Κοσμος

Philippe Grumbach: Ο διευθυντής του περιοδικού Express ήταν πράκτορας της KGB

Κατάσκοπος, μια μεγάλη προσωπικότητα των γαλλικών ΜΜΕ

62224-137655.jpg
Newsroom
7’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Philippe Grumbach: Ο διευθυντής του περιοδικού Express ήταν πράκτορας της KGB
© Jacques Haillot/Sygma/Sygma via Getty Images

Ο Philippe Grumbach κατασκόπευε υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης επί 35 χρόνια - Τι αποκαλύπτουν τα αρχεία Mitrokhin

Tριάντα πέντε χρόνια μετά την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ, το Παρίσι θεωρείται ακόμα η φωλιά των κατασκόπων. Την περασμένη εβδομάδα το μεγάλο γαλλικό περιοδικό L'Express αποκάλυψε ότι ο εξέχων πρώην εκδότης του, o Philippe Grumbach, κατασκόπευε υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης επί 35 χρόνια. Ο Grumbach ήταν μια εξαιρετικά προβεβλημένη μορφή στη γαλλική κοινωνία: συναναστρεφόταν προέδρους, ηθοποιούς και διάσημους συγγραφείς. To 2003, όταν πέθανε, ο υπουργός Πολιτισμού Jean-Jacques Aillagon είπε ότι ο Grumbach ήταν «μια από τις πιο αξιομνημόνευτες και σεβαστές προσωπικότητες στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης». Ήταν επίσης κατάσκοπος της KGB.

Εκτενείς αποδείξεις της διπλής ζωής του Grumbach βρίσκονται στα λεγόμενα αρχεία Mitrokhin, τα οποία πήραν το όνομά τους από τον Σοβιετικό ταγματάρχη που το 1992 έβγαλε λαθραία χιλιάδες σελίδες εγγράφων από τα σοβιετικά αρχεία και τα παρέδωσε στις βρετανικές αρχές. Αργότερα, ο Vasili Mitrokhin τα συγκέντρωσε σε βιβλίο  μαζί με τον Christopher Andrew. Μεταξύ αυτών των χιλιάδων σελίδων υπάρχουν λεπτομερείς πληροφορίες για Δυτικούς που κατασκόπευαν για λογαριασμό της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Grumbach αναφέρεται στα αρχεία του Mitrokhin με την κωδική ονομασία «Brok»: δεν υπάρχει πια καμιά αμφιβολία ότι πρόκειται για τον εκδότη του Express. Ο Grumbach γεννήθηκε στο Παρίσι το 1924, έφυγε, ως Εβραίος, από τη Γαλλία με τη μητέρα και τα αδέρφια του το 1940 —τη χρονιά που εισέβαλε η Ναζιστική Γερμανία και ο στρατάρχης Philippe Pétain ανέλαβε την εξουσία στο Vichy με ένα καθεστώς δοσίλογων— εντάχθηκε σχεδόν αμέσως στον αμερικανικό στρατό και το 1943 πολέμησε στο πλευρό της αντίστασης στην Αλγερία. Μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, εντάχθηκε στο πρακτορείο ειδήσεων AFP αλλά παραιτήθηκε αμέσως μετά σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις ενέργειες της γαλλικής κυβέρνησης στον πόλεμο στην Ινδοκίνα. Το 1954, ο Jean-Jacques Servan-Schreiber, ιδρυτής του L'Express προσέλαβε τον Grumbach ο οποίος βρέθηκε σύντομα στο περιβάλλον του μελλοντικού προέδρου Φρανσουά Μιτεράν, του προέδρου Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εστέν και του εξέχοντος αριστερού πολιτικού Pierre Mendès France, μεταξύ άλλων. Το 1980, ο Aλαίν Ντελόν και η Ιζαμπέλ Ατζανί ήταν καλεσμένοι στον γάμο του, όπου μάρτυρες ήταν η γνωστή συγγραφέας Francoise Sagan και ο Pierre Berge, συνιδρυτής του οίκου μόδας Yves Saint Laurent. Όλη εκείνη την εποχή ο Grumbach ήταν κατάσκοπος: στην αρχή στόχος του ήταν να προωθήσει την υπόθεση του κομμουνισμού στην Ευρώπη και στη συνέχεια να βγάλει αρκετά χρήματα για να αγοράσει ένα πολυτελές διαμέρισμα στο Παρίσι. Τα οικονομικά κίνητρα ήταν σίγουρα ελκυστικά. Σύμφωνα με τα αρχεία του Mitrokhin, μόνο μεταξύ 1976 και 1978 ο Grumbach έλαβε το ισοδύναμο των σημερινών 250.000 ευρώ για τις υπηρεσίες του στην KGB. Σε άλλες τρεις περιπτώσεις στη δεκαετία του 1970, έλαβε επιπλέον μπόνους ως ένας από τους 13 κορυφαίους σοβιετικούς κατασκόπους στη Γαλλία.

L'ancien patron de l'Express, un espion du KGB

Ωστόσο, δεν είναι σαφές ποιες ακριβώς αποστολές πραγματοποίησε. Τα αρχεία του Mitrokhin δείχνουν ότι κατά τις προεδρικές εκλογές του 1974 η KGB του παρέδωσε κατασκευασμένα αρχεία που είχαν σκοπό να δημιουργήσουν εντάσεις μεταξύ των δεξιών προεδρικών υποψηφίων. Αν και το Express παραθέτει έγγραφα που λένε ότι του είχε ανατεθεί η αποστολή της «διευθέτησης λεπτών ζητημάτων» και «της επαφής με εκπροσώπους και ηγέτες πολιτικών κομμάτων και ομάδων», υπάρχουν λιγοστά συγκεκριμένα στοιχεία για το πώς ο Grumbach βοηθούσε ενεργά την ΕΣΣΔ. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που το 1981, οι Ρώσοι διέκοψαν τις σχέσεις μαζί του. Σύμφωνα με το βιβλίο των αρχείων Mitrokhin, οι πράκτορες της KGB στο Παρίσι θεώρησαν τον Grumbach «ανειλικρινή» και ένιωσαν ότι υπερέβαλλε τις ικανότητές του να συλλέγει πληροφορίες και την πρακτική αξία της ευφυΐας του.

Στη συνέχεια, το 2000, τον πλησίασε ένας δημοσιογράφος ονόματι Thierry Wolton ο οποίος τον προκάλεσε να μιλήσει για την κατασκοπεία, αλλά ενώ στην αρχή φάνηκε πρόθυμος να προβεί σε αποκαλύψεις, κατέληξε να απειλεί με μήνυση τον Wolton αν συνέχιζε την έρευνα. Όπως μαθεύτηκε μετά τον θάνατό του, είχε εκμυστηρευτεί στη σύζυγό του ότι είχε γίνει κατάσκοπος της ΕΣΣΔ μετά τον ρατσισμό που είδε στο Τέξας ενώ υπηρετούσε στον στρατό των ΗΠΑ, αλλά ότι αργότερα, όταν θέλησε να φύγει, η KGB τον απείλησε με θάνατο.

France : l'ancien directeur du journal l'Express était un espion du KGB • FRANCE 24

Μερικοί σήμερα ίσως μπουν στον πειρασμό να ξεσκονίσουν τα παλιά τεύχη του Express αναζητώντας φιλοσοβιετικά μηνύματα. Στη δεκαετία του 1950, υπό την πρώτη θητεία του Grumbach ως αρχισυντάκτη, το Express έκλινε προς τα αριστερά χωρίς ωστόσο να υποστηρίζει τον κομμουνισμό· στη δεκαετία του 1970, όταν ο Grumbach ήταν ξανά στο τιμόνι, το Express μετατοπίστηκε στον μετριοπαθή, φιλελεύθερο, κεντρώο χώρο. Όπως επισημαίνει το ρεπορτάζ του σημερινού Express, φαίνεται πως η δουλειά του Grumbach ως κατασκόπου δεν ήταν ποτέ η φιλοσοβιετική προπαγάνδα: η φιλοσοβιετική προπαγάνδα ήταν δουλειά του ΚΚ. Ο Grumbach είχε ως αποστολή να διατηρεί σε χαμηλούς τόνους τον αντισοβιετισμό των κεντρώων και να στρατολογεί άλλους κεντρώους που είχαν ανάγκη από χρήματα κι από τόνωση του εγώ τους.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.