Σαν σήμερα γεννήθηκε η Λουκρητία Βοργία, η μυθική femme fatale

Σαν σήμερα, 18 Απριλίου του 1480 γεννήθηκε στο Σουμπιάκο, στα περίχωρα της Ρώμης, η Λουκρητία Βοργία, μία από τις μυθικότερες femme fatale της ιστορίας.

Η Λουκρητία Βοργία ήταν νόθα κόρη του πάπα Αλέξανδρου ΣΤ’, κατά κόσμον Ροντρίγκο Βοργία, και αδελφή του Καίσαρα Βοργία. Η οικογένειά της ήταν ονομαστή για τις ραδιουργίες και τα εγκλήματά της. Συνέπεια του «ονόματος» αυτού ήταν να κατηγορηθεί και εκείνη ότι συνωμότησε στην εξόντωση των συζύγων της, ότι δηλητηρίασε τους αντιπάλους του πατέρα της κι ότι διατηρούσε αιμομικτικές σχέσεις με τον αδερφό της.

Λουκρητία Βοργία: Οι γάμοι της, ο αδερφός της και οι δολοπλοκίες

Η Λουκρητία χαρακτηριζόταν για την ομορφιά, τον ήπιο χαρακτήρα και την ευφυΐα της, χαρακτηριστικά τα οποία τη βοήθησαν στο ρόλο τον οποίο ίσως ασυναίσθητα να διαδραμάτισε.

Σε πολύ νεαρή ηλικία αρραβωνιάστηκε διαδοχικά δύο Ισπανούς ευγενείς, τον Δον Χερουβίν ντε Σεντέλλος και τον Γασπάρντο ντε Προσίντα. Όταν, όμως, ο πατέρας εξελέγη Πάπας προκειμένου να εξυπηρετήσει τις πολιτικές του βλέψεις, διέλυσε τους αρραβώνες της Λουκρητίας και την πάντρεψε σε ηλικία 13 ετών με τον Τζιοβάνι Σφόρτσα, νόθο γιο του Αλέξανδρου Σφόρτσα, κόμη του Μιλάνου.

Αργότερα, όταν ο αδελφός της αντελήφθη ότι αδυνατούσε να προσπορίσει οικονομικά οφέλη από τον γάμο της αδελφής του αποπειράθηκε να δολοφονήσει το γαμπρό του μέσα στη κρεβατοκάμαρα της αδελφής του.
Οι χρονικογράφοι της εποχής εκείνης του Πέζαρο αφηγούνται την απόπειρα εκείνη, που διέφυγε τελικά ο Ιωάννης Σφόρτσα ως εξής: (σε ελεύθερη μετάφραση)

«Ένα βράδυ ο Τζακουΐνο, θαλαμηπόλος του Ιωάννη Σφόρτσα βρισκόταν στον κοιτώνα της Λουκρητίας όταν μπήκε σ΄ αυτό ο αδελφός της Καίσαρ. Πριν όμως μπει, η Λουκρητία διέταξε αυτόν να κρυφτεί πίσω από ένα ανάκλιντρο. Μπαίνοντας ο αδελφός της, της ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή να σκοτώσουν τον σύζυγό της. Έτσι μόλις στη συνέχεια έφυγε ο Κάισαρ Βοργίας η Λουκρητία έστειλε τον αυτήκοο μάρτυρα θαλαμηπόλο να ειδοποιήσει τον Ιωάννη Σφόρτσα. Τότε αυτός ιππεύοντας ένα άλογο έφθασε στο Πέζαρο μετά από 24 ώρες όπου φθάνοντας το άλογο έπεσε νεκρό από τον συνεχή καλπασμό».

Μετά από αυτόν τον έντεχνο χωρισμό ο πατέρας της, ο Πάπας, ακύρωσε τον γάμο της κόρης του με τον Σφόρτσα, μετά τον οποίο η Λουκρητία κατέφυγε σε Μοναστήρι καλογραιών του Αγίου Σίξτου.

Τον Ιούλιο του 1498 η Λουκρητία παντρεύεται σε ηλικία 18 ετών, πάλι για πολιτικούς σκοπούς, τον Αλφόνσο ντι Μπιντέλια, νόθο γιο του Βασιλέως της Νάπολης Αλφόνσου Β΄ της Αραγωνίας. Ωστόσο, και αυτός ο γάμος υπήρξε ατυχής.

Τότε, οι Βοργίες ανέλαβαν την ιδέα να καθυποτάξουν το Βασίλειο της Νάπολης συμμαχώντας με τον Βασιλέα της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΒ΄. Έτσι την επομένη της εορτής του ιωβηλαίου του 1500 που γιόρταζε όλη μαζί η οικογένεια του Ποντίφικα, ο Αλφόνσος δέχθηκε επίθεση από τέσσερις προσωπιδοφόρους κοντά στην εκκλησία του Αγίου Πέτρου όπου τραυματίσθηκε σοβαρά δεχόμενος τις φροντίδες που έσπευσε να του παράσχει η σύζυγός του Λουκρητία, επί 34 συνεχείς ημέρες, ενώ ο Πάπας διέθεσε 14 άνδρες για τη φρούρησή του.

Όταν τη περίοδο εκείνη ο Καίσαρας Βοργίας πήγε να επισκεφθεί τον ημιθανή τραυματία φέρεται να δήλωσε «ό,τι δεν γίνεται στο γεύμα, μπορεί να γίνει στο δείπνο». Έτσι στις 18 Αυγούστου του 1500 αφού εισήλθε στη κρεβατοκάμαρα του γαμπρού του και απομάκρυνε την αδελφή του, στραγγάλισε τον Αλφόνσο με τη βοήθεια του σωματοφύλακά του, Μικελόττο.

Οι κατηγορίες για αιμομιξία, ο τρίτος γάμος και το τέλος της Λουκρητίας Βοργίας

Μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της η Λουκρητία κατέφυγε στο πύργο του Νέππι. Τότε ξέσπασε το σκάνδαλο για αιμομικτικές σχέσεις που μπορεί να είχε με τον πατέρα της και τον αδελφό της. Αφορμή αυτού ήταν το γεγονός ότι το 1498 η Λουκρητία είχε γεννήσει κατά τον 2ο γάμο ένα μικρό αγόρι. Το 1501 φέρεται και με δεύτερο βρέφος με το όνομα Τζοβάνι (Ιωάννη) το οποίο και ανέτρεφε και για το οποίο ο Πάπας εξέδωσε δύο αναγνωριστικές βούλες που φυλάσσονταν στα αρχεία της Μόντενα. Στη μεν μία εξ αυτών ο Πάπας αναγνώριζε το βρέφος ως τέκνο του Καίσαρα Βοργία, στη δε άλλη ως τέκνο δικό του. Η διπλή αυτή αναγνώριση της πατρότητας του παιδιού ενισχύει παρά συσκοτίζει ακόμη περισσότερο τις κατηγορίες των χρονικογράφων της εποχής για τις πιθανές σεξουαλικές σχέσεις πατέρα, αδελφού και κόρης.

Το 1501, ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του 2ου συζύγου της η Λουκρητία παντρεύεται τον Αλφόνσο της Έστης, Δούκα της Φερράρας, τον οποίο και ακολούθησε στη Φεράρα. Στη Φεράρα, η Λουκρητία κατάφερε επιτέλους να «δραπετεύσει» από το διεφθαρμένο οικογενειακό της περιβάλλον. Εκεί, η Λουκριτία δημιούργησε περί αυτής σπουδαίο κύκλο ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Μπέμπο, ο οποίος χάρη στη Λουκρητία έγινε καρδινάλιος, και ο Αριόστο ο οποίος εξύμνησε τις αρετές της Λουκρητίας σε ένα οκτάστιχο που αναφέρεται στο έργο του «Μαινόμενος Ρολάνδος».

Στον τρίτο της γάμο, η Λουκρητία Βοργία υπήρξε αφοσιωμένη σύζυγος και απέκτησε επτά παιδιά. Η τελευταία γέννα, όμως, ήταν μοιραία. Πέθανε, κατά τη διάρκεια του τοκετού, στις 24 Ιουνίου του 1519.

Ένα πρόσωπο που δίχασε

Στο πρόσωπο της Λουκρητίας οι ιστορικοί της εποχής της απέδωσαν πλήθος κατηγοριών. Το όνομά της έμεινε στην ιστορία ως συνώνυμο της ακολασίας και της ίντριγκας. Με αυτή την «μορφή» παρουσιάζεται τόσο στο δράμα του Βίκτορος Ουγκώ, όσο και στην όπερα του Ντονιτσέτι, δύο μεγάλα έργα που βασίζονται σ’ αυτούς τους μύθους.

Αντίθετα οι νεότεροι ιστοριοδίφες εξετάζοντας τα πολιτικά πάθη και τις θρησκευτικές έριδες της εποχής εκείνης στέκονται απέναντι από το πρόσωπό της με περισσότερο ίσως σεβασμό. Θεωρούν πως η Λουκρητία δεν ήταν τύπος ανήθικου ανθρώπου (immorale), αλλά μάλλον εξωηθική (amorale) που όμως μπορούσε να διακρίνει τα όρια μεταξύ της ηθικής και της ανηθικότητας.