Σαν σήμερα, 70 χρόνια από τον θάνατο του Άλαν Τούρινγκ, του πατέρα της πληροφορικής

Σαν σήμερα στις 7 Ιουνίου του 1954, πεθαίνει ο βρετανός μαθηματικός Άλαν Τούρινγκ σε ηλικία 42 ετών, ο πιο σημαντικός αποκρυπτογράφος κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και πρωτοπόρος στον τομέα της πληροφορικής.

Άλαν Τούρινγκ: Ο πατέρας της πληροφορικής

Ο Άλαν Τούρινγκ χαρακτηρίστηκε ως ο «πατέρας της πληροφορικής» ενώ το ότι κατόρθωσε να «σπάσει» τον κωδικό Enigma των Ναζί, αποτέλεσε ένα από τα πιο σπουδαία επιτεύγματα αποκρυπτογράφησης του 20ου αιώνα.

Ο τρόπος πάντως με τον οποίο πέθανε παραμένει ως σήμερα ένα αίνιγμα. Ο Άλαν Τούρινγκ βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιό του χωρίς δίπλα του να βρίσκεται κάποιο σημείωμα, που πιθανόν να εξηγούσε τους λόγους μιας ενδεχόμενης αυτοκτονίας.

Δίπλα του βρέθηκε όμως και ένα δαγκωμένο μήλο, το οποίο θεωρήθηκε ότι περιείχε θανατηφόρο κυάνιο.

Η σεξουαλική ταυτότητα του Άλαν Τούρινγκ

Όπως αναφέρει ο Andrew Hodges στο βιβλίου του, «Άλαν Τούρινγκ: Το Αίνιγμα»: Στον Άλαν δεν άρεσαν ιδιαίτερα τα μυστικά - δεν είχε ποτέ πραγματικά κρύψει τις σεξουαλικές του προτιμήσεις. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο είχε παραδεχθεί ανοιχτά στην αστυνομία την “άνομη” σχέση του, όταν υποπτεύθηκε ότι ο νεαρός εραστής του είχε συμμετάσχει στη διοργάνωση της διάρρηξης που έγινε στο σπίτι του.

Του άρεσαν όμως οι συμβολισμοί. Και τι ισχυρότερος συμβολισμός μπορούσε να υπάρξει στην τελευταία πράξη της ζωής αυτού του ιδιοφυούς πνεύματος που πλήρωσε τόσο ακριβά μια θεωρούμενη εκείνη την εποχή ειδεχθή αδυναμία της σάρκας;».

Η εγκληματολογική υπηρεσία δεν εξέτασε ποτέ το μήλο για την παρουσία κυανίου, όλοι όμως, εκτός από τη μητέρα του, θεώρησαν ότι αποτέλεσε το μέσο με το οποίο ο Τούρινγκ, ο οποίος όχι μόνο υφίστατο ορμονοθεραπεία χημικού ευνουχισμού ως τιμωρία για την ποινικά κολάσιμη στην τότε Αγγλία ομοφυλοφιλία του, αλλά επιπλέον είχε κοπεί από όλα τα ερευνητικά προγράμματα, είχε αποφασίσει να βάλει τέρμα στη ζωή του.

Ο Άλαν Τούρινγκ μελετάει σε ηλικία 16 ετών τις θεωρίες του Αϊνστάιν

Ο Άλαν Μάθισον Τούρινγκ γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 23 Ιουνίου 1912. Το ταλέντο του στα μαθηματικά αποκαλύφθηκε σε ηλικία 13 ετών, παρότι τα γραπτά του χαρακτηρίζονταν από τους καθηγητές του «ακατάστατα και πρόχειρα».

Η φυσική κλίση του στα μαθηματικά δεν ήταν ικανή να κερδίσει τον σεβασμό των δασκάλων του στο περιώνυμο Sherborne, το οποίο έδινε περισσότερη έμφαση στους κλασικούς.

Το 1928, σε ηλικία 16 ετών, μελετά την εργασία του Αϊνστάιν και όχι μόνο την καταλαβαίνει, αλλά καταφέρνει να προεκτείνει τα ερωτήματα του κορυφαίου φυσικού για τους νόμους του Νεύτωνα που αφορούν την κίνηση, σε ένα κείμενο το οποίο τελικά δεν δημοσιεύθηκε.

Τα χρόνια εκείνα ερωτεύεται έναν συμμαθητή του, τον Κρίστοφερ Μόρκομ, ο οποίος λίγους μήνες αργότερα πεθαίνει από φυματίωση, μετά από κατανάλωση μολυσμένου γάλακτος αγελάδας. Η απώλεια κλονίζει την πίστη του. Τον οδηγεί στον αθεϊσμό και στην πεποίθηση ότι όλα τα φαινόμενα έχουν υλιστική βάση.

Το 1936 δημοσιεύει την πραγματεία «On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem», που αναγνωρίζεται ως το λαμπρότερο έργο του. Αποδεικνύει ότι υπάρχουν ορισμένα μαθηματικά προβλήματα που δεν μπορούν να επιλυθούν δια μιας σταθεράς, καθορισμένης διεργασίας, την οποία χαρακτήριζε ως διεργασία που μπορεί να εκτελεστεί από αυτόματη μηχανή.

Αποδεικνύει επίσης, τη δυνατότητα κατασκευής μιας μηχανής γενικής χρήσης («Μηχανή Τούρινγκ»), η οποία, καταλλήλως προγραμματιζόμενη, θα μπορούσε να εκτελέσει το έργο οποιασδήποτε κατασκευασμένης για την επίλυση ειδικών προβλημάτων μηχανής. Αυτή η ιδέα μια μηχανής γενικής χρήσης αποτέλεσε τη θεωρητική βάση για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του ’40.

Το έργο του Άλαν Τούρινγκ

Εξελίσσοντας ακόμα περισσότερο την ιδέα του αλγορίθμου, δημιουργεί και τα πρώτα προγράμματα τα οποία ήταν κατάλληλα για να διαβαστούν από μια μηχανή. Για την ακρίβεια, «έγραφε» προγράμματα σε μορφή διάτρητων ταινιών, τις οποίες «διάβαζε» σειριακά μια μηχανή, η οποία σύμφωνα με αυτό που διάβαζε, εκτελούσε μια ενέργεια.

Η πρώτη αυτή νοητή μηχανή που τη δημιούργησε το 1937 και την ονόμασε «Αυτόματη Μηχανή», είναι ο σημερινός υπολογιστής και οι διάτρητες ταινίες είναι πλέον τα σύγχρονα προγράμματα. Παρά την τεράστια εξέλιξη στην επιστήμη των υπολογιστών τις τελευταίες δεκαετίες, η αρχή παραμένει η ίδια.

Η μηχανή Enigma των Ναζί και το σπάσιμο του κώδικα

Εξαιρετικά σημαντική ήταν και η συμβολή του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Εγκατεστημένος στο Bletchley Park, το κέντρο αποκρυπτογράφησης της Μεγάλης Βρετανίας, διετέλεσε για ένα διάστημα επικεφαλής της περίφημης επίλεκτης ομάδας Hut 8, η οποία ήταν υπεύθυνη για την κρυπτανάλυση των σημάτων των Γερμανικών ναυτικών δυνάμεων.

Ανέπτυξε τεχνικές πάνω στην κρυπτανάλυση και «έσπασε» πολλούς κωδικούς των Γερμανών καθώς και της μηχανής Enigma, της ειδικής γραφομηχανής που είχαν εφεύρει οι Γερμανοί επιστήμονες της εποχής για την κρυπτογράφηση των μηνυμάτων τους, της οποίας η αποκρυπτογράφηση ήταν εξαιρετικά δύσκολη.

Το γεγονός ότι εργάστηκε για τη Βρετανική Αντικατασκοπεία και κατάφερε να «σπάσει» τους κωδικούς της Enigma, έδωσε τη δυνατότητα στους Συμμάχους να κερδίσουν τη μάχη του Ατλαντικού «συντομεύοντας τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου κατά δύο χρόνια».

Ανάμεσα στα χιλιάδες μηνύματα ήταν από αστεία μεταξύ Γερμανών στρατιωτών μέχρι εντολές απευθείας από τον Χίτλερ.

Τα πιο κρίσιμα όμως δεν ήταν άλλα από αυτά με τις συντεταγμένες του γερμανικού στόλου των U-boats που τορπίλιζε τα cargos με τις προμήθειες που έστελναν οι Αμερικάνοι για να μην λιμοκτονήσει ο βρετανικός λαός.

Όπως θα έλεγε και ο Τσόρτσιλ αργότερα, «το μοναδικό πράγμα που πραγματικά με τρομοκράτησε κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν ο κίνδυνος των γερμανικών U-boat».

Tα μηχανήματα του Τούρινγκ αποκρυπτογραφούσαν 84.000 μηνύματα τον μήνα, δηλαδή δύο ανά λεπτό.

Ο θάνατος του Άλαν Τούρινγκ και το δαγκωμένο μήλο

Το 1952, συλλαμβάνεται για παραβίαση του νόμου περί ομοφυλοφιλίας. Κάποια στιγμή στο σπίτι του μπήκαν κλέφτες και το διέρρηξαν. Ο Τούρινγκ το κατήγγειλε στην αστυνομία. Όπως αποδείχθηκε, ήταν ο 19χρονος εραστής του αυτός που παρακίνησε και συνεργάστηκε με έναν κακοποιό για τη διάρρηξη. Με την καταγγελία του, βγήκε στην επιφάνεια η ομοφυλοφιλία του και ο Τούρινγκ καταδικάστηκε με την επιπρόσθετη κατηγορία της σεξουαλικής διαστροφής.

Δικάστηκε στις 31 Μαρτίου 1952, χωρίς να δεχτεί υπεράσπιση. Καταδικάστηκε και η επιλογή που του δόθηκε ήταν είτε να πάει στη φυλακή είτε να κάνει ενέσεις οιστρογόνων για ένα χρόνο. Δέχτηκε το δεύτερο και επέστρεψε σε μία ευρεία γκάμα ακαδημαϊκών επιδιώξεων. Όχι μόνο συνέχισε την έρευνά του πάνω στη μορφογένεση, αλλά επίσης δούλεψε σε νέες ιδέες στην κβαντική θεωρία και στη θεωρία της σχετικότητας.

Ο Τούρινγκ πέθανε στις 7 Ιουνίου 1954 στα 42 του χρόνια από δηλητηρίαση ενώ διεξήγαγε πειράματα στην ηλεκτρόλυση. Ένα μισοφαγωμένο μήλο που βρέθηκε δίπλα του αποδείχτηκε ότι περιείχε κυάνιο.

Η σχετική έρευνα κατέληξε στην εκδοχή της αυτοκτονίας, αλλά η μητέρα του πάντοτε υποστήριζε ότι επρόκειτο για ατύχημα. Έφυγε από τη ζωή συντετριμμένος και απομονωμένος. Τον βρήκε νεκρό την επομένη ημέρα ο οικονόμος του.

Φημολογείται ότι η γνωστή εταιρεία πληροφορικής Apple διάλεξε ως λογότυπό της ένα μισοφαγωμένο μήλο για να αποτίσει φόρο τιμής σε αυτή τη διάνοια της Πληροφορικής.

Βραβείο Άλαν Τούρινγκ: Το Nobel της Πληροφορικής

Ο Τούρινγκ υπήρξε μια εκκεντρική προσωπικότητα για τα δεδομένα της εποχής του, της  συντηρητικής βρετανικής κοινωνίας των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Ήταν εσωστρεφής, άθεος, δεινός μαραθωνοδρόμος (ένας τραυματισμός στο ισχίο τον απέκλεισε από τη βρετανική Ολυμπιακή ομάδα του 1948), εργαζόταν εκ θεμελίων (αγνοώντας την εργασία των προκατόχων του), δεν έκρυβε την ομοφυλοφιλία του και ούτε σεβόταν τα αυστηρά επιστημονικά «σύνορα» της εποχής του (όντας ένας «καθαρός» μαθηματικός, που εισέβαλε στα πεδία της μηχανικής και της ηλεκτρονικής).

Η αυξανόμενη απομόνωσή του, το δικαστικό σκάνδαλο, η αυτοκτονία του και το γεγονός ότι δεν κατάφερε ποτέ να επιβραβευθεί για το έργο του, το οποίο στο πλαίσιο του «Ψυχρού Πολέμου» ήταν σε μεγάλο μέρος του χαρακτηρισμένο ως απόρρητο - ακόμη και φίλοι του αγνοούσαν τη δράση του - άφησαν τον ίδιο και το έργο του στη σκιά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η διεθνής κοινότητα, εις μνήμην του, καθιέρωσε το βραβείο Turing, το οποίο απονέμεται ετησίως σε εξαίρετους επιστήμονες των υπολογιστών και θεωρείται το Nobel της Πληροφορικής.