Σαν σήμερα, μπαίνει το μαχαίρι δίπλα στο πιρούνι

Σε κάθε συρτάρι μια κουζίνας υπάρχει το τρίπτυχο (πιρούνι, κουτάλι και μαχαίρι), τα δομικά στοιχεία ενός γεύματος. Ποια είναι όμως η ιστορία των αντικειμένων αυτών που ήρθαν για να απλοποιήσουν τη διαδικασία του φαγητού; Σαν σήμερα 13 Μαΐου του 1637 μπαίνει το μαχαίρι δίπλα στο πιρούνι στα τραπέζια, μια συνήθεια που έχει τις ρίζες της στην εποχή της δυναστείας των Βουρβόνων στη Γαλλία, αλλά τι αναφέρει η γαλλική παράδοση γύρω από αυτή την ιστορία;

Ο διττός ρόλος των μαχαιριών

Τα μαχαίρια λειτούργησαν τόσο ως όπλα, όσο και ως αντικείμενα φαγητού από τους προϊστορικούς χρόνους. Στην απαρχή της του δυτικού πολιτισμού άνδρες και γυναίκες όλων των τάξεων έφεραν μαζί τους ένα μαχαίρι για μια μεγάλη ποικιλία εργασιών, από το κλάδεμα των δέντρων μέχρι την προσωπική προστασία ή το φαγητό στο τραπέζι. Η αγγλοσαξονική και γερμανική εκδοχή αυτού του μαχαιριού ονομαζόταν seax.

Πώς καθιερώθηκε το μαχαίρι στο τραπέζι την ώρα του φαγητού

Το αρχικό επιτραπέζιο μαχαίρι εφευρέθηκε από τον καρδινάλιο Ρισελιέ. Οι καλεσμένοι σε ένα γεύμα έφερναν τα δικά τους μαχαιροπήρουνα, συνήθως σε μια μικρή θήκη που ονομαζόταν cadena. Μόλις τον 17ο αιώνα οι οικοδεσπότες της ελίτ άρχισαν και πάλι να απλώνουν μαχαιροπήρουνα στο τραπέζι, αν και σε ένα ιταλικό συμπόσιο το 1536 για τον Κάρολο Ε΄, αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, καταγράφεται ότι κάθε καλεσμένος είχε μαχαίρι, κουτάλι και πιρούνι, ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο για την εποχή.

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός επιτραπέζιου μαχαιριού είναι το αμβλύ ή στρογγυλεμένο άκρο. Η προέλευση αυτού, και συνεπώς του ίδιου του επιτραπέζιου μαχαιριού, αποδίδεται από την παράδοση στον καρδινάλιο Ρισελιέ γύρω στο 1637, που φέρεται να ήθελε να απαλλάξει τους καλεσμένους του δείπνου από τη συνήθεια να σκαλίζουν τα δόντια τους με τις αιχμές των μαχαιριών.

Αργότερα, το 1669, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας απαγόρευσε τα μυτερά μαχαίρια στο δρόμο και στο τραπέζι του, επιμένοντας στις αμβλείες άκρες, με την ελπίδα ότι έτσι θα μειωνόταν η βία της εποχής.

Η γνωστή πόλη του Σέφιλντ στην Αγγλία

Σε οποιοδήποτε τραπέζι, το μαχαίρι είναι συνήθως το κομμάτι που φέρει τη σφραγίδα του κατασκευαστή στη λεπίδα. Η αγγλική πόλη Σέφιλντ είναι γνωστή για την κατασκευή μαχαιροπήρουνων και πολλά μαχαίρια φέρουν το όνομα της πόλης εκτός από το όνομα του κατασκευαστή.

Στο παρελθόν οι λεπίδες ήταν συνήθως από ανθρακούχο ή/και ανοξείδωτο ατσάλι, με λαβές από κόκαλο, ξύλο ή ελεφαντόδοντο, αλλά πολλά σύγχρονα παραδείγματα είναι πλέον κατασκευασμένα από ένα ενιαίο κομμάτι ανοξείδωτου χάλυβα τόσο για τη λαβή όσο και για τη λεπίδα.

Τα τυποποιημένα πια ανοξείδωτα μαχαίρια, που ξέρουμε μέχρι σήμερα, εισήχθησαν προς τον 20ο αιώνα στις ζωές των ανθρώπων.

Η «ομιλία» στα εστιατόρια με τις θέσεις των μαχαιροπίρουνων

Τη σήμερον εποχή, τα επίσημα γεύματα έχουν κωδικούς επικοινωνίας συνήθως στα εστιατόρια πολυτελείας με το προσωπικό να αντιλαμβάνεται τι χρείαζεται ο πελάτης από τον τρόπο που έχει τοποθετήσει τα μαχαιροπίρουνα δίπλα ή πάνω στο πιάτο.

Η επικοινωνία μέσω μαχαιροπίρουνων

• Μαχαίρι και πιρούνι σε κάθε πλευρά του πιάτου, υποδηλώνει ότι είστε έτοιμοι για το γεύμα.
• Μαχαίρι και πιρούνι τοποθετημένα μέσα στο πιάτο κατακόρυφα δίχως να ακουμπούν οι κορυφές τους σημαίνει ότι διακόπτω το γεύμα για να πιάσω ψιλή κουβέντα με το διπλανό μου. Είναι ένας από τους λίγους κωδικούς όπου το μαχαιροπίρουνο θα πρέπει να είναι τοποθετημένο έτσι ώστε να φαίνεται η πάνω πλευρά.
• Μαχαίρι και πιρούνι σταυρωτά στο πιάτο σημαίνει ότι είμαι έτοιμος να περάσω στο δεύτερο πιάτο.
• Μαχαίρι και πιρούνι χιαστί (σταυρωτά ως γράμμα X) μέσα στο πιάτο δηλώνει ότι δεν μου άρεσε το πιάτο και θα πρέπει να ενημερωθεί ο υπεύθυνος.
• Μαχαίρι και πιρούνι μέσα στο πιάτο οριζόντια και παράλληλα το ένα στο άλλο, σημαίνει πως το γεύμα ήταν πεντανόστιμο.
• Το πιρούνι μόνο του μέσα στο πιάτο μετά το τέλος του γεύματος συνήθως χρησιμοποιείται σε εστιατόρια πολυτελείας και υποδηλώνει ότι σας άρεσε τόσο πολύ το γεύμα που θα γίνετε τακτικοί πελάτες.
• Το πιρούνι καρφωμένο με το μαχαίρι και τα δύο τοποθετημένα στα πλάγια μέσα στο πιάτο είναι ο πιο αρνητικός από τους κωδικούς σε επίσημο γεύμα. Υποδηλώνει ότι η εξυπηρέτηση ήταν κακή.
• Τέλος το μαχαίρι και το πιρούνι κατακόρυφα το ένα δίπλα στο άλλο υποδηλώνει πως το γεύμα τελείωσε και μείνατε ικανοποιημένοι.

Με πληροφορίες από Μηχανή του Χρόνου