Σαν σήμερα, το άλλο πρόσωπο του Λόρδου Μπάιρον

Σαν σήμερα στις 27 Φεβρουαρίου 1812, ο Λόρδος Μπάιρον εκφώνησε την παρθενική του ομιλία στη Βουλή των Λόρδων σε ηλικία 24 ετών. Το γεγονός συνέβη δύο εβδομάδες πριν την δημοσίευση του αφηγηματικού ποιήματος «Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» που του έφερε φήμη και πλούτο.

Ο Λόρδος Μπάιρον στο πλευρό των Λουδίτων

Η συγκλονιστική ομιλία του ήταν προς υπεράσπιση των Λουδιτών, ενός κινήματος ενάντια στην βιομηχανοποίηση με χαρακτηριστικό modus operandi το σαμποτάζ κυρίως των κλωστοϋφαντουργικών μηχανημάτων που απειλούσαν τη δουλειά τους. Ήταν μια μυστική οργάνωση που φορούσε μάσκες, έδινε όρκους  και συναντιόταν τη νύχτα κατά δεκάδες, για να εισβάλει σε εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας στα Midlands της Αγγλίας και να καταστρέψει τις μηχανές.

Ο Μπάιρον ήταν κάθετα αντίθετος σε ένα πρόσφατο εργατικό νομοσχέδιο το οποίο εισήγαγε τη θανατική ποινή για όσους συμμετείχαν σε τέτοιες παράνομες δραστηριότητες. Το βασικό του επιχείρημα ήταν ότι όσοι προέβαιναν σε σαμποτάζ το έκαναν διότι δεν είχαν άλλη εναλλακτική από την πείνα. Στην ομιλία του ανέφερε:

«Αν και πρέπει να παραδεχτούμε ότι τα περιστατικά αυτά υπάρχουν σε ανησυχητικό βαθμό, δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ότι προκύπτουν από ακραίες συνθήκες διαβίωσης».

«Τίποτα πέρα από την απόλυτη φτώχεια δεν θα μπορούσε να έχει οδηγήσει ένα μεγάλο και κάποτε έντιμο και εργατικό σώμα ανθρώπων στη διάπραξη υπερβολών τόσο επικίνδυνων για τους ίδιους, τις οικογένειές τους όσο και για την κοινωνία».

Ο Μπάιρον ισχυρίστηκε ότι οι μηχανές κατέστρεφαν τη ζωή των φτωχών, απλώς για να κάνουν τους ιδιοκτήτες των εργοστασίων πιο πλούσιους. Είχε διαπιστώσει ότι η νέα τεχνολογία καθιστούσε ξεπερασμένες και περιττές κάποιες θέσεις εργασίας, αλλά δεν συνειδητοποίησε ότι δημιουργούσε ταυτόχρονα καινούργιες. Η Βιομηχανική Επανάσταση ανέβασε σημαντικά το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και δημιούργησε πλούτο που επέτρεψε την πρόοδο της ιατρικής και της υγιεινής. Οι μηχανές που κατέστρεφαν οι Λουδίτες έκαναν τα προϊόντα πιο φθηνά και πιο προσιτά σε μεγαλύτερες αγορές.

Η ζωή και το έργο του Λόρδου Μπάιρον 

Ο Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 22  Ιανουαρίου 1788 και πέθανε στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου 1824 σε ηλικία 36 ετών. Είχε αριστοκρατική καταγωγή και ο πατέρας του υπήρξε γιος ναυάρχου. Σε νεαρή ηλικία είχε γίνει γνωστός για την προκλητική για την εποχή εκείνη ζωή του και τα αρκετά μεγάλα και πολλά ερωτικά του σκάνδαλα.

Ορφάνεψε νωρίς από πατέρα, αλλά το 1798 κληρονόμησε την περιουσία του παππού του, και με αυτή πήρε και τον τίτλο ευγενείας του (του λόρδου). Ήταν λίγο κουτσός από το δεξί του πόδι και ορισμένοι βιογράφοι θεωρούν ότι σε αυτό οφειλόταν ο ατίθασος, ανυπότακτος και αυθάδης χαρακτήρας του.

Αποφοιτώντας από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Φυγαδευμένα κομμάτια» το 1805, η οποία πέρασε απαρατήρητη, ενώ πολλά αντίτυπα καταστράφηκαν λόγω του ερωτικού περιεχομένου. Κατόπιν κυκλοφόρησε τη συλλογή «Ώρες απραξίας»  το 1805, που έκανε ιδιαίτερη αίσθηση.

Επειδή μερικοί Σκοτσέζοι άσκησαν εναντίον του έντονη κριτική, ο Μπάιρον αντέδρασε και σε απάντησή τους έγραψε τη σατιρική πραγματεία «Άγγλοι ραψωδοί και Σκοτσέζοι κριτικοί» το 1809, η οποία γνώρισε τεράστια εκδοτική επιτυχία (σημείωσε 5 εκδόσεις, μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα).

Τα πρώτα του ταξίδια σε Ευρώπη και Ελλάδα

Ύστερα απ' όλα αυτά ο Μπάιρον, αφού δανείστηκε ένα αρκετά μεγάλο χρηματικό ποσό, καθότι τα λεφτά της κληρονομιάς είχαν σχεδόν εξαντληθεί, άρχισε να ταξιδεύει, πηγαίνοντας κατά σειρά: Στη Λισσαβόνα, το Γιβραλτάρ, τη Μάλτα, την Πρέβεζα, τα Γιάννενα, το Τεπελένι (όπου συναντήθηκε με τον Αλή Πασά), την Πάτρα, το Μεσολόγγι, τους Δελφούς, τη Λιβαδειά, τη Θήβα και την Αθήνα (όπου έφθασε τα Χριστούγεννα του 1809 και φιλοξενήθηκε στο σπίτι της Θεοδώρας Μακρή, για την μικρότερη από τις 3 κόρες της οποίας, την Τερέζα, έγραψε ένα από τα λυρικότερα και ωραιότερα ποιήματά του, με τον τίτλο «Κόρη των Αθηνών»).

Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στο Σούνιο, εμπνεύσθηκε το άλλο εξίσου περίφημο ποίημά του «Τα νησιά της Ελλάδας», που το περιέλαβε μετά στο «Δον Ζουάν». Στο ίδιο δε χρονικό διάστημα της διαμονής του στην Αθήνα, που κράτησε συνολικά 10 βδομάδες, έγραψε και ορισμένους από τους πιο ωραίους στίχους από ένα άλλο αριστούργημά του, «Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ».

Η επιστροφή του στην Αγγλία

Στη συνέχεια πήγε στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, γυρίζοντας έπειτα από δύο μήνες πάλι στην Αθήνα, όπου αυτή τη φορά, εγκαταστάθηκε στο τότε μοναστήρι των Φραγκισκανών (κοντά στο μνημείο του Λυσικράτη) και έμεινε επί 10 ολόκληρους μήνες, κάνοντας ενδιάμεσα εκδρομές στην Πελοπόννησο και σε διάφορα άλλα μέρη. Κατόπιν έφυγε για την Αγγλία (1811) και φθάνοντας εκεί βρήκε τη μητέρα του ετοιμοθάνατη (μετά από λίγο πέθανε). Τότε έδωσε στη δημοσιότητα «Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ», και στη συνέχεια ακολούθησαν τα ποιήματά του «Γκιαούρ» (1813), «Νύμφη της Αβύδου» (1813) και «Κουρσάρος» (1814). Την ίδια εποχή παντρεύτηκε την Άννα Μίλμπανκ, με την οποία απόκτησε μια κόρη, αλλά μέσα σε ένα χρόνο, χώρισε μαζί της. Και επειδή το γεγονός αυτό δημιούργησε αρκετά δυσμενή σχόλια στους κοσμικούς κύκλους της Αγγλικής πρωτεύουσας, ο ποιητής έφυγε από αυτή και πήγε, αρχικά μεν στη Γενεύη, ύστερα δε στη Βενετία, όπου έφθασε το 1816 και όπου μόνιμα πλέον εγκαταστάθηκε.

Στο μεταξύ ο Μπάιρον βρισκόταν στην ακμή της ποιητικής του καριέρας. Τα βιβλία του ήταν πολύ επιτυχημένα και ο ίδιος είχε δημιουργήσει μεγάλο ντόρο γύρω από το όνομά του. Άλλα έργα του είναι: «Όνειρο» (1816), «Μάνφρεντ» (1817), «Η προφητεία του Δάντη» (1819), η τραγωδία «Μαρίνος Φαλλιέρ» (1820), το ιστορικό δράμα «Σαρδανάπαλος» (1821), «Κάιν» (1821), το ημιτελές «Δον Ζουάν» (1819 - 1824) (του οποίου ήρωας κατά βάθος, είναι ο ίδιος ο ποιητής), το «Όραμα της κρίσης» (1821) κ.α.

Η εμπλοκή του Λόρδου Μπάιρον στην Ελληνική Επανάσταση

Μετά το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ο Μπάιρον ήρθε σε επαφή με ορισμένους από τους επαναστάτες και σιγά-σιγά γεννήθηκε στο μυαλό του η ιδέα να έρθει εδώ και να βοηθήσει για την απελευθέρωση της πολυαγαπημένης του Ελλάδας. Παράλληλα έγινε μέλος της Επιτροπής των Φιλελλήνων του Λονδίνου. Μετά από πολλές σκέψεις, αποφάσισε την κάθοδό του στην Ελλάδα με το βαπόρι «Ηρακλής», που νοίκιασε, και αφού το φόρτωσε με όπλα, πυρομαχικά και ποικίλα άλλα εφόδια, ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1823 από τη Γένοβα της Ιταλίας.

Έπειτα από 18 ημέρες ταξιδιού αποβιβάστηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς και από εκεί, μετά από λίγους μήνες, αναχώρησε βάζοντας πλώρη για το Μεσολόγγι, όπου και έφθασε στις 5 Γενάρη του 1824. Παρότι οι γιατροί, που έφερε μαζί του, τον συμβούλευσαν να φύγει από εκεί, λόγω της κακής επίδρασης την οποία το υγρό Μεσολογγίτικο κλίμα είχε στην υγεία του, αυτός σε απάντηση είπε: «Όσο στέκομαι ορθός στα πόδια μου, έχω χρέος να μείνω και να αγωνιστώ πιστά. Αυτή η υπόθεση αξίζει εκατομμύρια ανθρώπους σαν κι εμένα». Το αποτέλεσμα όμως υπήρξε να νικηθεί τελικά από την κλονισμένη υγεία του, τις στερήσεις και τις κακουχίες της διαμονής του. Πέθανε στις 19 Απριλίου 1824, στις 6 το απόγευμα σε ηλικία 36 ετών. Ο Διονύσιος Σολωμός, μαθαίνοντας το θλιβερό μαντάτο του θανάτου του, έγραψε την «Ωδήν εις τον θάνατον του Λόρντ Μπάιρον».

Το σώμα του μεταφέρθηκε πίσω στην Αγγλία, αλλά η Αγγλική κυβέρνηση αρνήθηκε να ταφεί στο Αβαείο του Γουέστμινστερ και τελικά θάφτηκε σε οικογενειακό τάφο κοντά στο Νιούστεντ. 145 χρόνια μετά τον θάνατό του, ένα μνημείο του Μπάιρον τοποθετήθηκε τελικά στο προαύλιο του Αβαείου. Ο Λόρδος Μπάιρον έμεινε στην ιστορία ως ο πιο διάσημος φιλέλληνας, σύμβολο πατριωτισμού και εθνικός ήρωας της Ελλάδος.

Για τον ηρωισμό και τα υψηλά ιδεώδη είχε πει: «Ποτέ δεν αποτυχαίνουν αυτοί που πεθαίνουν για έναν μεγάλο σκοπό».