Explainer: Τι συνέβη στη γενοκτονία της Ρουάντα το 1994;

Ο πρόεδρος της Ρουάντα ηγήθηκε την Κυριακή των εκδηλώσεων μνήμης για τα 30 χρόνια από τη γενοκτονία του 1994 που σκότωσε περισσότερους από 1 εκατομμύριο ανθρώπους. Ο Πολ Καγκάμε και η σύζυγός του ηγήθηκαν 37 ηγετών που επισκέφθηκαν την χώρα σε μια τελετή κατάθεσης στεφάνων σε ένα μνημείο γενοκτονίας στην πρωτεύουσα Κιγκάλι, το οποίο περιέχει τα λείψανα περίπου 250.000 ανθρώπων.

Επί 100 ημέρες, αρχής γενομένης στις 7 Απριλίου 1994, Τούτσι και μετριοπαθείς Χούτου σφαγιάστηκαν συστηματικά από εξτρεμιστές Χούτου, με επικεφαλής τον στρατό της Ρουάντα και μια πολιτοφυλακή γνωστή ως Interahamwe.

Ρουάντα: Ο πόλεμος

Το 1990, αντάρτες του Πατριωτικού Μετώπου Ρουάντα (RPF), στο οποίο κυριαρχούσαν οι Τούτσι, εισέβαλαν στη βόρεια Ρουάντα από τη γειτονική Ουγκάντα. Η επιτυχία του RPF ώθησε τον πρόεδρο Γιουβενάλ Χαμπιαριμάνα, Χούτου, να επιταχύνει τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Τον Αύγουστο του 1993, η Ρουάντα και το RPF υπέγραψαν συμφωνία για τον τερματισμό του πολυετούς εμφυλίου πολέμου, επιτρέποντας τον διαμοιρασμό της εξουσίας και την επιστροφή των προσφύγων. Ο Χαμπιαριμάνα άργησε να εφαρμόσει τη συμφωνία και η μεταβατική κυβέρνηση δεν ανέλαβε ποτέ.

Η αφορμή της γενοκτονίας

Στις 6 Απριλίου 1994, ο Χαμπιαριμάνα και ο πρόεδρος του γειτονικού Μπουρούντι, Κυπρίεν Νταριαμίρα - και οι δύο Χούτου - σκοτώθηκαν σε επίθεση με ρουκέτα εναντίον του αεροπλάνου τους πάνω από την πρωτεύουσα Κιγκάλι. Την επόμενη ημέρα, προεδρική φρουρά σκότωσε τον μετριοπαθή επικεφαλής των Χούτου ο οποίος είχε προσπαθήσει να κατευνάσει τις εντάσεις.

Ο θάνατος του Χαμπιαριμάνα προκάλεσε 100 ημέρες βίας στη μικρή χώρα, που διαπράχθηκε κυρίως από Χούτου εναντίον Τούτσι και μετριοπαθών Χούτου. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι σκοτώθηκαν, πολλοί σφαγιάστηκαν με μαχαίρια από πολιτοφυλακές γνωστές ως Interahamwe.

Το RPF κατέλαβε τον έλεγχο της Ρουάντα αφού οδήγησε τον στρατό των 40.000 Χούτου και περισσότερους από 2 εκατομμύρια άμαχους Χούτου στην εξορία στο Μπουρούντι, την Τανζανία και το πρώην Ζαΐρ, σήμερα Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Τον Ιούλιο του 1994 ορκίστηκε νέα κυβέρνηση με πρόεδρο τον Παστέρ Μπιζιμούνγκου, Χούτου, και αντιπρόεδρο τον διοικητή του RPF Πολ Καγκάμε. Ο Καγκάμε εξελέγη πρόεδρος τον Απρίλιο του 2000 και παραμένει στο αξίωμα.

Τα επακόλουθα και οι περιφερειακές επιπτώσεις

Τον Δεκέμβριο του 1996, η πρώτη δίκη για τη γενοκτονία της Ρουάντα ξεκίνησε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τη Ρουάντα (ICTR) στην Αρούσα της βόρειας Τανζανίας. Τελικά, απήγγειλε κατηγορίες σε 96 άτομα και καταδίκασε 61 από αυτούς, μεταξύ των οποίων τον πρώην πρωθυπουργό Ζαν Καμπάντα και τον πρώην συνταγματάρχη Θεονέστ Μπαγκοσόρα, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι ήταν επικεφαλής των στρατευμάτων και των Interahamwe. που πραγματοποίησαν τις σφαγές. Και στους δύο επιβλήθηκαν ποινές ισόβιας κάθειρξης.

Μετά την γενοκτονία, τα στρατεύματα της Ρουάντα εισέβαλαν δύο φορές στο Κονγκό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 για να κυνηγήσουν τους δράστες. Οι συγκρούσεις εκεί εκτιμάται ότι κόστισαν την ζωή σε αρκετά εκατομμύρια ανθρώπους, κυρίως λόγω πείνας και ασθενειών. Ο Λουις Μορένο Οκάμπο, επικεφαλής εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) μέχρι το 2012, περιέγραψε τον πόλεμο στο Κονγκό την περίοδο 1998-2003 ως «τη μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο».

Πηγή: Reuters