Royal Albert Hall: Σαν σήμερα εγκαινιάζεται η πιο διάσημη αίθουσα συναυλιών του Λονδίνου

Τα 153 του χρόνια γιορτάζει φέτος το Royal Albert Hall, αυτός ο εμβληματικός συναυλιακός χώρος του Λονδίνου που εγκαινιάστηκε μία ημέρα σαν σήμερα, στις 29 Μαρτίου το 1871. Κι αν ξεφυλλίσει κανείς το καστ των προσωπικοτήτων και των καλλιτεχνικών σχημάτων που έχουν εμφανιστεί στην πιο διάσημη σκηνή του Λονδίνου είναι σαν να ατενίζει την πολιτιστική και πολιτική ιστορία των τελευταίων αιώνων.

Αυτή είναι η αναδρομή στην ιστορία και τις πιο σημαντικές στιγμές της μεγαλύτερης αίθουσας συναυλιών της Βρετανίας που φιλοξένησε προσωπικότητες από τον Αϊνστάιν και τον Νέλσον Μαντέλα μέχρι τον Χέντριξ, τους Beatles και τους Rolling Stones.

Royal Albert Hall: Το όνειρο του πρίγκιπα που έγινε πραγματικότητα

Το Royal Albert Hall, που βρίσκεται στην περιοχή του νοτίου Κένσινγκτον, αποτέλεσε όνειρο του πρίγκιπα Αλβέρτου, του συζύγου της βασίλισσας Βικτωρίας, ο οποίος ήθελε να δημιουργήσει μια κεντρική αίθουσα για τις τέχνες και τις επιστήμες. Αυτό το όνειρο του άριχσε να γεννιέται με αφορμή την επιτυχία της Μεγάλης Έκθεσης, που πραγματοποιήθηκε στο Hyde Park το 1851, την οποία είχε εμπνευστεί και βοήθησε στη διοργάνωση. Στα μάτια του, η αίθουσα δεν θα φιλοξενούσε απλώς συναυλίες, αλλά θα αποτελούσε επίσης σημείο συνάντησης για τις επιστημονικές εταιρείες του Λονδίνου, έναν χώρο όπου θα μπορούσαν να συζητηθούν και να διασταυρωθούν ιδέες.

Ο Αλβέρτος πέθανε από τύφο το 1861, πολύ πριν από τη θεμελίωση του πρώτου λίθου, αλλά η ιδέα του συνεχίστηκε από τον φίλο και συνάδελφό του, Sir Henry Cole, που έχει μείνει στην ιστορία για την αποστολή της πρώτης χριστουγεννιάτικης κάρτας το 1843.

Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο βρέθηκαν τα χρήματα για την κατασκευή του

Ο Cole επέβλεψε ένα εθνικό ταμείο για τη χρηματοδότηση ενός μνημείου για τον Άλμπερτ - ο αρχικός διαγωνισμός προέβλεπε το σχεδιασμό τόσο ενός μνημείου όσο και μιας αίθουσας, αλλά τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν με δημόσια συνδρομή ήταν επαρκή μόνο για την κατασκευή του περίτεχνα διακοσμημένου μνημείου του Άλμπερτ.

Ο Cole επέμεινε, ωστόσο, επινοώντας ένα πρωτότυπο σχέδιο για να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες 200.000 λίρες για την κατασκευή της αίθουσας - θα προπωλούσε θέσεις με 999ετή μίσθωση. «Θα υπήρχαν λίγο πάνω από 5.000 θέσεις στην αίθουσα και λίγο πάνω από 1.300 από αυτές θα πωλούνταν ιδιωτικά προκειμένου να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα χρήματα», ανέφερε σε συνέντευξή της η Liz Harper, υπεύθυνη αρχείου στο Royal Albert Hall. Η βασίλισσα Βικτώρια ήταν το πρώτο πρόσωπο που αγόρασε 20 θέσεις.

Royal Albert Hall: Η δημιουργία του πιο εμβληματικού συναυλιακού χώρου του Λονδίνου

Δεν ήταν μόνο ο μηχανισμός χρηματοδότησης της αίθουσας που ήταν νέος, αλλά και η ιταλική αρχιτεκτονική της. Η τοξωτή πόρτα και τα παράθυρα του κτιρίου, καθώς και ο τεράστιος γυάλινος θόλος, το καθιστούσαν μοναδικό. Η αισθητική του κτηρίου είναι επηρεασμένη από την ρωμαϊκή αρχιτεκτονική και η εκπληκτική πρόσοψη από τερακότα αποτελεί δείγμα υψηλής βικτωριανής αρχιτεκτονικής. Εκτός από την τερακότα, για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 6 εκατομμύρια κόκκινα τούβλα.

Την σχεδίαση του κτιρίου ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες υποστράτηγος Χένρυ Σκωτ και ο λοχαγός Φράνσις Φόουκ, αμφότεροι του Βασιλικού Μηχανικού και την κατασκευή οι αδελφοί Λούκας, όπου ακολουθώντας τη ελληνορωμαϊκή αρχιτεκτονική σε αναγεννησιακό ρυθμό ανήγειραν πενταώροφο αμφιθέατρο, ροτόντα με δύο κλιμακωτά φθίνοντα υπερώα που επιστέφονται με θόλο, συνολικού ύψους 40,4 μ. σε ελαφρά ελλειψοειδή μορφή μήκους 80,5 μ. και πλάτους 70,5 μ.

Όταν ήρθε η τόσο σημαντική στιγμή που οι μηχανικοί έπρεπε να απομακρύνουν τα στηρίγματα που συγκρατούσαν τον θόλο κατά τη διάρκεια της κατασκευής του, η κατασκευή έπεσε μόλις 0,8 χιλιοστά πριν εγκατασταθεί στη θέση της.

Ο θόλος μπορεί να ήταν ένας θρίαμβος της μηχανικής, αλλά ήταν κάτι τέτοιο δε συνέβη και με την ακουστική, επειδή ο ήχος αντηχούσε στο κοίλο σχήμα του. Μήνες πριν από τα εγκαίνιά του, η πρόβα τζενεράλε μίας συναυλίας είχε καταστήσει σαφές ότι το επίπεδο αντήχησης μέσα στο άδειο κτίριο αποτελούσε πρόβλημα, αν και μια μάλλον συκοφαντική κριτική στους Times δήλωσε ότι «μια ορισμένη ποσότητα της αντήχησης είναι, συνολικά, επιθυμητή, αφού πάντα μειώνεται πολύ από τις κουρτίνες και το κοινό».

Αρχικά φέρεται να σχεδιάστηκε για χωρητικότητα 8.000 θεατών, τελικά κατέληξε για 6.500 θέσεις, αν και υποστηρίζεται ότι παλαιότερα κάποιες φορές ξεπέρασε και τις 9.000. Σήμερα για λόγους πληρέστερης ασφάλειας και περισσότερης άνεσης η χωρητικότητά του έχει περιοριστεί περίπου στις 5.500 θέσεις θεατών.

Τα εγκαίνια του Royal Albert Hall, οι κριτικές για την ακουστική και το πρώτο κοντσέρτο

Η ολοκλήρωση του οικοδομήματος και τα εγκαίνια αν και υπολογίστηκαν αρχικά να γίνουν την ημέρα των Χριστουγέννων του 1870, τελικά πραγματοποιήθηκαν στις 29 Μαρτίου το 1871 στο όνομα της Βασίλισσας με εναρκτήριο λόγο του πρίγκιπα Εδουάρδου.

Ο εσωτερικός φωτισμός του αρχικά χρησιμοποιούσε φωταέριο και αντικαταστάθηκε με ηλεκτροφωτισμό το 1897.

Για να αποφευχθεί το πρόβλημα της ακουστικής και να καταπολεμηθούν οι αντηχήσεις είχε αναρτηθεί σε όλο τον θόλο ένα σκηνικό από ύφασμα, το λεγόμενο «βελάριο», που στερούσε από τους επισκέπτες τη θέα της θεαματικής γυάλινης οροφής.

Το βελάριο αποδείχθηκε αναποτελεσματικό στην αναχαίτιση της ηχούς σε ορισμένες περιοχές της αίθουσας, συμπεριλαμβανομένων των καθισμάτων στα οποία βρισκόταν ο Τύπος του Λονδίνου. Οι καυστικές κριτικές τους ώθησαν τον αντισυνταγματάρχη Scott ναπαραδεχτεί στους Times ότι: «Πίστευα ότι το βελάριο θα σταματούσε ή θα διέσπειρε περισσότερο τον ήχο και όταν ανακάλυψα το λάθος μου ήταν πολύ αργά για να αρχίσω τη διόρθωσή του».

Η υπόσχεσή του ότι η ηχώ θα διορθωνόταν μέχρι την 1η Μαΐου 1871 αποδείχθηκε υπερβολικά αισιόδοξη, δημιουργώντας το δημοφιλές αστείο ότι το Royal Albert Hall ήταν ένα από τα πιο οικονομικά μέρη για να ακούσει κανείς μια συναυλία, «επειδή μπορούσε να την ακούσει δύο φορές!».

Το πρώτο κοντσέρτο που δόθηκε στην αίθουσα ήταν υπό την μπαγκέτα του Άρθουρ Σάλιβαν την 1 Μαΐου του 1871, ενώ η πρώτη μεγάλη συναυλία δόθηκε τον Ιούνιο του 1871 υπό τη διεύθυνση του Σαρλ Γκουνώ με την ευκαιρία των εγκαινίων της Διεθνούς Έκθεσης.

Το «χρυσούν ιωβηλαίον» του Άλμπερτ Χολ εορτάσθηκε με ειδική συναυλία στις 7 Μαΐου του 1921 με την παρουσία του Βασιλέως Γεωργίου Ε΄ και της Βασίλισσας Μαίρης, ενώ η εκατονταετηρίδα της αίθουσας στις 29 Μαρτίου του 1971 με την παρουσία της Βασίλισσας Ελισάβετ και της Βασιλομήτορος.

Πώς το Royal Albert Hall έγινε το Ιερό Δισκοπότηρο των μουσικών

Οι προσπάθειες ελαχιστοποίησης των αντηχήσεων συνεχίστηκαν για έναν αιώνα. Το 1941, όταν το BBC Proms μεταφέρθηκε στην αίθουσα από το βομβαρδισμένο Queen's Hall, ένας ανακλαστήρας ήχου κρεμάστηκε πάνω από την ορχήστρα - είναι ακόμα εκεί μέχρι και σήμερα. Το 1949, ένας διάτρητος εσωτερικός θόλος από αλουμίνιο, σχεδιασμένος να απορροφά τον ήχο, αντικατέστησε το βελάριο. Ήταν μια βελτίωση, αλλά ήταν κάθε άλλο παρά τέλειο. Προς το τέλος της δεκαετίας του 1960 ο Οργανισμός Έρευνας Ακουστικών Ερευνών εξέτασε την αίθουσα χρησιμοποιώντας ένα πιστόλι εκκίνησης, ένα φαγκότο και ένα μικρόφωνο ανακλαστήρα, προτού συστήσει την εγκατάσταση των περίφημων μανιταριών από υαλοβάμβακα της αίθουσας.

Το 1969 αναρτήθηκαν από την οροφή 135 ακουστικοί διαχύτες, βελτιώνοντας αισθητά την ακουστική (σε μια τακτική που αργότερα αντέγραψε η Όπερα του Σίδνεϊ). Στην αλλαγή της χιλιετίας, και με περαιτέρω ακουστικές δοκιμές από την ολλανδική εταιρεία Peutz Associates αφαιρέθηκαν 50 μανιτάρια και τα υπόλοιπα 85 διαμορφώθηκαν εκ νέου στο πλαίσιο της μεγάλης αναβάθμισης της αίθουσας.

Η ατέρμονη αναζήτηση για άψογο ήχο συνεχίστηκε και το 2017 οι αρχιτέκτονες ακουστικής Sandy Brown, υπεύθυνοι για τον ήχο στο γήπεδο Anfield του Liverpool Football Club, ανέλαβαν την αναβάθμιση του ακουστικού συστήματος της αίθουσας.

Αυτό οδήγησε στην εγκατάσταση 465 μεγαφώνων, δημιουργώντας ένα από τα πιο άψογα σύνολα ακουστικής από οποιαδήποτε αίθουσα συναυλιών.

Κορυφαίες προσωπικότητες στη σκηνή του Royal Albert Hall

Πολλές από τις πιο δημοφιλείς εκδηλώσεις ήταν τεράστια χορωδιακά έργα, όπως ο Μεσσίας του Χέντελ, με χορωδίες χιλίων ατόμων. Αργότερα ο χώρος έγινε το κέντρο συγκέντρωσης χρημάτων για τις Σουφραζέτες, τα μέλη του κινήματος υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, το οποίο δραστηριοποιήθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο. 

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έκανε την πρώτη του ομιλία στα αγγλικά στο Royal Albert Hall τον Οκτώβριο του 1933 για να συγκεντρώσει χρήματα για την Επιτροπή Βοήθειας Προσφύγων, η οποία παρείχε οικονομική υποστήριξη σε φοιτητές, ακαδημαϊκούς και επιστήμονες που είχαν αποκλειστεί από τους Ναζί.

Το Hall έχει γίνει πρωτοσέλιδο παγκοσμίως ως μουσικός χώρος: φιλοξενεί τις γνωστές συναυλίες του BBC από το 1941 που ετησίως φθάνουν κατά μέσο όρο τις 350, τη συναυλία για τα 80α γενέθλια του Ουίνστον Τσώρτσιλτο 1954 και τους Beatles και Rolling Stones στο ίδιο πρόγραμμα τουλάχιστον τέσσερις φορές τη δεκαετία του 1960. 

Ο θρυλικός κιθαρίστας Eric Clapton έχει παίξει στο Hall περισσότερες από 200 φορές, συμπεριλαμβανομένης της αποχαιρετιστήριας συναυλίας των Cream το 1968 και της θριαμβευτικής επανασύνδεσης το 2005 - η τελευταία τιμήθηκε από το χειροκρότημα των θεατών που δεν σταματούσε. Ο Clapton περιγράφει τις εμφανίσεις στο Hall ως: «σαν να βρίσκεσαι στο σαλόνι κάποιου - είναι τόσο οικείο μέρος για να παίξεις... μπορείς να δεις τους φίλους σου στη δεύτερη σειρά του πάγκου».

Το 1968 φιλοξένησε τον διαγωνισμό της Eurovision και από το 1969 έως το 1988 γίνονταν τα καλλιστεία «Μις Κόσμος». Οι Pink Floyd τον Ιούνιο του 1969 έδωσαν την πρώτη τους συναυλία στο Royal Albert Hall και θεωρήθηκαν persona non grata για τα επόμενα χρόνια, καθώς κατά τη διάρκεια της συναυλίας υπήρξαν κανονιοβολισμοί, ένας άνδρας ντυμένος γορίλας περιφερόταν στους χώρους του Hall και στην ιστορική σκηνή καρφώθηκαν διάφορα αντικείμενα

To 1997 πραγματοποιήθηκε η ιστορική συναυλία «Music for Montserrat» με τους Φιλ Κόλινς, Μαρκ Νόπφλερ, Στινγκ, Ελτον Τζον, Ερικ Κλάπτον, Πολ ΜακΚάρτνεϊ.
Τον Οκτώβριο του 2011 ανέβηκε το «Φάντασμα της Όπερας» προς τιμήν των 25 χρόνων του Αντριου Λόιντ Βέμπερ, το 2011 η Αντέλ ξέσπασε σε κλάματα πάνω στη σκηνή, ενώ το 2017 φιλοξενήθηκαν τα 70ά BAFTA. Εδώ πραγματοποιήθηκαν και τρεις avant premieres ταινιών του Τζέιμς Μποντ, παρουσία μελών της βασιλικής οικογένειας («Die Αnother Day», «Skyfall», «Spectre»).

Στους χώρους του ο Αλφρεντ Χίτσκοκ γύρισε τη 15λεπτη σκηνή από τον «Ανθρωπο που Γνώριζε Πολλά», καθώς και άλλες ταινίες όπως το «Love Story» και το «Shine».

Τέλος, σημαντικοί Eλληνες συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Υanni και ο Σταμάτης Σπανουδάκης καταχειροκροτήθηκαν στην κεντρική αίθουσα συναυλιών.

Με πληροφορίες από Royal Albert Hall και Brittanica