Σαν Σήμερα: Υψώνεται η Αμερικανική σημαία στην Ίβο Τζίμα

Σαν Σήμερα στις 23 Φεβρουαρίου 1945, έξι Αμερικανοί πεζοναύτες τοποθέτησαν μια αμερικανική σημαία στην κορυφή ενός λόφου στο νησί Ίβο Τζίμα, ένα σθεναρά αμυνόμενο ιαπωνικό οχυρό. Ο φωτογράφος Joe Rosenthal στάθηκε τυχερός και απαθανάτισε την μοναδική στιγμή. Μέσα σε λίγες εβδομάδες η φωτογραφία έγινε το θέμα της έβδομης εκστρατείας της αμερικανικής κυβέρνησης για τα πολεμικά ομόλογα. Ένα γραμματόσημο έφερε την εικόνα. Η σκηνή έχει αναπαρασταθεί πολλές φορές στην οθόνη.

Το πιο διαχρονικό, ίσως, είναι ένα μνημειώδες γλυπτό της έπαρσης της σημαίας, βασισμένο εξ ολοκλήρου στη φωτογραφία του Rosenthal από το Associated Press, που στέκεται φρουρούμενο πάνω από τον ποταμό Potomac απέναντι από την Ουάσινγκτον.

Και όλα αυτά επειδή ο Rosenthal κούνησε την ογκώδη φωτογραφική μηχανή Graflex 4x5 προς τη σωστή κατεύθυνση στο σωστό κλάσμα του δευτερολέπτου και τράβηξε τη φωτογραφία - χωρίς καν να κοιτάξει μέσα από το σκόπευτρό του.

Η φωτογραφία που προέκυψε είναι τόσο τέλεια -αποτυπώνοντας μια ουσιώδη στιγμή, απεικονίζοντας το θάρρος και τη συντροφικότητα των μαχόμενων ανδρών, πληρώντας σχεδόν κάθε πατροπαράδοτο πρότυπο καλλιτεχνικής σύνθεσης- που για το υπόλοιπο της ζωής του, ο Rosenthal έπρεπε να αντικρούει τις κατηγορίες ότι ο ίδιος έστησε το όλο θέμα.

Στην πραγματικότητα, εκείνη την ημέρα -πέντε ημέρες μετά την έναρξη μιας από τις πιο αιματηρές μάχες του πολέμου στον Ειρηνικό- ο Rosenthal είχε μόνο ένα πράγμα στο μυαλό του καθώς σκαρφάλωνε στην πετρώδη, ηφαιστειακή πλαγιά. "Καθώς το μονοπάτι γινόταν όλο και πιο απότομο", είπε αργότερα, "άρχισα να αναρωτιέμαι και να ελπίζω ότι άξιζε τον κόπο".

Η σημαία ήταν ήδη υψωμένη

Πριν φτάσει στην κορυφή του ηφαιστειακού κώνου του όρους Suribachi, ύψους 554 ποδιών, μια ομάδα πεζοναυτών είχε ήδη υψώσει μια μικρή αμερικανική σημαία. Ο φωτογράφος των πεζοναυτών Επιλοχίας Louis Lowery απαθανάτισε τη στιγμή που στήθηκε το αυτοσχέδιο κοντάρι της σημαίας, αλλά η θέα αυτή προκάλεσε ομοβροντία πυρών από τα ιαπωνικά στρατεύματα. Καθώς βούταγε για κάλυψη, ο Lowery έσπασε τη φωτογραφική του μηχανή, οπότε κατευθύνθηκε προς τα κάτω στο λόφο για να πάρει νέο εξοπλισμό. Στην πορεία συνάντησε τον Rosenthal, που πάλευε ακόμα να φτάσει στην κορυφή, και του μετέφερε τα άσχημα νέα: Η σημαία ήταν ήδη υψωμένη.

Παρόλα αυτά, ο Rosenthal συνέχισε, ελπίζοντας να τραβήξει μερικές καλές φωτογραφίες από την κορυφή. Όταν έφτασε εκεί, παρατήρησε μια ομάδα πεζοναυτών που ετοιμαζόταν να υψώσει μια δεύτερη, μεγαλύτερη σημαία, κατόπιν εντολής των ανωτέρων των πεζοναυτών, οι οποίοι ήθελαν να είναι ορατή από όλο το νησί.

Οι πολεμικοί φωτογράφοι δεν έχουν σχεδόν ποτέ δεύτερη ευκαιρία για σπουδαίες λήψεις, αλλά ο Rosenthal ήξερε ότι είχε μία και μοναδική. Τώρα βρισκόταν σε έναν αγώνα δρόμου με τον χρόνο, προσπαθώντας να βρει ένα καλό σημείο θέασης στα δευτερόλεπτα πριν από την ύψωση της δεύτερης σημαίας. Με φρενήρη τρόπο, ο δίμετρος φωτογράφος συγκέντρωσε μερικούς σάκους άμμου για να σταθεί πάνω τους.

Ο αμερικανικός στρατός είχε απορρίψει τον Rosenthal ως φωτογράφο επειδή είχε κακή όραση. Αλλά τα αντανακλαστικά είναι αυτά που κάνουν έναν πολεμικό φωτογράφο, και αυτά του Rosenthal ήταν σαν της γάτας. Μέσα από μια γωνία του ματιού του είδε τους πεζοναύτες να υψώνουν την κυματιστή σημαία. Με μια κίνηση γύρισε, σήκωσε τη φωτογραφική του μηχανή, τράβηξε τη μοναδική του φωτογραφία και άφησε τα υπόλοιπα στη μοίρα.

Αντανακλαστικά ή όχι, ο Rosenthal δεν μπορούσε να είναι σίγουρος ότι είχε πετύχει τη λήψη του. Το φιλμ της κάμεράς του θα πετούσε στο Γκουάμ για επεξεργασία και στη συνέχεια θα στέλνονταν μέσω τηλεφακού στους συντάκτες του στο Σαν Φρανσίσκο.

Για ασφάλεια, ο Rosenthal έβαλε 16 πεζοναύτες και δύο νοσοκόμους του Ναυτικού να ποζάρουν θριαμβευτικά γύρω από τη σημαία. Ανάμεσά τους ήταν και ο Ira Hayes, ένας ιθαγενής Αμερικανός Pima, ο οποίος ήταν επίσης στο εμβληματικό πρώτο πλάνο. (Είναι ο πεζοναύτης στο τέρμα αριστερά του οποίου τα χέρια μόλις έχουν αφήσει τον ιστό της σημαίας).

Η ύψωση των σημαιών στην Ίβο Τζίμα είχε άμεσο αντίκτυπο στους πεζοναύτες σε όλα τα οκτώ τετραγωνικά μίλια του νησιού. Καθώς υψώθηκε η πρώτη, ακούστηκαν κόρνες από τον στόλο και οι στρατιώτες πυροβόλησαν στον αέρα. ("Κοίταξα, και εκεί ήταν η σημαία!" Ακούστε τις αναμνήσεις ενός βετεράνου από την αιματηρή μάχη).

"Τι συναίσθημα ήταν αυτό!" ανέφερε ο Bill Montgomery ένας από τους λίγους πεζοναύτες που έφτασαν στην Ίβο Τζίμα την πρώτη ημέρα της μάχης και έμειναν μέχρι το τέλος. "Ένιωσα έκσταση! Ήξερα ότι όλα είχαν τελειώσει! Τόσοι πολλοί από εμάς είχαν σκοτωθεί. Τα καταφέραμε".

Δύο ημέρες αφότου ο Rosenthal τράβηξε τις φωτογραφίες του στην κορυφή Suribachi, το Associated Press δημοσίευσε την εμβληματική εικόνα του - μια φωτογραφία που κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ και η οποία, για πολλούς, φαινόταν υπερβολικά τέλεια.

Μέχρι τις 3 Μαρτίου, οι αμερικανικές δυνάμεις έλεγχαν και τα τρία αεροδρόμια του νησιού και στις 26 Μαρτίου οι τελευταίοι Ιάπωνες υπερασπιστές στην Ίβο Τζίμα εξοντώθηκαν. Μόνο 200 από τους αρχικά 22.000 Ιάπωνες υπερασπιστές αιχμαλωτίστηκαν ζωντανοί. Περισσότεροι από 6.000 Αμερικανοί έχασαν τη ζωή τους καταλαμβάνοντας την Ίβο Τζίμα και περίπου 17.000 τραυματίστηκαν.

Πηγή: National Geographic