζαχαροπλαστείο!» ή «Ο Θεός να έχει καλά τις μαμάδες του Instagram!»…

Οι ανησυχητικές αλληλεπιδράσεις στο Instagram ήταν φυσικό επακόλουθο να  δημιουργηθούν καθώς οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης κυριαρχούν όλο και περισσότερο στο πολιτιστικό τοπίο και το Διαδίκτυο θεωρείται επαγγελματική επιλογή.

Σχεδόν 1 στα 3 παιδιά στην προεφηβεία αναφέρει ως στόχο να γίνει influencer, ενώ το 11% όσων γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2012, δηλαδή η Generation Z, περιγράφουν τους εαυτούς τους ως Influencers! Αυτού του είδους η «διαδικτυακή οικονομία» των δημιουργών περιεχομένου ξεπερνά τα 250 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως,  σύμφωνα με την Goldman Sachs, με τα εμπορικά σήματα των ΗΠΑ να ξοδεύουν περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε influencers.

Ειδικοί σε θέματα υγείας και τεχνολογίας προειδοποιούν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάζουν «σοβαρό κίνδυνο» για τα κορίτσια. Οι συνεχείς συγκρίσεις με τους συνομηλίκους τους και τα φίλτρα που αλλάζουν το πρόσωπο προκαλούν αρνητικά συναισθήματα αυτοεκτίμησης και προωθούν την αντικειμενοποίηση του σώματός τους.

Η διαδικτυακή φήμη όμως φέρνει και αρκετά χρήματα, οπότε σε αρκετούς γονείς τα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα παιδιά τους περνούν σε δεύτερη μοίρα καθώς εξασφαλίζεται το οικονομικό μέλλον της οικογένειας (αν όχι αποκλειστικά των ίδιων). Τα ποσά είναι πολλές φορές εξαψήφια κι έτσι οι γονείς ενθαρρύνονται να εμπορευματοποιήσουν τις εικόνες των παιδιών τους.

Οι λογαριασμοί παιδιών περιλαμβάνουν μικρά αστεράκια που θέλουν να γίνουν χορεύτριες μέχρι παιδιά που διαφημίζουν μαγιό με τις σκηνοθετικές οδηγίες των μανάδων τους. Τις περισσότερες φορές –ευτυχώς– οι μητέρες κάνουν πολύ προσεκτική δουλειά αφαιρώντας τους άντρες ακολούθους. Όμως είναι πολλές εκείνες που τους ενθαρρύνουν για να αγοράσουν σετ φωτογραφιών. Υπάρχουν και αρκετοί λογαριασμοί αγοριών στο Instagram που τους διαχειρίζονται οι μητέρες τους, όμως αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα.

Πολλοί λογαριασμοί κοριτσιών χρησιμοποιούν τη διαδικτυακή τους φήμη όχι μόνο για να λάβουν έκπτωση ή ακόμα και δωρεάν προϊόντα αλλά και για άλλα πράγματα όπως items από το Amazon ή διαδικτυακές πληρωμές μέσω Cash. Οι λογαριασμοί που αναφέρουν ακατάλληλες εικόνες ή πιθανούς «θηρευτές» στο Instagram, αντιμετωπίζονται συχνά με αδιαφορία και όσοι μπλοκάρουν τους ύποπτους λογαριασμούς, βλέπουν την δική τους απήχηση σε followers να πέφτει.  Η Meta, η μητρική εταιρεία του Instagram, διαπίστωσε ότι 500.000 παιδικοί λογαριασμοί Instagram είχαν «ακατάλληλες» αλληλεπιδράσεις κάθε μέρα, σύμφωνα με μια εσωτερική μελέτη το 2020.

Σε μια δήλωση στους The Times, ο Andy Stone, εκπρόσωπος της Meta, είπε ότι οι γονείς ήταν υπεύθυνοι για τους λογαριασμούς και το περιεχόμενό τους και μπορούσαν να τους διαγράψουν ανά πάσα στιγμή.

«Οποιοσδήποτε στο Instagram μπορεί να ελέγξει ποιος μπορεί να προσθέσει ετικέτα, να αναφέρει ή να του στείλει μήνυμα, καθώς και ποιος μπορεί να σχολιάσει στον λογαριασμό του», πρόσθεσε ο Stone, σημειώνοντας μια δυνατότητα που επιτρέπει στους γονείς να απαγορεύουν σχόλια με συγκεκριμένες λέξεις. «Επιπλέον, εμποδίζουμε λογαριασμούς που παρουσιάζουν δυνητικά ύποπτη συμπεριφορά, να χρησιμοποιούν τα εργαλεία δημιουργίας εσόδων μας και σκοπεύουμε να περιορίσουμε την πρόσβαση σε περιεχόμενα συνδρομών σε τέτοιους λογαριασμούς».

Οι influencers χρησιμοποιούν επίσης το TikTok, αλλά το Instagram παραμένει κραταιό μέσον καθώς είναι πιο εύκολη για τους γονείς η πλοήγησή του και ταιριάζει καλύτερα στο στυλ των φωτογραφιών που θέλουν οι εταιρείες.

Κατά καιρούς, το Instagram αφαιρεί τους λογαριασμούς παιδιών – influencers είτε λόγω αναφορών από χρήστες που θεωρούν το περιεχόμενο ακατάλληλο είτε για απροσδιόριστους λόγους. Σε ακραίες περιπτώσεις, έχουν συλληφθεί και καταδικαστεί φωτογράφοι και γονείς για παιδική εκμετάλλευση. Όμως χωρίς αποδείξεις για διακίνηση παράνομων εικόνων, δεν γίνεται να επέμβει ο νόμος.

Κινούμενες διαφημίσεις στα social media

Στη σημερινή οικονομία, οι δημιουργοί περιεχομένου κατέχουν μόνοι τους πλέον μια ισχυρή θέση. Ένα μεγάλο κομμάτι διαφήμισης των εταιρειών αναλαμβάνεται από τους influencers οι οποίοι υπόσχονται να αυξήσουν τις πωλήσεις των προϊόντων τους. Γίγαντες του είδους όπως φαντάζεστε, είναι τα μέλη της οικογένειας Kardashian, πχ η Kim για ένα απλό post μπορεί να λάβει το υπέρογκο ποσό του 1 εκατομμυρίου. Η ίδια έχει 364 εκατ. followers και έχει μετατρέψει το Instagram account της σε ακόμα μία επιχείρηση.

Τα νεαρά κορίτσια προσπαθούν και ονειρεύονται να κάνουν το ίδιο.

Στην Αμερική πολλά κορίτσια – influencers εντοπίζονται στον χώρο του χορού. Έφηβοι και προέφηβοι αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας τις διαδικτυακές καμπάνιες των brands. Φορούν αποκαλυπτικά μπικίνι στο Instagram, περπατούν πασαρέλες σε νεανικές επιδείξεις μόδας, πωλούν βίντεο με το πώς περνούν τη μέρα τους - ως «ειδικό περιεχόμενο» σε αγνώστους.

Για παράδειγμα, εταιρείες (όπως η LA Dance Designs στη Νότια Φλόριντα, που φτιάχνει παιδικές στολές χορού) ανακάλυψαν κάτι πολύ περίεργο όπως αναφέρει ο Kinsey Pastore, επικεφαλής μάρκετινγκ της εταιρίας

«Δώσαμε σε έναν γνωστό συμμετέχοντα του So You Think You Can Dance κοστούμια, πεπεισμένοι πως κάναμε μια φοβερή pr κίνηση. Ανακαλύψαμε πως τα έσοδα τα οποία έχουμε από παιδιά micro-influencers είναι πολλά περισσότερα. Υπάρχουν γονείς που θα ξοδέψουν χιλιάδες δολάρια για να αγοράσουν στα παιδιά τους μοναδικά κοστούμια που δεν θα έχει κανένας άλλος. Αυτή είναι η καλύτερη επένδυση που έχουμε κάνει».

Τα πιο πετυχημένα κορίτσια του κλάδου μπορούν να λάβουν αμοιβή έως και 3.000 δολάρια από τους χορηγούς για μια ανάρτηση στο Instagram. Αυτό δεν ισχύει για όλες, καθώς πολλές ανταμείβονται είτε με δωρεάν ρούχα είτε με εκπτώσεις και έχουν να καλύψουν τα έξοδα της φωτογράφισης όπως είναι το make up και τα μαλλιά. Οι γονείς είναι έτοιμοι να ξοδέψουν πολλά χρήματα για να προμοτάρουν τα παιδιά τους και να μπουστάρουν τον αριθμό τον followers μερικές φορές αδιαφορώντας για το κόστος. Εάν όμως κάποιο κορίτσι πετύχει, μπορεί όντως να αλλάξει η ζωή του.

Το 2022, το Instagram κυκλοφόρησε συνδρομές επί πληρωμή, οι οποίες επιτρέπουν στους ακόλουθους να πληρώνουν ένα μηνιαίο τέλος για αποκλειστικό περιεχόμενο και πρόσβαση. Οι κανόνες δεν επιτρέπουν συνδρομές για άτομα κάτω των 18 ετών, αλλά οι λογαριασμοί τους οποίους διαχειρίζονται οι μητέρες, παρακάμπτουν αυτόν τον περιορισμό. Οι Times βρήκαν δεκάδες λογαριασμούς που χρεώνουν από 99 σεντς έως 19,99 δολάρια. Στην υψηλότερη τιμή, οι γονείς πρόσφεραν διαδικτυακά ραντεβού τύπου «ρωτήστε με οτιδήποτε» και αποκλειστικές φωτογραφίες.

Φυσικά το Instagram δεν είναι το μόνο μέσον στο οποίο ενήλικες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αποκλειστικό περιεχόμενο ανηλίκων. Το Brand Army για παράδειγμα, παρόλο που έχει κυρίως ενήλικες influencers προσφέρει στους γονείς τη δυνατότητα να δημιουργήσουν στα παιδιά τους λογαριασμούς στους οποίους οι χρήστες μπορούν να έχουν δωρεάν πρόσβαση ή να πληρώσουν συνδρομή που μπορεί να φτάσει και τα 250 δολάρια τον μήνα.

 «Στείλτε μου μήνυμα ανά πάσα στιγμή. Θα έχετε περισσότερες ευκαιρίες να αγοράσετε και να λάβετε σούπερ αποκλειστικό περιεχόμενο». Πρόκειται για την περιγραφή μιας συνδρομής των $25 σε λογαριασμό ανηλίκου. Για 100 $ το μήνα, οι συνδρομητές μπορούν να λάβουν «ζωντανές διαδραστικές συνομιλίες μέσω βίντεο», απεριόριστα άμεσα μηνύματα και μια αναφορά στην ιστορία του κοριτσιού στο Instagram.

Ain’t no rest for the wicked…

«Είσαι τόσο σέξι», έγραψε ένας παιδόφιλος στα σχόλια ενός 5χρονου παιδιού κοριτσιού που φορούσε μπικίνι. «Αυτά τα δύο μικρά πράγματα (σ.σ.: προφανώς αναφέρεται στο στήθος του παιδιού) φαίνονται υπέροχα με αυτό το τοπ», είπε ένας άλλος σε ένα βίντεο μιας κοπέλας που χορεύει με λευκό crop πουκάμισο, η οποία μερικούς μήνες αργότερα δημοσίευσε φωτογραφίες από το πάρτι των 11ων γενεθλίων της.

Για πολλές μαμάδες τέτοια σχόλια αποτελούν μάστιγα και έχουν ως μόνο στόχο να τα εξαλείψουν, άλλες επιλέγουν να τα αγνοήσουν καθώς είναι αναπόφευκτο ανάμεσα σε 100 followers ο ένας να ‘ναι ανώμαλος – είναι βασικά πιο εύκολο. Για άλλες όμως αυτοί οι τύποι που αρέσκονται σε ανήλικα, είναι πηγή εσόδων που πρέπει να αξιοποιηθεί – όσο άρρωστο κι αν ακούγεται αυτό.

Έρευνες έχουν δείξει πως πολλοί λογαριασμοί έχουν ως επί το πλείστον γυναίκες ακολούθους. Όμως, μετά από την ανάλυση στοιχείων από τις εταιρείες όπως η Modash και η HypeAuditor, οι οποίες εκτιμούν τα δημογραφικά στοιχεία των ακολούθων με βάση τους δικούς τους αλγόριθμους, βρέθηκε πως υπάρχουν αρκετοί λογαριασμοί ανδρών που παρακολουθούν παιδικά προφίλ αλλά και λογαριασμών με ψεύτικα mail. Σε δείγμα 5.000 λογαριασμών που εξέτασαν οι New York Times, το 35% του κοινού συνολικά ήταν άντρες και η παρουσία τους σε αυτού του είδους τους λογαριασμούς αυξήθηκε όσο τα προφίλ αποκτούσαν παραπάνω δημοσιότητα. Σε πολλούς λογαριασμούς που είχαν πάνω από 100.000 ακολούθους, το ανδρικό κοινό ήταν πάνω από 75% σε μερικές περιπτώσεις πάνω από 90%...

Φυσικά, δεν είναι όλοι οι άνδρες που ακολουθούν αυτούς τους λογαριασμούς, έκφυλοι με κακές προθέσεις. Όμως αυτό που πρέπει να διερωτηθούν οι μανούλες του Instagram που παίρνουν την απόφαση να εκθέσουν τα μικρά παιδιά τους στο διαδίκτυο –έναν κόσμο που δεν αντιλαμβάνονται σχεδόν καθόλου– είναι το αν αξίζει πραγματικά το ρίσκο. Θα πει κανείς «πρέπει να κρυφτούμε από τον κόσμο επειδή υπάρχουν ανώμαλοι; Ανώμαλοι υπήρχαν πάντα». Χωρίς να ξέρω την απάντηση, η πραγματικότητα του κόσμου μας είναι αυτή. Υπάρχουν επικίνδυνοι, χυδαίοι και εγκληματικοί άνθρωποι και πλέον τα τεχνολογικά μέσα τους δίνουν τη δυνατότητα να επιδοθούν πιο εύκολα στις άρρωστες ορέξεις τους. Τα παιδιά δεν μας φταίνε σε τίποτα. Ας μην τα ξεπουλήσουμε «για μια χούφτα δολάρια»…