Πρυτάνευσαν «διπλωματικές» ευαισθησίες ή θα υπάρξει απάντηση του Iσραήλ;

Το Ισραήλ «επιφυλάσσεται του δικαιώματος να προστατευθεί» έναντι του Ιράν, υποστηρίζει ο πρωθυπουργός της χώρας Μπενιαμίν Νετανιάχου, η κυβέρνηση του οποίου, σύμφωνα με δημοσιεύματα, εξέτασε τις τελευταίες ημέρες το ενδεχόμενο να διατάξει να εξαπολυθούν πλήγματα αντιποίνων εναντίον της Τεχεράνης μετά την επίθεση του σαββατοκύριακου.

Το Ισραήλ προετοιμάζει την απάντησή του στην επίθεση του Ιράν, η οποία ωστόσο είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί πριν από το εβραϊκό Πάσχα, σύμφωνα με ανώτερο Αμερικανό αξιωματούχο ο οποίος μίλησε στο ABC News. Το εβραϊκό Πάσχα αρχίζει τη Δευτέρα και ολοκληρώνεται στις 30 Απριλίου.

Οι ισραηλινές αρχές επαναλαμβάνουν πως η ιρανική επίθεση με πάνω από 350 drones και πυραύλους, σχεδόν το σύνολο των οποίων αναχαιτίστηκε εν πτήσει, δεν θα μείνει «ατιμώρητη».

H παρέμβαση Μπάιντεν

Σύμφωνα με ισραηλινά και αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, η κυβέρνηση πολέμου του κ. Νετανιάχου εξέτασε τις τελευταίες ημέρες το ενδεχόμενο να διατάξει να εξαπολυθούν πλήγματα στο Ιράν, πάντως δεν προχώρησε.

Κατά το ισραηλινό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο Kan, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου αποφάσισε να μην θέσει σε εφαρμογή προεγκεκριμένα σχέδια για τη διεξαγωγή πληγμάτων αντιποίνων σε περίπτωση επίθεσης αφού συζήτησε με τον αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.

Πρυτάνευσαν «διπλωματικές» ευαισθησίες και «θα υπάρξει όντως ανταπόδοση, αλλά θα είναι διαφορετική από αυτή που προβλεπόταν αρχικά», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος στο δίκτυο, υπό τον όρο να μην κατονομαστεί.

Ισραηλινές πηγές είπαν στον αμερικανικό ειδησεογραφικό ιστότοπο Axios ότι η ισραηλινή κυβέρνηση πολέμου εξέτασε το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε επίθεση αντιποίνων τη Δευτέρα, δυο βράδια μετά την ιρανική επίθεση, αλλά τελικά αποφάσισε να μη δώσει το πράσινο φως.

«Δεν ξέρουμε γιατί και πόσο κοντά είχε φθάσει (το Ισραήλ) σε επίθεση (στο Ιράν)», είπε στον Axios αμερικανός αξιωματούχος. Κατά το ίδιο ρεπορτάζ, το Ισραήλ ενημέρωσε τη Δευτέρα την κυβέρνηση του αμερικανού προέδρου Μπάιντεν, που το καλεί να επιδείξει αυτοσυγκράτηση, πως αποφάσισε να περιμένει.

Σύμφωνα με πληροφορίες του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου ABC News, η ισραηλινή κυβέρνηση εξέτασε δυο φορές το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε πλήγματα αντιποίνων στο Ιράν τις τελευταίες ημέρες, αλλά τελικά δεν έδωσε τη διαταγή.

Η Τεχεράνη λέει πως ενήργησε σε νόμιμη άμυνα, μετά τον πολύνεκρο βομβαρδισμό στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό την 1η Απριλίου, για τον οποίο κατηγόρησε τον ισραηλινό στρατό.

Αυτοσυγκράτηση, κυρώσεις και δισεκατομμύρια

Σε επίσκεψη στο Ισραήλ, η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, η Ανναλένα Μπέρμποκ, κάλεσε χθες Τετάρτη όλα τα μέρη να επιδείξουν «αυτοσυγκράτηση».

«Δεν μιλάω για υποχώρηση, μιλάω για σώφρονα αυτοσυγκράτηση», είπε η πρώτη ξένη αξιωματούχος που ταξίδεψε στο Ισραήλ, μαζί με τον βρετανό ομόλογό της Ντέιβιντ Κάμερον, μετά την ιρανική επίθεση το σαββατοκύριακο.

Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου επανέλαβε ωστόσο χθες πως η χώρα του «επιφυλάσσεται του δικαιώματος να προστατευθεί» στις συναντήσεις του με τους ευρωπαίους υπουργούς, παρά τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας, που θέλει να αποτρέψει ισραηλινή ανταπόδοση στο ιρανικό έδαφος, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή.

Οι ΗΠΑ, ο βασικός σύμμαχος του Ισραήλ, λένε πως δεν θέλουν «πόλεμο με το Ιράν» κι έκαναν σαφές πως δεν θα συμμετείχαν σε οποιαδήποτε ισραηλινή ανταπόδοση, πάντως προχθές Τρίτη ανακοίνωσαν πως θα προχωρήσουν στην επιβολή νέων κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης.

Ομοίως, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε χθες να προχωρήσει στην επιβολή κυρώσεων με στόχο εταιρείες και οντότητες που παράγουν drones και πυραύλους στο Ιράν για «να στείλει σαφές μήνυμα» μετά την επίθεση εναντίον του ισραηλινού εδάφους, δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

Η αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων αναμένεται να διεξαγάγει το Σάββατο σειρά ψηφοφοριών επί χωριστών νομοσχεδίων για να εκταμιευθούν ποσά 61 και 26 δισεκατομμυρίων δολαρίων ώστε να προσφερθεί στρατιωτική βοήθεια αντίστοιχα στην Ουκρανία και στο Ισραήλ.

«Τόσο η Ουκρανία όσο και το Ισραήλ δέχονται επιθέσεις από άγριους εχθρούς που επιδιώκουν τον αφανισμό τους», τόνισε ο πρόεδρος Μπάιντεν σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στην Wall Street Journal.

«Μολονότι και οι δύο χώρες είναι ικανές να υπερασπιστούν την εθνική κυριαρχία τους, εξαρτώνται για να το κάνουν από την αμερικανική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων των εξοπλισμών. Και βρισκόμαστε σε κρίσιμη στιγμή», πρόσθεσε.

Ιράν: Αναδρομή στα σχεδόν 45 χρόνια διεθνών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης

Η Τεχεράνη δεν είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίζει το φάσμα των διεθνών κυρώσεων. Έχει μεγάλο παρελθόν και όπως όλα δείχνουν θα έχει και μέλλον. Κοντά εδώ και 45 χρόνια επιβάλλονται διεθνές κυρώσεις κατά του Ιράν.

Από τις πρώτες κυρώσεις μετά την ομηρεία στην αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη έως αυτές που αναμένεται να ληφθούν μέσα στις επόμενες ημέρες μετά την πρωτοφανή ιρανική επίθεση κατά του Ισραήλ.

Η ιρανική οικονομία, η οποία πλήττεται από τις κυρώσεις, καταγράφει έναν καλπάζοντα πληθωρισμό και βλέπει το νόμισμά της, το ριάλ, να κατακρημνίζεται. Οι προμήθειες φαρμάκων και ιατρικού υλικού πλήττονται ιδιαίτερα.

Πάγωμα περιουσιακών στοιχείων μετά την ομηρεία

Τον Απρίλιο του 1980, η Ουάσινγκτον επιβάλλει εμπάργκο στα καταναλωτικά αγαθά και παγώνει ιρανικά περιουσιακά στοιχεία ύψους 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων μετά τη μεγάλη ομηρεία στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τεχεράνη (από την 4η Νοεμβρίου 1979 έως την 20ή Ιανουαρίου 1981).

Απαγορευμένα από τις Ηνωμένες Πολιτείες ιρανικά προϊόντα

Στις αρχές του 1984, οι ΗΠΑ τοποθετούν το Ιράν στη μαύρη λίστα των χωρών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία, για τον ρόλο που φέρεται να είχε στις επιθέσεις στη Βηρυτό της 23ης Οκτωβρίου 1983 (241 Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν).

Τον Οκτώβριο του 1987, ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν απαγόρευσε τις εισαγωγές ιρανικών προϊόντων και ορισμένες εξαγωγές προς το Ιράν, ως απάντηση στις ιρανικές επιθέσεις κατά των αμερικανικών δυνάμεων στον Κόλπο.

Πλήρες εμπάργκο

Τον Ιούνιο του 1995, ο Μπιλ Κλίντον διατάσσει πλήρη εμπορικό αποκλεισμό κατά του Ιράν που κατηγορείται ότι υποστηρίζει τη διεθνή τρομοκρατία.

Το αμερικανικό Κογκρέσο εγκρίνει την επόμενη χρονιά τον νόμο “Ντ’ Αμάτο” που προβλέπει αντίποινα κατά των ξένων επιχειρήσεων που επενδύουν στον ιρανικό πετρελαϊκό τομέα.

Ο ΟΗΕ βάλλει κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος

Το 2005, ο συντηρητικός Ιρανός πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ επανεκκίνησε το πυρηνικό πρόγραμμα.

Έχοντας την υποψία ότι το Ιράν θέλει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, ο ΟΗΕ ανακοινώνει μια δέσμη κυρώσεων.

Από το 2006 έως το 2010, τέσσερα ψηφίσματα προέβλεπαν οικονομικές και εμπορικές κυρώσεις σε βάρος των οντοτήτων που συνδέονται με το πυρηνικό πρόγραμμα και το βαλλιστικό πρόγραμμα του Ιράν, καθώς και δέσμευση των περιουσιακών τους στοιχείων και αυτών διαφόρων προσωπικοτήτων.

Σε αυτές προστίθενται το εμπάργκο στα ιρανικά όπλα και περιορισμοί για τα δάνεια προς την Τεχεράνη.

Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες συνεχίζουν τις κυρώσεις

Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγορεύουν το 2008 στις αμερικανικές τράπεζες να λειτουργούν ως μεσάζοντες στη διαμετακόμιση κεφαλαίων με το Ιράν. Μεταξύ 2010 και 2012, ανακοινώνονται μέτρα αντιποίνων κατά των ξένων ομίλων που επενδύουν στο ιρανικό πετρέλαιο. Ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας μπαίνει και αυτός στο στόχαστρο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύει το 2010 την παροχή τεχνικής βοήθειας ή τη μεταφορά πετρελαϊκών τεχνολογιών στο Ιράν, παγώνει στα τέλη του 2011 τα περιουσιακά στοιχεία 243 ιρανικών οντοτήτων, επιβάλλει στις αρχές του 2012 εμπάργκο πετρελαίου, παγώνει τα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας του Ιράν και στη συνέχεια απαγορεύει τις συναλλαγές μεταξύ ευρωπαϊκών και ιρανικών τραπεζών.

 Άρση των κυρώσεων

Το 2015, η ιστορική διεθνής συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα που αποσκοπεί στη διασφάλιση ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικό όπλο, προβλέπει τη σταδιακή άρση των κυρώσεων που έχουν ληφθεί από το 2006 σε σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμα.

Ο Τραμπ επαναφέρει τις κυρώσεις

Το 2018, ο Ντόναλντ Τραμπ βγάζει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη συμφωνία και επιβάλλει εκ νέου αυστηρές οικονομικές κυρώσεις. Η Τεχεράνη απαντά με τη σταδιακή αποδέσμευσή της από τη συμφωνία.

Η Ευρώπη προσπαθεί να παρακάμψει τις νέες αμερικανικές κυρώσεις με έναν μηχανισμό ανταλλαγής που ονομάστηκε Instex, ο οποίος ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2020 εν μέσω του πρώτου κύματος της Covid-19 για την παράδοση ιατρικού εξοπλισμού στο Ιράν. Όμως ο Instex δεν κατάφερε να επιβληθεί και ρευστοποιήθηκε το 2023.

Ο Μπάιντεν διαπραγματεύεται αλλά συνεχίζει τις κυρώσεις

Από την άφιξη του Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο στις αρχές του 2021, η Ουάσινγκτον διαπραγματεύεται έμμεσα με το Ιράν για να επανενταχθεί στη συμφωνία. Ωστόσο ο πρόεδρος συνεχίζει την πολιτική των κυρώσεων αντιδρώντας στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις παραδόσεις ιρανικών όπλων στη Ρωσία ή στις κυβερνοεπιθέσεις.

Η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες έχουν επιβάλει δέσμες κυρώσεων μετά την αιματηρή καταστολή των διαδηλώσεων μετά τον θάνατο τον Σεπτέμβριο του 2022 της Μαχσά Αμινί, η οποία συνελήφθη στην Τεχεράνη από την αστυνομία ηθών.

Την άνοιξη του 2023, η Βρετανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες ενίσχυσαν τις κυρώσεις τους κατά των Φρουρών της Επανάστασης, του ιδεολογικού στρατού του Ιράν.

Επικείμενες κυρώσεις μετά την επίθεση κατά του Ισραήλ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν την Τρίτη ότι θα ενισχύσουν τις κυρώσεις τους κατά του Ιράν εντός των επόμενων ημερών, μετά την επίθεσή του στο Ισραήλ στις 13 Απριλίου, την πρώτη που διεξήχθη ποτέ από ιρανικό έδαφος.

Το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες ζήτησαν επίσης διεύρυνση των κυρώσεων.

To Eυρωπαϊκό Συμβούλιο «καταδικάζει» την επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει την επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, ζητεί να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να αποφευχθεί η κλιμάκωση και καλεί όλα τα μέρη να επιδείξουν τη μέγιστη δυνατή αυτοσυγκράτηση.

Στα συμπεράσματα για τη Μέση Ανατολή που υιοθέτησαν οι ευρωπαίοι ηγέτες χθες Τετάρτη αργά το βράδυ επισημαίνονται τα εξής:

«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει σθεναρά και κατηγορηματικά την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ κι επαναλαμβάνει την πλήρη αλληλεγγύη του προς τον λαό του Ισραήλ και τη δέσμευσή του στην ασφάλεια του Ισραήλ και στην περιφερειακή σταθερότητα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το Ιράν και τους πληρεξουσίους του να σταματήσουν όλες τις επιθέσεις και προτρέπει όλα τα μέρη να επιδείξουν τη μέγιστη δυνατή αυτοσυγκράτηση και να απόσχουν από οποιαδήποτε ενέργεια που μπορεί να κλιμακώσει τις εντάσεις στην περιοχή».

Οι ευρωπαίοι ηγέτες τονίζουν ότι η ΕΕ θα λάβει περαιτέρω περιοριστικά μέτρα σε βάρος του Ιράν, ιδίως σε σχέση με τα τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τους πυραύλους. Τονίζουν, ακόμη, ότι «η ΕΕ παραμένει απόλυτα προσηλωμένη στη συμβολή στην αποκλιμάκωση και στην ασφάλεια στην περιοχή».