Ο θάνατος του Εμπραχίμ Ραΐσι φέρνει στο προσκήνιο την εκλογική διαδικασία στο Ιράν

Με τον αιφνίδιο θάνατο του προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι, το ιρανικό καθεστώς βρίσκεται απροσδόκητα αντιμέτωπο με την ανάγκη διεξαγωγής εκλογών για τον διαδόχο του, αναφέρει ανάλυση του Πάτρικ Γουίντουρ στον Guardian. 

Η επιλογή για την Τεχεράνη είναι αν θα επιτρέψει η ψηφοφορία να είναι σχετικά ανοικτή, ή αν δεν ρισκάρει διασφαλίζοντας ότι κανένας υποψήφιος με απήχηση θα θέσει υποψηφιότητα. Η συζήτηση αυτή δεν πρόκειται να διαρκέσει πολύ.

Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι το καθεστώς θα επιλέξει την ασφάλεια μιας εκλογικής αναμέτρησης στην οποία ο επιλεγμένος υποψήφιος δεν θα έχει σοβαρό αντίπαλο, ακόμη και αν αυτό οδηγήσει σε χαμηλότερη συμμετοχή.

Με τόση εξωτερική και εσωτερική πίεση με κεντρικό στοιχείο την αναπόφευκτη και διαφαινόμενη ανάγκη αντικατάστασης του 85χρονου ανώτατου ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, το καθεστώς δεν είναι πιθανό να αφήσει πολλά στην τύχη. 

Μια τέτοια απόφαση ενέχει κινδύνους. Όλοι οι υποψήφιοι πρέπει να κριθούν κατάλληλοι από ένα ελίτ σώμα γνωστό ως Συμβούλιο Φρουρών και να περάσουν από συνέντευξη για να διασφαλιστεί η καταλληλότητά τους για υψηλά αξιώματα.

Ιράν: Ποιος είναι τελικά ο ρόλος του προέδρου

Τον τελευταίο μήνα, ωστόσο, αναπτύχθηκε μια δημόσια διαμάχη σχετικά με τη διαδικασία μεταξύ του πρώην προέδρου Χασάν Ρουχανί και του διορισμένου από τον Χαμενεΐ, Συμβουλίου Φρουρών, η οποία έφτασε στην καρδιά του ζητήματος σχετικά με τον ρόλο και τη νομιμότητα του προέδρου. Η διαμάχη προέρχεται από το γεγονός ότι ο Ρουχανί, ο οποίος ήταν πρόεδρος από το 2013 ως το 2021, απαγορεύτηκε φέτος να θέσει υποψηφιότητα για τη Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων, ένα όργανο 88 μελών που επιλέγει τον ανώτατο ηγέτη.

Αποκάλυψε σε αλληλογραφία του με το Συμβούλιο Φρουρών ότι απέτυχε στο τεστ προσόντων με την αιτιολογία ότι προσέβαλε το δικαστικό σώμα και το Συμβούλιο, ότι δεν είχε πολιτικό όραμα και ότι δεν ήταν προσηλωμένος στο Σύνταγμα - κατηγορίες που επέμεινε ότι αποτελούσαν προσπάθεια σφετερισμού της εξουσίας του προέδρου. Υποστήριξε ότι αν το Συμβούλιο Φρουρών μπορεί να αποκλείει από μελλοντικά δημόσια αξιώματα ηγέτες με τους οποίους έχει πολιτικές και όχι θρησκευτικές διαφορές, ο πρόεδρος δεν λογοδοτεί πλέον στο λαό, αλλά σε ένα μη εκλεγμένο σώμα.

Στην καυστική αποτίμηση της μεταχείρισής του, είπε ότι κρίθηκε ένοχος με βάση στοιχεία που συνέταξαν «πράκτορες των οποίων οι φάκελοι είναι ανάλυση παράνομων υποκλοπών και των οποίων οι εκθέσεις μετατρέπονται σε ασαφείς και γενικές επιστολές με προφανή σκοπό».

Προειδοποίησε περαιτέρω: «Οι μελλοντικοί πρόεδροι (εάν παραμείνει ένα τέτοιο αξίωμα και θεσμός) θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν θα έχουν πλέον πολιτική ελευθερία και δεν θα μπορούν να ασκήσουν τα νόμιμα καθήκοντά τους, και αντί για το σύνταγμα, θα πρέπει να υπόκεινται στο Συμβούλιο των Φρουρών».

Οι επικρίσεις του Ρουχανί, που γράφτηκαν σε μια εποχή που το Ιράν ανέμενε εκλογές, θα έχουν απήχηση σε πολλούς, αλλά οι πιθανότητες να εισακουστούν φαίνεται να είναι ελάχιστες.