Σαν Σήμερα 24 Φεβρουαρίου 2022 ο Βλαντιμίρ Πούτιν εισβάλλει στην Ουκρανία - Τα βασικά γεγονότα των δύο ετών σύρραξης και η δύσκολη συγκυρία της επόμενης φάσης
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την οποία η Μόσχα αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», ξεκίνησε σαν σήμερα, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ύστερα από την εντολή του Πρόεδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν, να προελάσουν τα ρωσικά στρατεύματα, που επί μέρες συγκεντρώνονταν στα σύνορα, εντός ουκρανικού εδάφους.
Στις 21 Φεβρουαρίου 2022, η Ρωσία αναγνώρισε επίσημα τη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ ως αυτόνομες πολιτείες του Ντονμπάς. Η εισβολή ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όταν ο Πούτιν ανακοίνωσε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση για την αποστρατικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας», λέγοντας ότι ανταποκρίθηκε σε αίτημα των δύο λαϊκών δημοκρατιών για την υπεράσπισή τους. Λίγα λεπτά αργότερα, πύραυλοι χτύπησαν το Κίεβο, ενώ η εισβολή εξελισσόταν σε πολλαπλά μέτωπα.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε καθεστώς στρατιωτικού νόμου και ζήτησε να στρατολογηθούν όλοι οι άντρες μεταξύ 18-60. «Υπερασπιζόμαστε την ανεξαρτησία μας, τη χώρα μας» δήλωσε σε ένα σύντομο βίντεο και κάλεσε τους κατοίκους του Κιέβου να αντισταθούν με κάθε τρόπο.
Η Δύση καταδίκασε την εισβολή και από την πρώτη στιγμή στάθηκε στο πλευρό της Ουκρανίας, πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά. Παράλληλα επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία και πάγωσε την προμήθεια ενέργειας -μια ιδιαίτερα επώδυνη απόφαση για την Ευρώπη.
Η αποτροπή κατάληψης του Κιέβου
Ο Μάρτιος ξεκινά με τη Ρωσία να διεκδικεί τον έλεγχο της στρατηγικής πόλης Χερσώνα στα νότια. Τις πρώτες ημέρες οι ρωσικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την ευρύτερη περιοχή του ομπλάστ (επαρχία) της Χερσώνας, καθώς επίσης μεγάλο μέρος της γειτονικής περιοχής Ζαπορίζια, συμπεριλαμβανομένου και του πυρηνικού της σταθμού, του μεγαλύτερου στην Ευρώπη.
Ωστόσο, ο ρωσικός στρατός δεν θα αργήσει να ακινητοποιηθεί στην περιοχή του Κιέβου λόγω της αντίστασης που συναντά και οι τεράστιες οχηματοπομπές από τανκ κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων που οδηγούν στην ουκρανική πρωτεύουσα, γίνονται εύκολος στόχος για το ουκρανικό πυροβολικό και τα drones του. Η Μόσχα ανακοινώνει και επισήμως την αποχώρηση των δυνάμεων από το Κίεβο και τις τριγύρω περιοχές στις 29 Μαρτίου, δηλώνοντας πως σκοπεύει να επικεντρωθεί στην ανατολική επαρχία του Ντονμπάς, τη βιομηχανική καρδιά της χώρας, όπου οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία έρχονται σε σύγκρουση με τις ουκρανικές δυνάμεις από το 2014, έπειτα από την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας.
Καθώς, η εισβολή δεν προχωρά με την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα που προσδοκούσε η ρωσική ηγεσία, το Κρεμλίνο αρχίζει να πολεμά ταυτόχρονα και τα ανεξάρτητα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ποινικοποιώντας την όποια αντίθεση και αντίσταση στον πόλεμο στο εσωτερικό της χώρας. Αμέτρητοι τοπικοί σταθμοί αναγκάζονται να κλείσουν και η πρόσβαση στα ξένα μέσα ενημέρωσης περιορίζεται σε πρωτοφανή βαθμό.
Η απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από την Μπούτσα στις αρχές Απριλίου έφερε στο φως την απόλυτη φρίκη ενός εγκλήματος πολέμου. Οι δρόμοι της πόλης ήταν σπαρμένοι με πτώματα κατοίκων -πολλοί από τους οποίους έφεραν ίχνη βασανισμών, βιασμών, εκτελέσεων, ενώ κάποιοι είχαν τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη τους. Σπίτια κατεστραμμένα, αυτοκίνητα καμένα. Οι δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου μετέφεραν τις εικόνες αυτές, που σόκαραν ολόκληρο τον κόσμο. Έκτοτε, η Μπούτσα έγινε σύμβολο των ωμοτήτων που αποδίδονται στα στρατεύματα της Μόσχας κατά τη διάρκεια της ρωσικής κατοχής στην περιοχή.
Τον Μάιο, οι Ουκρανοί υπερασπιστές του γιγαντιαίου χαλυβουργείου Azovstal, του τελευταίου εναπομείναντος ουκρανικού προπύργιου στη Μαριούπολη, συμφωνούν να παραδοθούν στις ρωσικές δυνάμεις και σηκώνουν λευκή σημαία μετά από μια σχεδόν τρίμηνη βίαιη πολιορκία. Η πτώση της Μαριούπολης αποκόπτει πλήρως την Ουκρανία από την αζοφική ακτή και εξασφαλίζει πλέον έναν χερσαίο διάδρομο από τα ρωσικά σύνορα έως την Κριμαία.
Οι ουκρανικές δυνάμεις εξαπολύουν μια θριαμβευτική αιφνιδιαστική αντεπίθεση στη βορειοανατολική περιοχή του Χάρκοβου, στις αρχές του Σεπτεμβρίου, αναγκάζοντας τη Ρωσία να υποχωρήσει άτακτα από εκτεταμένες περιοχές που κατείχε επί μήνες. Το πολυαναμενόμενο κύμα αντεπίθεσης των ουκρανικών δυνάμεων πετυχαίνει μια εντυπωσιακή στρατηγική νίκη στο βορειοανατολικό μέτωπο του πολέμου, ωθώντας τον ρωσικό στρατό σε μια πανικόβλητη υποχώρηση έπειτα από διαδοχικές ήττες στο πεδίο της μάχης. «Μπορούμε να επιβεβαιώσουμε πως έχουμε ανακαταλάβει τουλάχιστον 30 οικισμούς και πάνω από 3.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους από την έναρξη της αντεπίθεσής μας», δήλωσε δύο μέρες αργότερα ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, υψώνοντας ξανά την ουκρανική σημαία στην ισοπεδωμένη από τον πόλεμο πόλη του Ιζιούμ.
Στις 21 Σεπτεμβρίου, ο Πούτιν διατάσσει τη μερική επιστράτευση 300.000 εφέδρων, μια εξαιρετικά αντιδημοφιλής κίνηση που ωθεί εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσους άνδρες να καταφύγουν σε γειτονικές χώρες για να αποφύγουν τη στρατολόγηση. Ταυτόχρονα, η Ρωσία οργανώνει βιαστικά μια σειρά από παράνομα «δημοψηφίσματα» στις περιοχές του Ντόνετσκ, του Λουχάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια σχετικά με το αν επιθυμούν να προσαρτηθούν στη Ρωσία. Οι ψηφοφορίες απορρίπτονται αμέσως ως άκυρες από την Ουκρανία και τη Δύση. Στις 30 Σεπτεμβρίου, ωστόσο, ο Πούτιν δεν διστάζει να υπογράψει επίσημα έγγραφα για την προσάρτηση των τεσσάρων περιοχών σε μια επίσημη τελετή που πραγματοποιείται στο Κρεμλίνο. Σε μια κίνηση που χαρακτηρίζεται παράνομη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ο Πούτιν υποστηρίζει ότι οι προσαρτημένες περιοχές θα είναι πλέον κομμάτι της Ρωσίας «για πάντα».
Ο Ζελένσκι επισκέπτεται τον Λευκό Οίκο
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας επισκέφθηκε αιφνιδιαστικά τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν τον Δεκέμβριο -η πρώτη φορά από την εποχή του Ουίνστον Τσόρτσιλ που ένας ξένος ηγέτης επισκέφθηκε τις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ η χώρα του βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε μόλις ανακοινώσει νέα στρατιωτική βοήθεια ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του πυραυλικού συστήματος Patriot, το οποίο είναι ικανό να καταρρίπτει πυραύλους κρουζ, βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς και αεροσκάφη, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την αεράμυνα της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας. Αργότερα εκείνη την ημέρα, ο Ζελένσκι μίλησε σε κοινή συνεδρίαση του Κογκρέσου, με τους εκλεγμένους εκπροσώπους του αμερικανικού λαού να τον χειροκροτούν όρθιοι.
O Μπάιντεν στο Κίεβο με τη συμπλήρωση ενός έτους πολέμου
Ο Μπάιντεν ταξίδεψε στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια της αργίας της Ημέρας των Προέδρων των ΗΠΑ, μια συγκλονιστική κίνηση που έγινε λίγες ημέρες πριν από την επέτειο ενός έτους από την εισβολή της Ρωσίας. Ο Μπάιντεν πήρε το τρένο από την Πολωνία και πέρασε ώρες στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας - περπατώντας με τον Ζελένσκι ενώ οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής ηχούσαν. Σε κοινές δηλώσεις με τον Ουκρανό πρόεδρο στο παλάτι Μαριίνσκι, ο Μπάιντεν ανακοίνωσε πρόσθετη βοήθεια ύψους 500 εκατομμυρίων δολαρίων προς την ανατολικοευρωπαϊκή χώρα καθώς αμύνεται από τη Ρωσία και δήλωσε: «Ένα χρόνο μετά, το Κίεβο στέκεται όρθιο. Και η Ουκρανία στέκεται. Η δημοκρατία στέκεται».
Η Ουκρανία έχει ορκιστεί να ανακτήσει όλα τα εδάφη της, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014. Το Κρεμλίνο έχει δηλώσει ότι οι προσαρτημένες περιοχές θα ανήκουν για πάντα στη Ρωσία. Με τις δύο πλευρές να συνεχίζουν να ζητούν μια αποφασιστική νίκη, προς το παρόν δεν φαίνεται να υπάρχει χώρος για συμβιβασμό ή ειρήνη.
Από τα τέλη του 2022 η Ουκρανία προετοιμάζεται για μια νέα αντεπίθεση. Η δυτική στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία έχει αυξηθεί και τελικά η επιχείρηση αντεπίθεσης ξεκινά στις αρχές Ιουνίου 2023. Λίγο νωρίτερα είχε πέσει η πόλη Μπαχμούτ μετά από σφοδρή πολιορκία την οποία διεξήγαγε για λογαριασμό της Ρωσίας η διαβόητη ομάδα μισθοφόρων Wanger, υπό τον Γκεβγκένι Πριγκόζιν.
Οι ουκρανικές δυνάμεις διεξάγουν επιθετικές επιχειρήσεις στα ανατολικά και νότια της χώρας σε μια προσπάθεια να ανακαταλάβουν εδάφη που βρίσκονται σήμερα υπό ρωσικό έλεγχο στις περιοχές Ντονέτσκ, Λουχάνσκ και Ζαπορίζια. Οι εκτιμήσεις για τα ανακαταληφθέντα εδάφη ποικίλλουν, αλλά θεωρείται ότι η Ουκρανία έχει ανακτήσει το 50% των εδαφών που είχε αρχικά καταλάβει η Ρωσία.
Ωστόσο, οι ρωσικές δυνάμεις είναι βαθιά οχυρωμένες στις θέσεις τους, ιδίως νότια του ποταμού Δνείπερου στις περιοχές Χερσώνα και Ζαπορίζια, καθιστώντας την πρόοδο της ουκρανικής αντεπίθεσης δύσκολη και αργή.
Με τους μισθοφόρους της Wanger να σημειώνουν επιτυχίες στο πεδίο της μάχης, ο διοικητής της παραστρατιωτικής ομάδας Γιεβγκένι Πριγκόζιν αρχίζει να αισθάνεται όλο και πιο ισχυρός. Αρχικά τα βάζει με τον Ρώσο υπουργό Αμυνας, επικρίνοντας τους χειρισμούς του, επιθυμώντας ενδεχομένως να τον διαδεχθεί. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει όμως και τον Ιούνιο του 2023 ο Πριγκόζιν αιφνιδίως αρχίζει να προελαύνει προς τη Μόσχα. Η ανταρσία αντιμετωπίζεται με συμβιβασμό μεταξύ Πριγκόζιν και Πούτιν. Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος τον καταγγέλλει ως προδότη, εξορίζει τον ίδιο και τους μισθοφόρους του στην Λευκορωσία, ενώ τελικά δύο μήνες αργότερα ο διοικητής της Wanger χάνει τη ζωή του σε αεροπορικό δυστύχημα.
Η Ρωσία τερματίζει τη συμφωνία για τα σιτηρά
Η Ρωσία ακύρωσε τη συμφωνία εξαγωγής σιτηρών της Ουκρανίας σχεδόν ένα χρόνο μετά την έναρξη της συμφωνίας, αυξάνοντας την αβεβαιότητα σχετικά με τον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων και κλιμακώνοντας τις εντάσεις στην περιοχή. Η συμφωνία είχε αποτελέσει ένα σπάνιο παράδειγμα συνεργασίας κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η φάση του αδιεξόδου
Παρά το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει στη διάθεσή της προηγμένα εξοπλισμό από τη Δύση, είναι σαφές ότι χρειάζεται πολύ καλύτερα και περισσότερα οπλικά συστήματα για να επιτύχει την απώθηση των ρωσικών δυνάμεων από τα εδάφη της. Άλλωστε ο εχθρός διαθέτει ισχυρές δυνάμεις, αντίθετα με ό,τι είχε εκτιμηθεί κατά το πρώτο έτος του πολέμου. Το αποτέλεσμα είναι να έχουν βρεθεί οι δύο στρατοί σε αδιέξοδο.
Ο πόλεμος φθοράς συνεχίζεται εκ μέρους της Ρωσίας, ενώ η Ουκρανία φαίνεται να βρίσκεται αντιμέτωπη πλέον και με την κόπωση της Δύσης. Ο Ζελένσκι εξακολουθεί να διεκδικεί την υποστήριξη των συμμάχων, ενώ προχωρά σε αντικαταστάσεις -αρχικά του υπουργού Αμυνας, εν συνεχεία του αρχιστράτηγου Βαλερί Ζαλούζνι.
Ο τρίτος χρόνος πολέμου στην Ουκρανία αρχίζει με αρνητικούς οιωνούς: Στις ΗΠΑ οι στρόφιγγες της οικονομικής ενίσχυσης αρχίζουν να κλείνουν, ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν να αντιμετωπίσουν την απειλή βέτο του Ούγγρου ηγέτη Βίκτορ Όρμπαν όταν τίθεται το ζήτημα. Το ενδεχόμενο επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ σκιάζει ακόμη περισσότερο τον ορίζοντα, με την Ευρώπη να βρίσκεται μπροστά στο ενδεχόμενο να πρέπει να σταθεί μόνη απέναντι στις επικίνδυνες επιδιώξεις του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Πλέον, πολύ περισσότερο από ό,τι τα προηγούμενα δύο χρόνια, έχει καταστεί σαφές ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μόνο η αρχή. Ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας έχουν προειδοποιήσει για την πιθανότητα ο Βλαντιμίρ Πούτιν να δοκιμάσει περαιτέρω την τύχη του μέσα στα επόμενα 5 έως 7 χρόνια. Η ρωσική απειλή για την ασφάλεια ολόκληρης της Ευρώπης είναι υπαρκτή και η Ευρώπη έχει ήδη αρχίσει να «μεταφράζει» αυτό το μήνυμα.
