Πώς ο πόλεμος της Γάζας διατάραξε τις διεθνείς σχέσεις

Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε μια φωτογραφία από την Γάζα που έδειχνε καπνό να βγαίνει μετά την έκρηξη μιας βόμβας που είχαν προμηθεύσει οι ΗΠΑ, και στο βάθος διακρίνονταν το περίγραμμα οκτώ μαύρων αλεξιπτώτων που έριχναν αμερικανική βοήθεια στην ίδια ακριβώς γειτονιά. Η εικόνα θα αποτελούσε ιδανικό εξώφυλλο για οποιοδήποτε βιβλίο σχετικά με τη συγκεχυμένη παγκόσμια αταξία που γέννησε ο εξάμηνος πόλεμος στη Γάζα - μια αταξία που δεν έχει ακόμη κανέναν κυρίαρχο παίκτη, σύστημα αξιών ή λειτουργικούς θεσμούς.

«Ξεχάστε τη συζήτηση περί μονοπολικότητας ή πολυπολικότητας», έγραψε πρόσφατα ο δημοσιογράφος Γκρεκ Καρλστρομ στο Foreign Affairs. «Κανείς δεν είναι επικεφαλής».

Οι πόλεμοι υποτίθεται ότι είναι ο πατέρας όλων των πραγμάτων, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, και πολλοί εξακολουθούν να προβλέπουν ότι αυτός ο πόλεμος θα καθορίσει τα πάντα στο μέλλον και θα αποδειχθεί σημείο καμπής. Ο πρόεδρός του Ιράν, Εμπραχίμ Ραΐσι, δήλωσε ότι ο πόλεμος στη Γάζα θα οδηγήσει σε «μετασχηματισμό της άδικης τάξης που κυβερνά τον κόσμο». Ο σύμμαχος του Ιράν, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, η ομάδα του οποίου έχει ανταλλάξει πυρά με το Ισραήλ στα σύνορα του Λιβάνου, υποστήριξε ότι «ξεκινάει μια νέα ιστορική φάση» για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.

Και μέσα σε αυτές τις αντικρουόμενες εκτιμήσεις, η Κίνα και η Ρωσία δεν είναι ακριβώς θεατές, αλλά δεν συμβάλλουν στην επίλυση του ζητήματος. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, κατηγόρησε τους αμερικανικούς χειρισμούς στις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων. 

«Αυτός ο πόλεμος είναι αποτρόπαιος, αλλά δείχνει ένα μεγαλύτερο πρόβλημα: την έλλειψη μεταρρύθμισης των θεσμών παγκόσμιας διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου και κυρίως του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ», δήλωσε ο Φίλιπ Νάσερ, ανώτερος σύμβουλος στο υπουργείο Εξωτερικών της Βραζιλίας. «Αυτό είναι το σημείο σύγκλισης του παγκόσμιου Νότου. Θεωρούν ότι η διεθνής τάξη πραγμάτων είναι βαθιά ασύμμετρη και επιζήμια για τα συμφέροντά τους».

Η Mπράουεν Μάντοξ, διευθύντρια του βρετανικού thinktank Chatham House, προειδοποίησε για ευρείες επιπτώσεις. «Η κατηγορία είναι ότι η Δύση γράφει τους κανόνες για να βολεύει τον εαυτό της. Αν οι χώρες που υποστηρίζουν την Ουκρανία και εργάζονται για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή δεν συνειδητοποιήσουν πόσο ισχυρή έχει γίνει αυτή η κατηγορία, θα αποτύχουν να βοηθήσουν στην επίλυση οποιασδήποτε από τις δύο συγκρούσεις».

Παλαιστινιακό: Δεν ήταν προτεραιότητα των ΗΠΑ

Το παλαιστινιακό ζήτημα δεν αποτελούσε προτεραιότητα του Λευκού Οίκου, αλλά στην καλύτερη περίπτωση κάτι που έπρεπε να διαχειριστεί. Η Εθνική Εκτίμηση Κινδύνου των ΗΠΑ του Μαρτίου 2023 δεν έκανε καμία αναφορά στο Παλαιστινιακό ζήτημα. Εν τω μεταξύ, οι εκπρόσωποί του, όταν τους ζητήθηκε, προωθούσαν τη λύση των δύο κρατών. Στο βαθμό που ο Μπάιντεν είχε μια ξεχωριστή συμβολή να κάνει, αυτή βρισκόταν στην πρωτοβουλία για τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης, μια οικονομική αρτηρία που σχεδιάστηκε για να ανταγωνιστεί το αντίστοιχο σχέδιο της Κίνας.

Αλλά ο Μπάιντεν είναι σίγουρος για την εμπειρία του στην εξωτερική πολιτική και η αρχική του συμβουλή προς το Ισραήλ -να μην κάνει τα ίδια λάθη που έκαναν οι ΗΠΑ στον δικό τους «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Επί δεκαετίες υποστηρικτής του Ισραήλ στην Ουάσιγκτον, ο Μπάιντεν συμβούλευσε: «Ενώ αισθάνεστε αυτή την οργή, μην αναλώνεστε από αυτήν». 

Ο Μπάιντεν παρερμήνευσε τον τρόπο με τον οποίο η ισραηλινή κοινωνία είχε αλλάξει τις τελευταίες δύο δεκαετίες και, κατά συνέπεια, πώς θα μπορούσε να επηρεάσει καλύτερα την αντίδραση του Νετανιάχου στις επιθέσεις της Χαμάς. Δεν προέβλεψε τι ήταν διατεθειμένο να κάνει το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Νετανιάχου για να εξαλείψει ένα τραύμα που απαιτούσε όχι απλώς εκδίκηση, αλλά μια μη αναστρέψιμη και ασαφή αλλαγή στη σχέση με τους Παλαιστίνιους. Ο Μπάιντεν «ζει με ένα Ισραήλ στο μυαλό του, το οποίο πιθανότατα δεν υπήρξε ποτέ και σίγουρα δεν υπάρχει σήμερα», δήλωσε ο Ντάνιελ Λέβι, πρώην Ισραηλινός διαπραγματευτής σε ειρηνευτικές συνομιλίες με Παλαιστίνιους ηγέτες. 

Η επίδραση στις εκλογές

Ενώ οι εκλογές του Νοεμβρίου πλησιάζουν, δεν είναι μόνο ο Νετανιάχου που άρχισε να βλέπει τον πόλεμο μέσα από το πρίσμα της δικής του πολιτικής επιβίωσης αλλά και ο Μπάιντεν. Ο στρατηγικός σύμβουλος της εποχής Ομπάμα, ο Ντέιβιντ Άξελροντ, είπε: «Το θέμα όλης της εκστρατείας των Ρεπουμπλικάνων είναι ότι ο κόσμος είναι εκτός ελέγχου και ο Μπάιντεν ευθύνεται. Αυτό είναι το βασικό επιχείρημα των Ρεπουμπλικάνων». Μέσα στον Λευκό Οίκο, είπε ο Άξελροντ, «υπάρχουν άνθρωποι των οποίων ο χάρτης του κόσμου αποτελείται από έξι πολιτείες και θέλουν να σταματήσει ο πόλεμος».

Πηγή: Guardian