Eurovision 2024: Ένας πολιτικοποιημένος, απολιτικός και αχρείαστος διαγωνισμός

Τα εκτυφλωτικά φώτα της Μάλμε Αρένα έσβησαν αφήνοντας, για μια ακόμα χρονιά, αναπάντητα τα ερωτήματα για τη σκοπιμότητα ενός διαγωνισμού που απέχει πολύ από την εκπλήρωση του διακηρυγμένου στόχου του: «να ενώσει τις μουσικές της Ευρώπης». Η εμπειρία από τις εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχε το κοινό της Eurovision 2024 εντός και εκτός της Αρένας αλλά και από τις αντιδράσεις των εκατομμυρίων τηλεθεατών, όπως εκφράστηκαν τόσο μέσω των κοινωνικών δικτύων όσο και μέσω της ψηφοφορίας, έδειξε καθαρά ότι και ο φετινός διαγωνισμός ήταν διχαστικός με βάση την πολιτική συγκυρία.

Όταν το κριτήριο για την τέχνη δεν είναι το αποτέλεσμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά η στάση του καλλιτέχνη απέναντι στα προβλήματα της διεθνούς συγκυρίας τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για διαγωνισμό τραγουδιού. Πολύ περισσότερο όταν το ζητούμενο δεν είναι -ούτε και θα μπορούσε να είναι- τίποτα περισσότερο από την εκτίμηση της ποιότητας των τραγουδιών και της ικανότητας των τραγουδιστών να τα αποδώσουν. Άλλωστε, με αυτό το κριτήριο επελέγησαν θεωρητικά να εκπροσωπήσουν τη χώρα τους και όχι με βάση την άποψη του κάθε συμμετέχοντα στη Eurovision για τις ανοιχτές πληγές της διεθνούς συγκυρίας.

Η ανάληψη της πολιτικής εκπροσώπησης της χώρας τους από τους συγκεκριμένους τραγουδιστές έγινε είτε από τους ίδιους καθ’ υπέρβαση του ρόλου τους είτε με σκόπιμη ανάθεση, πράξη που τους εξέθεσε σε κινδύνους ασύμβατους με το πλαίσιο του διαγωνισμού. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι καλλιτέχνες εκείνοι που επιχείρησαν να τραβήξουν το ενδιαφέρον με τα προκλητικά μηνύματα που έστειλαν προς το κοινό μέσω της εμφάνισης ή της συμπεριφοράς τους. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι καλλιτέχνες που βρέθηκαν στο στόχαστρο των αντιδράσεων επειδή κάποιοι επιχείρησαν να τους χρησιμοποιήσουν για να εκμεταλλευτούν πολιτικά την επικαιρότητα.

Η Μαρίνα Σάττι, για να ξεκινήσουμε από τα του οίκου μας, έχει δώσει τα τελευταία χρόνια μια διαφορετική ματιά στο ελληνικό τραγούδι, μια φρεσκάδα που συνδυάζεται με παραδοσιακές μουσικές και ήχους της περιοχής μας. Η παρουσία της στη Σουηδία, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές γνώμες και τις κριτικές που ακούστηκαν, έδωσε μια ξεχωριστή χροιά στην ελληνική συμμετοχή πέρα από τα τετριμμένα των εμφανίσεων των τελευταίων χρόνων. Είναι πολύ κρίμα που, ενώ κατάφερε να ξεπεράσει με τη διάθεση και το ταλέντο της τα προβλήματα υγείας που την δυσκόλεψαν στο διαγωνιστικό στάδιο, δεν κατάφερε να τιθασεύσει την έκφραση της άποψής της ώστε με τη συμπεριφορά της να υποτιμήσει με προκλητικό τρόπο την τραγουδίστρια από το Ισραήλ. Τελικά υποτίμησε τον ίδιο τον εαυτό της.

Ο αδίστακτος Νετανιάχου δεν έχασε την ευκαιρία να αξιοποιήσει τη συμμετοχή της χώρας του στον διαγωνισμό χρίζοντας την 20χρονη Έντεν Γκολάν ηγέτιδα του αγώνα κατά του διεθνούς αντισημιτισμού. Ο υπόδικος πρόεδρος του Ισραήλ κατάφερε με αυτό τον τρόπο να κεφαλαιοποιήσει τις αντιδράσεις των ευρωπαίων πολιτών που επί μέρες δεν είχαν ακούσει ούτε μια αναφορά για τη σφαγή παιδιών από τη Χαμάς στη συναυλία ή για τη σύλληψη των ομήρων που κρατούνται ακόμα. Λες και οι ζωές των ανθρώπων που χάνονται μπαίνουν σε κάποιο ζύγι ή έχουν διαφορετική αξία από λαό σε λαό. Αυτός είναι και ο λόγος που η χαμηλών καλλιτεχνικών απαιτήσεων μπαλάντα της Γκολάν συγκέντρωσε τόσες πρωτιές σε προτιμήσεις που ούτε η ίδια δεν είχε τολμήσει να ονειρευτεί.

Διεξάγονται κάθε χρόνο, σε ολόκληρο τον κόσμο, δεκάδες παγκόσμιου κύρους διαγωνισμοί μουσικής και τραγουδιού. Η συμμετοχή των καλλιτεχνών είναι μαζική, τα βραβεία απονέμονται με αντικειμενικά και αδιαμφισβήτητα κριτήρια, οι νικητές τυγχάνουν καθολικής αποδοχής. Τι λόγο ύπαρξης έχει ένας διαγωνισμός εκπροσώπησης των χωρών-μελών της ΕΕ -και μερικών άλλων- ο οποίος σημαδεύτηκε εξ αρχής από ιδεολογικές, εθνικιστικές και γεωγραφικές λογικές και συσπειρώσεις και στον οποίο η αξιολόγηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας περνάει σε δεύτερη μοίρα καθώς υποτάσσεται σε πολιτικές σκοπιμότητες;

Το εξαιρετικό τραγούδι του εκπληκτικού Ελβετού Nemo έσωσε τελικά την παρτίδα μιας Eurovision που θα μπορούσε εύκολα να έχει τιναχθεί στον αέρα μέσα στην πολεμική ατμόσφαιρα που επικράτησε επί μια εβδομάδα στο Μάλμε. Ας ελπίσουμε ότι του χρόνου, η Ελβετία θα δικαιολογήσει τον τίτλο της «ουδέτερης χώρας» στη διάρκεια του επόμενου διαγωνισμού, τον οποίο θα φιλοξενήσει. Και κυρίως, ας ελπίσουμε ότι οι δύο πόλεμοι που εξακολουθούν να μαίνονται στη γειτονιά της Ευρώπης θα μπουν στον δρόμο της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών των εμπλεκομένων ώστε ο αχρείαστος αυτός ευρωπαϊκός διαγωνισμός να περιορίζεται τουλάχιστον στην αξιολόγηση των τραγουδιών και να μην γίνεται πεδίο αναμέτρησης πολιτικών σκοπιμοτήτων.