Μπεσλάν: Ποια ήταν η μεγαλύτερη σφαγή στην ιστορία της Ρωσίας

H πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση σε αίθουσα συναυλιών κοντά στη Μόσχα που συγκλόνισε ολόκληρε τον πλανήτη από χθες (22.03) θύμισε μία άλλη θλιβερή στιγμή της Ρωσίας με την πιο φονική τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία της χώρας, τη σφαγή του Μπεσλάν.

Γνωστή και ως Ομηρία σχολείου στο Μπεσλάν, η τρομοκρατική ενέργεια Τσετσένων ισλαμιστών περιλάμβανε την κατάληψη ενός δημοτικού σχολείου της πόλης Μπεσλάν στη Βόρεια Οσετία, την τριήμερη ομηρία 1.100 περίπου ατόμων, συμπεριλαμβανομένων 777 μαθητών, και τον θάνατο 333 ατόμων, μεταξύ των οποίων ήταν 186 παιδιά και 31 τρομοκράτες.

Θεωρείται η μαζικότερη δολοφονική ενέργεια εναντίον σχολείου στην ανθρώπινη ιστορία. Η 1η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί στα σχολεία της Ρωσίας ως «Ημέρα μνήμης».

Την 1η Σεπτεμβρίου του 2004 μέλη της τρομοκρατικής ισλαμικής οργάνωσης, Ταξιαρχία των Μαρτύρων του διαβόητου Τσετσένου οπλαρχηγού Σαμίλ Μπασάγεφ που απαιτούσε το τέλος του πολέμου στην Τσετσενία, κατέλαβε ένα δημοτικό σχολείο στο Μπεσλάν στη Βόρεια Οσετία και πήρε ομήρους περισσότερους από 1.100 ανθρώπους.

Στις 3 Σεπτεμβρίου, και ενώ συνεχιζόταν η ομηρία, δυνάμεις ασφαλείας της Ρωσίας εισέβαλαν στο σχολείο χρησιμοποιώντας βαρύ οπλισμό.

Το σχολείο συγκλονίστηκε από σειρά εκρήξεων και τυλίχθηκε στις φλόγες και ακολούθησε μάχη μεταξύ των απαγωγέων και των ρωσικών δυνάμεων με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους εκατοντάδες όμηροι και πολλοί άλλοι να τραυματιστούν.

Η τραγωδία είχε ποικίλες επιπτώσεις στη Ρωσία και οδήγησε σε σειρά αλλαγών σε ομοσπονδιακό επίπεδο, με τις οποίες ενισχύθηκαν οι εξουσίες του Κρεμλίνου και του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

Το ιστορικό της Σφαγής στο Μπεσλάν

Το 1ο Σχολείο ήταν ένα από τα επτά σχολεία στο Μπεσλάν, μια πόλη περίπου 35.000 κατοίκων στη δημοκρατία της Βόρειας Οσετίας-Αλανίας στον Καύκασο της Ρωσίας.

Το σχολείο, που βρίσκεται δίπλα στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής, στέγαζε περίπου 60 δασκάλους και περισσότερους από 800 μαθητές. Το γυμναστήριό του, όπου κρατήθηκαν οι περισσότεροι όμηροι για 52 ώρες, ήταν μια πρόσφατη επέκταση, με πλάτος 10 μέτρα και μήκος 25 μέτρα.

Υπήρχαν αναφορές ότι άνδρες μεταμφιεσμένοι σε τεχνίτες είχαν περάσει όπλα και εκρηκτικά στο σχολείο τον Ιούλιο του 2004, κάτι που οι αρχές διέψευσαν αργότερα.

Ωστόσο, αρκετοί μάρτυρες από τότε κατέθεσαν ότι αναγκάστηκαν να βοηθήσουν τους απαγωγείς τους να αφαιρέσουν τα όπλα από τις κρύπτες που ήταν κρυμμένες στο σχολείο.

Υπήρχαν επίσης ισχυρισμοί ότι είχε στηθεί εκ των προτέρων μια «φωλιά ελεύθερου σκοπευτή» στην οροφή της αθλητικής αίθουσας.

Μπεσλάν, 1 Σεπτεμβρίου: Η γιορτή που εξελίχθηκε σε εφιάλτη

Η 1η Σεπτεμβρίου ήταν ημέρα γιορτής στο Σχολείο Νο 1 του Μπεσλάν. Στο προαύλιο είχαν συγκεντρωθεί γονείς, παππούδες και δάσκαλοι για την τελετή έναρξης της σχολικής χρονιάς.

Ξαφνικά, ομάδα 32 ένοπλων Τσετσένων με μαύρες κουκούλες τους περικύκλωσε. Μερικοί κατάφεραν να δραπετεύσουν, ενώ άλλοι σκοτώθηκαν. Η συντριπτική πλειοψηφία, όμως, 1.200 με 1.300 ενήλικες και ανήλικοι, οδηγήθηκαν στο γυμναστήριο του σχολείου.

Οι Τσετσένοι έστησαν εκρηκτικούς μηχανισμούς γύρω από τον χώρο. Δεν δίστασαν, μάλιστα, να βάλουν μαθητές να κρεμάσουν εκρηκτικά στο καλάθι της μπασκέτας. Οι όμηροι δεν είχαν πρόσβαση σε τροφή και νερό.

Μετά από ώρες ομηρίας, κάποιοι αναγκάστηκαν να πιούν ούρα, ενώ κατασχέθηκαν τα κινητά τηλέφωνα. Έναν άνδρα που μίλησε στα οσετικά, δηλαδή στη μητρική του γλώσσα, τον πυροβόλησαν πισώπλατα και τον έσυραν από τη μία πλευρά του γυμναστηρίου στην άλλη, μπροστά στα μάτια και των δύο γιων του.

«Τα παιδιά έκλαιγαν και φώναζαν: “Θέλω νερό!”, “Θέλω να πάω σπίτι μου!” Επικρατούσε πανικός. Μας πυροβολούσαν και απειλούσαν ότι θα σκοτώσουν», ανέφερε ο όμηρος, Κάσπεγκ Ζαραγκάσοφ.

Οι καταδικασμένες διαπραγματεύσεις μεταξύ Κρεμλίνου και αυτονομιστών

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Κρεμλίνου και αυτονομιστών δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν πουθενά. Τα αιτήματα για απελευθέρωση κρατουμένων, αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Τσετσενία και ανεξαρτησία της περιοχής ήταν γνωστά από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και ανέφικτα.

Φαινόταν πως η ομηρία δεν θα είχε αίσια έκβαση. Στις 3 Σεπτεμβρίου, λίγο μετά τη μία το μεσημέρι, οι χειρότεροι φόβοι επιβεβαιώθηκαν.

Μετά τις δύο εκρήξεις στο γυμναστήριο, που λέγεται πως σημειώθηκαν κατά λάθος, Ρώσοι αστυνομικοί και στρατιώτες άνοιξαν πυρ στο σχολείο.

Επικράτησε πανδαιμόνιο, με εκατοντάδες να τρέχουν κρατώντας τραυματισμένα παιδιά στην αγκαλιά τους, την ίδια στιγμή που άλλοι κείτονταν νεκροί. Φορεία συνεχώς μετέφεραν τους τραυματίες σε ασθενοφόρα υπό τους ήχους των πυροβολισμών.

Μερικοί όμηροι μεταφέρθηκαν στην καφετέρια του σχολείου και στάθηκαν στα παράθυρα ως ανθρώπινες ασπίδες, όπου και έπεσαν στα διασταυρούμενα πυρά.

Άλλοι, όπως ο 12χρονος Σουσλάν Μπεγκάιεφ και ένας φίλος του, κατάφεραν να διαφύγουν. Βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι του δεύτερου, όπου συνέχισαν να ακούν τις ανταλλαγές πυρών:

«Ένας άνδρας που είχε καλυμμένο το πρόσωπό του με σκούφο κατέβηκε και άρχισε να πυροβολεί με ένα αυτόματο όπλο στον αέρα. Απλώς γύρισα και άρχισα να τρέχω. Δεν ξέρω πώς το κατάλαβα αμέσως, αλλά ήμουν σίγουρος ότι ήταν τρομοκράτες. Λέγαμε πόσο τυχεροί ήμασταν».

Η ομηρία κατέληξε σε τραγωδία. 333 άτομα πέθαναν, μεταξύ αυτών 186 παιδιά. Οι τραυματίες υπολογίστηκαν σε περισσότερους από 700.

Ήταν ο επίλογος της μεγαλύτερης τρομοκρατικής επίθεσης σε ρωσικό έδαφος. Η σφαγή του Μπεσλάν, όπως έμεινε στην ιστορία, συγκλόνισε τον κόσμο και έγινε πρώτη είδηση στα έντυπα και τηλεοπτικά ΜΜΕ.

Τα επακόλουθα της σφαγής στο Μπεσλάν και οι ευθύνες για την επίθεση

Μέχρι σήμερα, κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς ποιος ή τι προκάλεσε τις εκρήξεις. Οι όμηροι τις απέδωσαν στο μπέρδεμα των καλωδίων, ενώ ορισμένοι ξένοι ανταποκριτές εξέφρασαν επιφυλάξεις ως προς τις προθέσεις των ρωσικών αρχών να εξαντλήσουν τα περιθώρια διαπραγμάτευσης με τους Τσετσένους.

Ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας υποστήριξαν πως υπήρχαν και Άραβες μισθοφόροι μεταξύ των τρομοκρατών. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, οι 31 από τους 32 τρομοκράτες που διεξήγαγαν την επίθεση πέθαναν επί τόπου.

Πολλοί από τους επιζώντες ομήρους και αυτόπτες μάρτυρες ισχυρίστηκαν ότι υπήρχαν πολλοί απαγωγείς, οι οποίοι κατάφεραν να διαφύγουν, χρησιμοποιώντας παιδιά ως ανθρώπινες ασπίδες.

Την ευθύνη για την τρομοκρατική επίθεση ανέλαβε ο Σαμίλ Μπασάγιεφ, ηγέτης του Τσετσενικού αυτονομιστικού κινήματος και της οργάνωσης Riyad-us Saliheen, και επικηρύχθηκε για 10 εκατομμύρια δολάρια.

Το Μάιο του 2006, ο Νουρπάσι Κουλάγιεφ, ο μοναδικός γνωστός επιζών από τους 32 Τσετσένους τρομοκράτες, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Την ίδια χρόνια, πέθανε και ο Μπασάγιεφ από έκρηξη.

Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και η διεύρυνση εξουσιών του Πούτιν

Στον απόηχο της σφαγής του Μπεσλάν, η κυβέρνηση Πούτιν, η οποία στην κορύφωση της τραγωδίας κατηγορήθηκε για συγκάλυψη, παραπληροφόρηση για τον πραγματικό αριθμό των ομήρων, τη λογοκρισία και τις πιέσεις εναντίον δημοσιογράφων που έφτασαν στην πόλη για να καλύψουν τα τεκταινόμενα, προχώρησε σε αυστηροποίηση των νόμων για την τρομοκρατία και διεύρυνση των εξουσιών των υπηρεσιών επιβολής του νόμου.

Επιπλέον, ο Πούτιν υπέγραψε νόμο που αντικατέστησε την άμεση εκλογή των αρχηγών των ομοσπονδιών της Ρωσίας με ένα σύστημα στο οποίο προτείνονται από τον πρόεδρο της Ρωσίας και εγκρίνονται ή απορρίπτονται από τα εκλεγμένα νομοθετικά όργανα.

Το εκλογικό σύστημα για το ρωσικό κοινοβούλιο τροποποιήθηκε επίσης επανειλημμένα, καταργώντας την εκλογή των μελών της Κρατικής Δούμας από μονομελείς περιφέρειες.

Το Κρεμλίνο εδραίωσε τον έλεγχό του στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης και επιτέθηκε σθεναρά σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, ιδιαίτερα εκείνες που ιδρύθηκαν στο εξωτερικό.