Παλαιστίνη: Τι σημαίνει η αναγνώριση κράτους από χώρες της Ευρώπης

Η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Νορβηγία δήλωσαν την Τετάρτη ότι θα αναγνωρίσουν ένα παλαιστινιακό κράτος στις 28 Μαΐου, ένα βήμα προς μια μακρόχρονη παλαιστινιακή φιλοδοξία. Οι σχεδόν ταυτόχρονες αποφάσεις των δύο χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Νορβηγίας μπορεί να δημιουργήσουν δυναμική για την αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους από άλλες χώρες της ΕΕ και θα μπορούσαν να ωθήσουν σε περαιτέρω βήματα στα Ηνωμένα Έθνη.

Επί του παρόντος, επτά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 χωρών αναγνωρίζουν επίσημα το παλαιστινιακό κράτος. Πέντε από αυτά είναι πρώην χώρες του ανατολικού μπλοκ, οι οποίες ανακοίνωσαν την αναγνώρισή του το 1988, όπως και η Κύπρος, πριν ενταχθεί στο μπλοκ. Η Σουηδία ανακοίνωσε την αναγνώριση το 2014.

Η Τσεχική Δημοκρατία, μέλος της ΕΕ, λέει ότι η αναγνώριση του 1988 από την πρώην Τσεχοσλοβακία - της οποίας αποτελούσε τότε μέρος - δεν ισχύει. Η Σλοβακία δεν έχει δηλώσει μέχρι στιγμής αν το δικό της μέρος αυτής της αναγνώρισης εξακολουθεί. Τα μέλη της ΕΕ, η Μάλτα και η Σλοβενία, δηλώνουν ότι ενδέχεται να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Περίπου 140 από τις περίπου 190 χώρες που εκπροσωπούνται στον ΟΗΕ έχουν ήδη αναγνωρίσει ένα παλαιστινιακό κράτος.

Γιατί έχει σημασία;

Ένα σχέδιο διαμελισμού του ΟΗΕ το 1947 προέβλεπε τη δημιουργία ενός εβραϊκού κράτους μαζί με ένα παλαιστινιακό κράτος, αλλά οι Παλαιστίνιοι και ο ευρύτερος αραβικός κόσμος το απέρριψαν, επειδή θα τους έδινε λιγότερο από το μισό της γης, παρόλο που οι αποτελούσαν τα δύο τρίτα του πληθυσμού. Ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος του επόμενου έτους άφησε το Ισραήλ με ακόμη περισσότερα εδάφη, την Ιορδανία να ελέγχει τη Δυτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ και την Αίγυπτο να ελέγχει τη Γάζα. Στον πόλεμο του 1967, το Ισραήλ κατέλαβε και τα τρία εδάφη, και δεκαετίες ειρηνευτικών συνομιλιών που διαρκούσαν από καιρό σε καιρό απέτυχαν.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και άλλες δυτικές χώρες έχουν υποστηρίξει την ιδέα ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους που θα υπάρχει παράλληλα με το Ισραήλ ως λύση στην πιο δυσεπίλυτη σύγκρουση της Μέσης Ανατολής, αλλά επιμένουν ότι η παλαιστινιακή κρατική υπόσταση θα πρέπει να προκύψει ως μέρος μιας διευθέτησης με διαπραγματεύσεις. Δεν έχουν γίνει ουσιαστικές διαπραγματεύσεις από το 2009.

Αν και οι χώρες της ΕΕ και η Νορβηγία δεν θα αναγνωρίσουν ένα υπάρχον κράτος, παρά μόνο την πιθανότητα δημιουργίας ενός, ο συμβολισμός συμβάλλει στην ενίσχυση του διεθνούς κύρους των Παλαιστινίων και ασκεί μεγαλύτερη πίεση στο Ισραήλ να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Επίσης, η κίνηση προσδίδει πρόσθετη προβολή στο ζήτημα της Μέσης Ανατολής ενόψει των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 6-9 Ιουνίου.

Γιατί τώρα;

Η διπλωματική πίεση προς το Ισραήλ έχει αυξηθεί καθώς η μάχη με τη Χαμάς βρίσκεται στον όγδοο μήνα της. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψήφισε με σημαντική διαφορά στις 11 Μαΐου να παραχωρήσει νέα «δικαιώματα και προνόμια» στην Παλαιστίνη, όπου επί του παρόντος καθεστώς παρατηρητή.

Οι ηγέτες της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, της Μάλτας και της Σλοβενίας δήλωσαν τον Μάρτιο ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο αναγνώρισης ενός παλαιστινιακού κράτους ως «θετική συμβολή» προς τον τερματισμό του πολέμου.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε την Τετάρτη: «Αυτή η αναγνώριση δεν στρέφεται εναντίον κανενός, δεν στρέφεται εναντίον του ισραηλινού λαού. Είναι μια πράξη υπέρ της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της ηθικής συνέπειας».

Ποιες είναι οι συνέπειες;

Ενώ δεκάδες χώρες έχουν αναγνωρίσει ένα παλαιστινιακό κράτος, καμία από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις δεν το έχει κάνει, και δεν είναι σαφές πόση διαφορά μπορεί να κάνει η κίνηση των τριών χωρών. Ακόμα κι έτσι, η αναγνώρισή τους θα σηματοδοτούσε ένα σημαντικό επίτευγμα για τους Παλαιστίνιους, οι οποίοι πιστεύουν ότι προσδίδει διεθνή νομιμότητα στον αγώνα τους. Η Νορβηγία δήλωσε ότι θα αναβαθμίσει το γραφείο του αντιπροσώπου της για την Παλαιστίνη σε πρεσβεία, αλλά δεν ήταν σαφές τι θα κάνουν η Ιρλανδία και η Ισπανία. Λίγα πράγματα θα άλλαζαν πιθανότατα επί τόπου βραχυπρόθεσμα. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν κολλήσει και η σκληροπυρηνική κυβέρνηση του Ισραήλ έχει σφηνώσει τα πόδια της ενάντια στην παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.

Πώς απάντησε το Ισραήλ;

Το Ισραήλ αντέδρασε γρήγορα την Τετάρτη ανακαλώντας τους πρεσβευτές του στην Ιρλανδία, τη Νορβηγία και την Ισπανία.

Η ισραηλινή κυβέρνηση καταγγέλλει τη συζήτηση για παλαιστινιακή ανεξαρτησία ως «ανταμοιβή» για την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 1.200 ανθρώπους και οδήγησε στην απαγωγή πάνω από 250 άλλων. Απορρίπτει κάθε κίνηση νομιμοποίησης των Παλαιστινίων διεθνώς.

Βήματα όπως αυτά των τριών ευρωπαϊκών χωρών την Τετάρτη θα σκληρύνουν τη θέση των Παλαιστινίων και θα υπονομεύσουν τη διαπραγματευτική διαδικασία, λέει το Ισραήλ, επιμένοντας ότι όλα τα ζητήματα πρέπει να επιλυθούν μέσω διαπραγματεύσεων.

Πηγή: AP