Explainer: Γιατί κερδίζει πάντα ο Πούτιν; - Τι πρέπει να γνωρίζετε για τις εκλογές στη Ρωσία

Σε μια τριήμερη εκλογική αναμέτρηση που δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας για το αποτέλεσμα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είναι έτοιμος να κερδίσει μια 5η θητεία την Κυριακή, επιτρέποντάς τον να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2030 και, εάν είναι εκ νέου υποψήφιος, έως το 2036.

Ο Πούτιν θα παραμείνει στην εξουσία για πάντα;

Πολλοί αναλυτές, πιστεύουν ότι ο 71χρονος πρόεδρος θα κυβερνάει τη Ρωσία των 146 εκατομμυρίων ανθρώπων για μια ζωή.

Σύμφωνα με το σύνταγμα της Ρωσίας, η θητεία του Πούτιν υποτίθεται ότι θα έληγε το 2008, αλλά μέσα από συνταγματικές ακροβασίες, κατάφερε να κυβερνήσει τη Ρωσία ως πρωθυπουργός για 4 χρόνια, ανταλλάσσοντας θέσεις με τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Ο Πούτιν επέστρεψε ως πρόεδρος το 2012, πυροδοτώντας μαζικές διαδηλώσεις που δεν άλλαξαν τίποτα στην πράξη.

Το 2020, ο Πούτιν προέβη σε αλλαγές στο σύνταγμα μέσω μιας εθνικής ψηφοφορίας που αμαυρώθηκε από παρατυπίες και εκλογικά σκάνδαλα, χαρίζοντάς του τουλάχιστον δύο ακόμη εξαετείς θητείες.

Τι απέγιναν οι αντίπαλοι του Πούτιν;

Με αυτόν τον τρόπο ο Πούτιν κατάφερε να συγκεντρώσει απόλυτη εξουσία, ενώ στην συνέχεια εισέβαλε στη Γεωργία και την Ουκρανία διαλύοντας τη ρωσική αντιπολίτευση. Οι δύο πιο χαρισματικοί ηγέτες της αντιπολίτευσης έπεσαν θύματα του πουτινισμού: ο Μπόρις Νεμτσόφ δολοφονήθηκε κοντά στο Κρεμλίνο το 2015 και ο Αλεξέι Ναβάλνι επέζησε από απόπειρα δολοφονίας με δηλητήριο το 2020, αλλά πέθανε στη φυλακή τον περασμένο μήνα. Η χήρα του, Γιούλια Ναβάλναγια, υποστηρίζει ότι δολοφονήθηκε με εντολή του Πούτιν. Άλλα στελέχη της αντιπολίτευσης είτε βρίσκονται στη φυλακή, είτε φιμώνονται είτε έχουν εγκαταλείψει τη χώρα εδώ και χρόνια.

Έχοντας «καθαρίσει» τους πολιτικούς του αντιπάλους, το Κρεμλίνο εξακολουθεί να αντιδρά οργισμένα στις κατηγορίες ότι η δημοκρατία στη Ρωσία έχει πεθάνει. Την περασμένη εβδομάδα, ο εκπρόσωπος του Πούτιν Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η Μόσχα δεν θα ανεχθεί τέτοιες επικρίσεις. «Η δημοκρατία μας είναι η καλύτερη και θα συνεχίσουμε να την χτίζουμε», είπε.

Πώς τα καταφέρνει και κερδίζει πάντα ο Πούτιν;

Το καθεστώς Πούτιν πάντα χρησιμοποιούσε «σκοτεινούς» τρόπους για τη χειραγώγηση των εκλογών· όπως η στημένη δημόσια εκδήλωση λατρείας για την παραμονή του ηγέτη στην εξουσία, στις 8 Δεκεμβρίου, όταν ο Αρτιόμ Ζόγκα, ένας Ουκρανός ηγέτης αυτονομιστών, «ικέτεψε» τον Πούτιν να κατέβει ξανά υποψήφιος στις εκλογές.

Από τότε που αντικατέστησε τον Μπόρις Γέλτσιν πριν από 24 χρόνια, ο Πούτιν καταλύει συστηματικά τους δημοκρατικούς θεσμούς στη χώρα του, θέτοντας τα μέσα ενημέρωσης, τα δικαστήρια, το κοινοβούλιο και την εκλογική επιτροπή υπό τον άμεσο και ασφυκτικό του έλεγχο. Όποιος τολμήσει να διαφωνήσει μαζί του ή να κριτικάρει τον πόλεμο στην Ουκρανία συντρίβεται και τίθεται εκτός νόμου.

Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από το Κρεμλίνο μέσω 24ωρης προπαγάνδας προσπαθούν να πείσουν τους Ρώσους ότι μόνο ο Πούτιν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια και την σταθερότητα. Παρουσιάζουν την εισβολή στην Ουκρανία ως έναν πόλεμο «ζωής ή θανάτου», με το ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας, που μόνο ο Πούτιν μπορεί να κερδίσει.

Οι εκλογές διαρκούν τρεις ημέρες, αφήνοντας τον κρατικό μηχανισμό που ελέγχεται από τον Πούτιν ελεύθερο να «πειράξει» τα αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο που ο Ναβάλνι, πριν από τον θάνατό του, είχε καλέσει τους πολίτες να ψηφίσουν μετά το μεσημέρι της Κυριακής, ώστε ο κρατικός μηχανισμός να έχει χρόνο για να κάνει αυτού του είδους την παρέμβαση. 

Σε 27 ρωσικές περιφέρειες και 2 στην κατεχόμενη Ουκρανία, οι ψηφοφόροι μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα online σύστημα ψηφοφορίας, χωρίς τρόπο επαλήθευσης των ψήφων, το οποίο έχει κατακριθεί πολλές φορές στο παρελθόν ως αδιαφανές. Ο ανεξάρτητος οργανισμός Golos, ένας εκλογικός παρατηρητής, έχει κηρυχθεί «εχθρός του έθνους» και ο αρχηγός του Γκριγκόρι Μελκονιάντς βρίσκεται υπό κράτηση και αντιμετωπίζει δίκη.

Η χρήση online ψηφοφορίας σε αρκετές περιφέρειες στις βουλευτικές εκλογές του 2021, χάρισε τη νίκη σε 9 υποψηφίους προσκείμενους στο Κρεμλίνο, οι οποίοι ωστόσο είχαν χάσει τις εκλογές με ψηφοδέλτιο.

Οι κυβερνητικοί υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που ελέγχονται από το κράτος υποστηρίζουν το Κρεμλίνο και οι περισσότεροι από αυτούς επωφελούνται από το διεφθαρμένο ρωσικό σύστημα. Για να αποδείξουν την πίστη τους, φθάνουν στο σημείο να δείξουν στα αφεντικά τους φωτογραφίες που αποδεικνύουν ότι ψήφισαν τους εκλεκτούς του Κρεμλίνου.

Εάν ο Πούτιν είναι σίγουρος νικητής, γιατί έχουν σημασία οι εκλογές;

Για τον Πούτιν, ο σκοπός των εκλογών είναι να αποκτήσει ένα προπέτασμα νομιμότητας, επιτρέποντάς του να κερδίσει μαζική υποστήριξη στον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας.

Με Ρώσους εκλογικούς υπαλλήλους, και στρατιωτικούς να χτυπούν τις πόρτες και να απαιτούν από τον κόσμο να ψηφίσει στην κατεχόμενη Ουκρανία, οι εκλογές έχουν σχεδιαστεί για να εδραιώσουν την κυριαρχία της Μόσχας σε περιοχές που διεκδικεί και έχει παράνομα προσαρτήσει: την Κριμαία, τη Χερσώνα, τη Ζαπορίζια, το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ.

Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι το Κρεμλίνο είναι αποφασισμένο να δει στις επερχόμενες εκλογές ελάχιστη συμμετοχή 70% και τον Πούτιν να κερδίζει με τουλάχιστον 80%, ξεπερνώντας το ρεκόρ του 76,7% το 2018.

Οι φετινές εκλογές σηματοδοτούν επίσης το τέλος μιας πιο ορθολογικής εποχής. Μόλις πριν από πέντε χρόνια στη Ρωσία, ακόμη και ορισμένοι φιλο-πουτινικοί αναλυτές πίστευαν ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα παρέδιδε την εξουσία σε κάποιον διάδοχο.

Παρά τον ασφυκτικό έλεγχο του Κρεμλίνου, ο Πούτιν είναι ενήμερος για πιθανούς κινδύνους, έχοντας υπόψη τις μαζικές διαδηλώσεις στη Λευκορωσία κατά του προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο το 2020, όταν προσκολλήθηκε στην εξουσία μέσω «στημένων» εκλογών.

Ποιοι υποψήφιοι «κατεβαίνουν» εναντίον του Πούτιν;

Μόνο 3 υποψήφιοι, από κόμματα φιλικά προς το Κρεμλίνο που επιλέγονται για να παρέχουν ένα μανδύα νομιμότητας, επιτράπηκε να είναι υποψήφιοι. Το καθεστώς χρησιμοποιεί αυτές τις υποψηφιότητες για να διχάσει και να κατακερματίσει κάθε πραγματική αντιπολίτευση.

Ο 75χρονος Νικολάι Χαριτόνοφ, του Κομμουνιστικού Κόμματος, ήταν υποψήφιος εναντίον του Πούτιν το 2004 και κέρδισε το 13% των ψήφων.

Ο 56χρονος σκληροπυρηνικός εθνικιστής Λεονίντ Σλούτσκι, του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, ζήτησε την εκτέλεση Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου.

Ο 40χρονος Βλαντισλάβ Νταβάνκοφ, από το «Κόμμα του Νέου Λαού», είναι ένας χαμηλού προφίλ πολιτικός που υποστηρίζει τον πόλεμο και συνέγραψε έναν νόμο που απαγόρευε στα τρανς άτομα να αλλάζουν φύλο σε έγγραφα ή να λαμβάνουν ιατρική περίθαλψη που επιβεβαιώνει το φύλο τους.

Σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο δημοσιογράφος Ντμίτρι Κολέζεφ, ο οποίος έφυγε από τη Ρωσία μετά τον πόλεμο, περιέγραψε το «Κόμμα του Νέου Λαού» ως ένα «ψεύτικο κόμμα» που δημιουργήθηκε από το Κρεμλίνο.

Μια δημοσκόπηση του Φεβρουαρίου από το Levada Center, μια ανεξάρτητη υπηρεσία δημοσκοπήσεων, ζήτησε από τους Ρώσους να κατονομάσουν τον πολιτικό που εμπιστεύονται περισσότερο: το 52% ονόμασε τον Πούτιν. Το 3% ονόμασε τον Σλούτσκι και ο Χαριτόνοφ και ο Νταβάνκοφ πήραν ο καθένας από 1%.

Δύο αντιπολεμικοί υποψήφιοι, η Αικατερίνα Ντάντσοβα και ο Μπόρις Ναντεζντίν, αποκλείστηκαν από τις εκλογές αφού η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή βρήκε λάθη με τις υπογραφές που χρειάζονταν για να μπορέσουν να συμμετάσχουν. Το 2006, η Επιτροπή αφαίρεσε την επιλογή που επέτρεπε την καταψήφιση όλων των υποψηφίων, αφαιρώντας έτσι τις ψήφους διαμαρτυρίας.

Μια δημοσκόπηση της κρατικής υπηρεσίας δημοσκοπήσεων VCIOM, που είναι υπέρ του Κρεμλίνου, προέβλεψε αυτή την εβδομάδα ότι ο Πούτιν θα κερδίσει το 82% των ψήφων.

Υπάρχει περιθώριο διαμαρτυρίας;

Ο κύριος αντίπαλος του Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν ο Αλεξέι Ναβάλνι. Του είχε απαγορευθεί να είναι υποψήφιος εναντίον του Πούτιν το 2018 και φυλακίστηκε το 2021. Πέθανε σε ηλικία 47 ετών στη λεγόμενη αποικία φυλακών «Polar Wolf» στην περιοχή Yamalo-Nenets της βόρειας Ρωσίας. Οι αρχές δήλωσαν ότι πέθανε από φυσικά αίτια και το Κρεμλίνο απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι ο Ναβάλνι δολοφονήθηκε.

Η τελευταία του πολιτική κίνηση μέσα από τη φυλακή ήταν μια έκκληση προς τους υποστηρικτές του να συμμετάσχουν σε μια διακριτική διαμαρτυρία γνωστή ως «Μεσημέρι κατά του Πούτιν», δίνοντας μαζικά το παρόν σε όλα τα εκλογικά κέντρα της Ρωσίας το μεσημέρι της Κυριακής, την τελευταία ημέρα της ψηφοφορίας, για να δείξουν την απόρριψή τους για τον Πούτιν.

«Λοιπόν, τι μπορούν να κάνουν; Να κλείσουν όλα τα εκλογικά τμήματα το μεσημέρι; Να καταγράψουν όλους όσους ήρθαν το μεσημέρι και να τους βάλουν σε λίστα με τους αναξιόπιστους;», είχε δηλώσει.

Η ρωσική εφημερίδα Novaya Gazeta Europe χαρακτήρισε τη διαμαρτυρία «πολιτική διαθήκη του Ναβάλνι».

Τι θα συμβεί σε περίπτωση μαζικής αποχής;

Σε μια απολύτως προβλέψιμη εκλογική διαδικασία, ο μοναδικός κίνδυνος για το Κρεμλίνο είναι οι ψηφοφόροι να «σνομπάρουν» τις εκλογές και να αποφασίσουν να μείνουν στα σπίτια τους.

Ωστόσο, η χαμηλή συμμετοχή δεν είναι αρκετά πιθανή. Οι διάφοροι κυβερνήτες, έπαρχοι, δήμαρχοι και διάφοροι δημόσιοι αξιωματούχοι της Ρωσίας και τα αφεντικά των κρατικών επιχειρήσεων έχουν καθήκον να εξασφαλίσουν υψηλή συμμετοχή και δεν έχουν την πολυτέλεια να αποτύχουν. Ξέρουν πολύ καλά τι τους περιμένει σε μια τέτοια περίπτωση.