Eurovision 2024: Ένας απολογισμός τώρα που «έκατσε η σκόνη»

Και τι δεν είχε η φετινή Eurovision 2024: καλά τραγούδια, κακά τραγούδια, ανατροπές, χορούς, στρας, μαύρη μαγεία, έναν περιστρεφόμενο δίσκο φούρνου μικροκυμάτων από την Ελβετία, την Κροατία να ζηλεύει την περσινή δόξα της Φινλανδίας με την περίεργη εμφάνιση, το Λουξεμβούργο να μας θυμάται μετά από 30 χρόνια απουσίας, δύο εκπληκτικές παρουσιάστριες, νικήτριες και νικητές από το παρελθόν να κάνουν εμφανίσεις-έκπληξη, ολίγον από ΑΒΒΑ σε ολόγραμμα, μια θεάρα Άννα Βίσση από Ισπανία, την τουρκάλα νικήτρια Σερτάμπ από το 2003 να μας θυμίζει πόσο μας λείπει το τούρκικο τσιφτετέλι για να δέσει η φάση, μια «επίσημη» παραδοχή του πόσο γκέι γεγονός είναι ο διαγωνισμός ή μάλλον πόσο γκέι κοινό έχει –μετά και το σκετσάκι με τους ήχους από το Grindr– και περισσότερο γεωπολιτικό δράμα από αυτό που μπορούμε να μεταβολίσουμε. Και εμείς και (μάλλον) ο διαγωνισμός.

Πράγματα γνωστά. Η πολιτική είναι διαρκώς παρούσα στον διαγωνισμό κάθε χρόνο με τα κράτη να βλέπουν την Eurovision συχνά ως μια πλατφόρμα ήπιας ισχύος. Κανένας λόγος για σοκ και έκπληξη. Όλο αυτό είναι ένα από τα συστατικά στοιχεία του διαγωνισμού εδώ και χρόνια, τον κάνει λίγο πιο πιπεράτο. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.

Eurovision 2024: Κυλιστήκαμε σαν ζάρι και φέραμε 11 (στο κοινό 8)

Για τη φετινή επιλογή της ΕΡΤ τα είχαμε ξαναγράψει όταν κυκλοφόρησε το τραγούδι και εξακολουθούμε να πιστεύουμε τα ίδια. Η Μαρίνα μας άρεσε πολύ. Πάρα πολύ. Γενικά καλό θα ήταν η ΕΡΤ από δω και στο εξής να επικεντρωθεί σοβαρά στο ποιoς θα την εκπροσωπεί, κινούμενη προς αυτήν την κατεύθυνση και όχι προς τις αδιάφορες επιλογές των προηγούμενων ετών που μετά από δύο μέρες τις έχουν ξεχάσει όλοι.

Φέτος η ΕΡΤ έστειλε μια καλλιτέχνη με χαρακτήρα, αισθητική και καλλιτεχνική συγκρότηση. Μια ολοκληρωμένη πρόταση. Και την άφησε να δουλέψει ελεύθερα. Αξίζουν συγχαρητήρια στη Δημόσια Τηλεόραση. Η αλήθεια είναι πως περιμέναμε να πάμε λίγο καλύτερα στα τελικά αποτελέσματα. Πιστεύω ότι αυτό δεν έγινε, καθώς η καλύτερή μας εμφάνιση ήταν τη βραδιά του τελικού, οπότε και η Μαρίνα ήταν αισθητά καλύτερα από την ασθένεια που την ταλαιπώρησε και στη σκηνή ήταν άψογη.

Δεν τα πήγαμε άσχημα. Συγκεκριμένα είχαμε να πάμε τόσο ψηλά στην ψηφοφορία του κοινού από το 2013, οπότε και είχαμε βγει 6οι. Τότε όμως βοήθησαν και οι επιτροπές, σε αντίθεση με φέτος (οι επιτροπές παρακολουθούν την πρόβα του τελικού, μια μέρα πριν, και ψηφίζουν τότε). Κατάφερε όμως πολλά. Το τραγούδι και η συμμετοχή συζητήθηκαν σε πρωτοφανή επίπεδα στη χώρα και εκτός. Τα ποσοστά τηλεθέασης είναι ενδεικτικά και απίστευτα υψηλά συγκριτικά με τα τελευταία αρκετά χρόνια.

Σε ό,τι αφορά τον σχολιασμό, η ΕΡΤ δεν τα πήγε πολύ καλά φέτος. Τόσο ο Θανάσης Αλευράς όσο και ο Ζερόμ Καλούτα είναι δύο πολύ ταλαντούχα άτομα, εξαιρετικά στο τραγούδι και την υποκριτική. Το ότι είναι καλοί βέβαια στον τομέα τους δεν σημαίνει ότι είναι κατάλληλοι και για σχολιασμό της Eurovision. Δεν είναι καθόλου εύκολη δουλειά, όσο ανάλαφρη και αυτοσχεδιαστική και αν φαίνεται. Ο χρόνος που έχεις για να μιλήσεις πριν από κάθε τραγούδι αλλά και σε άλλα σημεία της μετάδοσης είναι περιορισμένος και πρέπει να είσαι συγχρόνως ευσύνοπτος και προσεκτικός μεταδίδοντας τις σωστές πληροφορίες, περιγράφοντας με ακρίβεια, δίνοντας και το απαραίτητο κουτσομπολιό, κάνοντας, αν μπορείς, χιούμορ – και όλα αυτά χωρίς να καπελώνεις τον διεθνή ήχο. Πρωτοτυπίες δεν χωράνε.

Είναι άλλωστε μια δουλειά όπου όλα έχουν ήδη γίνει λίγο-πολύ στο παρελθόν. Φέτος το σχολιαστικό δίδυμο φάνηκε να μην ξέρει τους κανονισμούς και τον τρόπο ψηφοφορίας, μετέδιδε λάθος πληροφορίες για τη σειρά εμφάνισης των χωρών. Έδωσαν την εντύπωση δυο ανθρώπων απροετοίμαστων, που δεν ήξεραν βασικά πράγματα για την ιστορία του θεσμού που μετέδιδαν, έκαναν λάθη για το Σαν Μαρίνο που νόμιζαν για νησί, δεν αναγνώρισαν την πριγκίπισσα της Σουηδίας που χαιρέτησε από το κοινό, όταν την έδειξε η κάμερα, δεν ήξεραν ότι βρίσκονταν σε αρένα και όχι σε στάδιο, έκαναν αστεία επιπέδου Γυμνασίου.

Φάνηκαν να χάνουν δε κάθε ενδιαφέρον για αυτό που έκαναν αμέσως μετά τον Α’ Ημιτελικό (μάλλον διάβασαν αρνητικά σχόλια στο Χ;) και η δουλειά γινόταν όσο πιο τεμπέλικα, ανέμπνευστα και διεκπεραιωτικά μπορούσε να γίνει, με αποκορύφωμα τον Θανάση Αλευρά να λέει σε κάποια στιγμή στα μέσα της μετάδοσης του τελικού «για να κλείσουμε κι αυτήν την υπόθεση που λέγεται τελικός» σαν να υπέφερε.

Eurovision 2024, No politica και EBU: Γιατί συμμετέχει το Ισραήλ στον διαγωνισμό

Θα μπορούσα να γράφω σελίδες επί σελίδων για το No politica και την EBU. Η Ένωση των Δημόσιων Ραδιοτηλεοράσεων της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής προσπαθεί πάντα να αφήνει την πολιτική έξω από την αρένα που διεξάγεται ο διαγωνισμός, ενισχύοντας τον πασιφιστικό του χαρακτήρα και τον «απολιτικό» του ρόλο, όπως θέλει να τον αποκαλεί. Πολλά απ’ όσα είδαμε φέτος έχουν ξαναγίνει στο παρελθόν.

Πολλοί ρωτούν γιατί το Ισραήλ συμμετέχει στον διαγωνισμό, ενώ η Ρωσία αποκλείστηκε. Θα επιχειρήσω να απαντήσω κάνοντας χρήση και των επίσημων θέσεων της Ένωσης. Αρχικά η Ρωσία δεν αποκλείστηκε όταν ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Τόσο εκείνη τη χρόνια όσο και την επόμενη οι ρωσικές συμμετοχές έλαβαν εκτενές γιουχάισμα στην αρένα, με την EBU να αναπτύσσει έκτοτε την τεχνολογία επικάλυψης του γιουχαρίσματος που είδαμε να χρησιμοποιείται και φέτος στη σειρά εμφάνισης του Ισραήλ και σε άλλα κρίσιμα σημεία της ζωντανής μετάδοσης.

Η EBU απέκλεισε τη Ρωσία από τον διαγωνισμό το 2022, μια μέρα μετά την πλήρη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (για να ακολουθήσει λίγες μέρες μετά η πλήρης αποβολή των δημόσιων καναλιών της Ρωσίας από μέλη της) λόγω του ότι τα ρωσικά κρατικά κανάλια διαρκώς παραβίαζαν τους κανονισμούς της Ένωσης για την ελευθεροτυπία καθώς και την αποστολή τους ως δημόσια υπηρεσία προς το κοινό της χώρας τους. Είχε προηγηθεί η αποβολή του λευκορωσικού καναλιού το 2021, όταν η κυβέρνηση Λουκασένκο ξεκίνησε να συλλαμβάνει δημοσιογράφους του, με το κανάλι να παραβιάζει πια επίσης τις αρχές της Ένωσης.

Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η EBU είναι πρωτίστως μια δημοσιογραφική ένωση, μέλη της οποίας είναι τα δημόσια ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα της Ευρώπης. Το 2023 (χρονιά που συνδιοργάνωνε η εμπόλεμη Ουκρανία μαζί με το BBC) η Ένωση απέρριψε το επίσημο αίτημα του Ουκρανού Προέδρου να απευθυνθεί στο κοινό μέσα από βιντεοσκοπημένο μήνυμα για να μη χρωματιστεί πολιτικά ο θεσμός. Το 2019, που διοργάνωνε το Ισραήλ, η Ένωση απαγόρευσε κάθε αναφορά στην Παλαιστίνη. Φέτος το ίδιο, συν τη χρήση παλαιστινιακών σημαιών και άλλων συμβόλων.

Η περίπτωση του Ισραήλ και του δημόσιου δικτύου του, του ΚΑΝ, είναι διαφορετική, ως έναν βαθμό. Το ΚΑΝ, σύμφωνα με την EBU, η οποία συμβουλεύτηκε τα μέλη της πριν πάρει όποια απόφαση για τον φετινό διαγωνισμό, δεν παραβιάζει τις αρχές και τις αξίες της Ένωσης και δεν λειτουργεί ως ενεργούμενο της κυβέρνησης Νετανιάχου. Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου είχε απειλήσει επανειλημμένα να το κλείσει λόγω της κριτικής που του ασκούσε.

Η Ένωση σημείωσε στην ανακοίνωσή της ότι το ΚΑΝ έχει πολύ διαφορετικές σχέσεις με την κυβέρνηση της χώρας του από αυτήν που έχουν τα αντίστοιχα ρώσικα και λευκορωσικά κανάλια. Η EBU θεώρησε ότι έπρεπε να ενισχύσει το μέλος της επιτρέποντάς του να συμμετάσχει στη φετινή διοργάνωση. Αυτά ως εδώ είναι το ιστορικό του γιατί συμμετέχει το Ισραήλ στον διαγωνισμό και φέτος.

Απο το σημείο αυτό και ύστερα σημειώθηκε και μια έντονη παλινδρόμηση μεταξύ της Ένωσης και του ΚΑΝ, ώστε το συμμετέχον ισραηλινό τραγούδι να μην περιέχει την παραμικρή αναφορά στην τρομοκρατική επίθεση που διενήργησε η ισλαμοφασιστική οργάνωση Χαμάς τον περασμένο Οκτώβριο. Έτσι λειτουργούσε πάντα η Ένωση, έτσι λειτούργησε και φέτος. Καλώς ή κακώς το no politica το αντιλαμβάνεται έτσι. Ποτέ δεν είχε κάνει δεκτό το αίτημα για μποϊκοτάζ κάποιας συμμετοχής, οποιασδήποτε. Και ποτέ δεν ασκήσει «έλεγχο» στη συνολική πολιτική κατάσταση/εξωτερική πολιτική μιας χώρας, αλλά παρατηρεί διαρκώς τι γίνεται στους broadcasters. Αυτή είναι η δουλειά της.

Eurovision 2024: Η εβδομάδα της ίντριγκας

Τον διαγωνισμό τον παρακολουθούμε χρόνια, τόσο δράμα και ίντριγκα δεν έχουμε ξαναδεί. Υπήρξαν πολλά συμβάντα: παλαιστινιακό μαντήλι καφίγια στο χέρι του καλεσμένου Eric Saade (Σουηδού καλλιτέχνη παλαιστινιακής καταγωγής), δημόσια συγγνώμη της Ένωσης για το γεγονός αυτό και «εξαφάνιση» του κλιπ από τα σοσιαλ της διοργάνωσης, τα χασμουρητά της Σάττι και η διευκρίνισή της ίδιας και της ΕΡΤ ότι δεν ήθελε να προσβάλει κανέναν και ότι ήταν εξαντλημένη (φυσικά και ήταν, φυσικά και δεν θα την κρίνουμε ως άνθρωπο από ένα βίντεο 11΄΄, φυσικά και παίζει ως ενδεχόμενο να χαζολόγαγε με τους απέναντι σε όλη τη συνέντευξη τύπου, η συμπεριφορά πάντως αυτή ήταν παιδιάστικη και λάθος), όλο το δράμα με τον Ολλανδό συμμετέχοντα και ο αποκλεισμός του από τις πρόβες και τελικά από τον τελικό, πηγαιν-έλα μεταξύ Ολλανδικής Τηλεόρασης και Ένωσης για το αν πρέπει να αποκλειστεί χωρίς να μας λέει κανείς τι ακριβώς έγινε, συστάσεις της Ισπανικής Τηλεόρασης στην Ένωση να διαφυλάξει την ποιότητα του διαγωνισμού, η κατά λάθος δημοσίευση από το RAI των αποτελεσμάτων του ιταλικού televoting μετά τον ημιτελικό (όπου το ιταλικό κοινό ψήφισε πρώτο το Ισραήλ) εκτοξεύοντας τα στοιχήματα υπέρ του Ισραήλ συντριπτικά.

Για ό,τι γίνεται υπάρχει τεράστια φημολογία στο Χ και στα Facebook groups φαν του διαγωνισμού. Επίσημη ενημέρωση με το σταγονόμετρο. Όπως έγραψε εύστοχα και ο δημοσιογράφος και φαν του διαγωνισμού Παντελής Τσομπάνης σε μια μακροσκελή ανάρτησή του στο Facebook: «φόνος να γινόταν, πιο πολλά θα μαθαίναμε».

Στη συνέντευξη Τύπου οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων γίνονταν όλο και πιο πιεστικές προς την εκπρόσωπο του Ισραήλ. Οι διοργανωτές της είπαν ότι μπορεί να μην απαντήσει. Ο Ολλανδός Joost Klein πετάγεται και λέει (έχοντας σκεπασμένο με σημαία το πρόσωπό του) «γιατί όχι;».

Την επόμενη μέρα φημολογείται ότι ο Klein επιτέθηκε σε κάποιο μέρος της Ισραηλινής αποστολής, επειδή τον προβόκαρε για το γεγονός ότι είναι ορφανός. Όλα ανεπιβεβαίωτα. Για ώρες καμία ανακοίνωση. Οι πρόβες μένουν πίσω. Η Ιταλίδα εκπρόσωπος κατεβαίνει στην αίθουσα των δημοσιογράφων για να τραγουδήσει το «Imagine». Βγαίνει ανακοίνωση ότι ο Ολλανδός αποκλείεται από τον τελικό, μετά από ένα περιστατικό «απειλητικής συμπεριφοράς» του ίδιου απέναντι σε κάποιο μέλος της παραγωγής, με την Ένωση να τονίζει ότι δεν ενεπλάκη άλλος καλλιτέχνης ή μέλος άλλης αποστολής.

Βίντεο στα οποία μέλη της ισραηλινής αποστολής ειρωνεύονται άλλους συμμετέχοντες που έχουν εναντιωθεί στην ισραηλινή συμμετοχη φέτος βλέπουν το φως της δημοσιότητας, με αποκορύφωμα το βίντεο (που έγινε και οριακά βάιραλ) στο οποίο η ισραηλινή αποστολή διακωμωδεί τον κόσμο που φωνάζει συνθήματα υπέρ της Παλαιστίνης. Καμία αντίδραση από την Ένωση. Μια ανακοίνωση που λέει ότι δεν γίνεται δεκτό το «harassment» είχε προηγηθεί πριν τον διαγωνισμό (Είναι πάντως ανοικτό το ενδεχόμενο το συγκεκριμένο βίντεο να ήταν μια άσκηση προσομοίωσης για την τραγουδίστρια ώστε να είναι προετοιμασμένη για το γιουχάρισμα και τις συνθήκες που θα αντιμετώπιζε στην αρένα *).

Το άτομο που εκπροσωπεί την Ιρλανδία γράφει απανωτά στόρι στο ίνσταγκράμ του λέγοντας πως η Ένωση επιβεβαίωσε στην ιρλανδική αποστολή ότι οι σχολιαστές του ισραηλινού φορέα του ΚΑΝ έκαναν απρεπή σχόλια κατά την εμφάνισή του και κατά την εμφάνιση άλλων καλλιτεχνών στη διάρκεια του πρώτου ημιτελικού. Καμία επίσημη ανακοίνωση. Δεν ξέρεις ποιο να πιστέψεις.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλά-πολλά ακόμα αλλά είναι μεγάλος ο κίνδυνος να καταλήξουμε να μεταδίδουμε απλά φήμες. Σταχυολογήσαμε κάποια που μπορούσαμε να διασταυρώσουμε και είδαμε με τα μάτια μας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το «No politica» της Ένωσης δέχτηκε ένα ισχυρό πλήγμα, με τον κόσμο να έχει την αίσθηση ότι κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού η Ένωση μεροληπτούσε υπέρ της ισραηλινής συμμετοχής. Η Ένωση μάλλον δεν κατάφερε φέτος να διατηρήσει το «no politica», στη ζωντανή μετάδοση του τελικού, σε άλλα σημεία καλύφθηκαν τα γιουχαρίσματα, σε άλλα όχι, όπως εκείνο που μιλάει ο Executive Director του διαγωνισμού και το κοινό γιουχάρει ασταμάτητα.

Μέχρι του χρόνου όλα αυτά μπορεί να έχουν ξεχαστεί, μπορεί και όχι. Η νίκη της Ελβετίας ήταν θριαμβευτική, οι Ελβετοί υπόσχονται μια συναρπαστική διοργάνωση. Αστείο που την πιο πολωμένη χρονιά στον διαγωνισμό νίκησε η πιο ουδέτερη χώρα. Είθε οι επόμενοι διαγωνισμοί να έχουν λιγότερο δράμα, περισσότερη ενότητα και ίσως καλύτερο χειρισμό από την Ένωση. Κανένα δεν ωφέλησε ποτέ η σκόνη, η φημολογία και η παραπληροφόρηση, αν και σίγουρα μπορούμε να σκεφτούμε μερικούς ηγέτες χωρών που αποκλείστηκαν πρόσφατα από την Ένωση, οι οποίοι σίγουρα θα έτριβαν τα χέρια τους με όλο αυτό που συνέβαινε φέτος στον διαγωνισμό.

«σ.σ. *η επικαιροποίηση προστέθηκε μετά την πρώτη δημοσίευση του κειμένου καθώς ο αρχικός ισχυρισμός είναι ανεπιβεβαίωτος»