Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου: Πώς καθιερώθηκε η 13η Φεβρουαρίου

Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου 2024 σήμερα, για το μέσο ενημέρωσης που έφερε τεχνολογική επανάσταση καθώς αποτέλεσε το πρώτο ηλεκτρονικό μέσο μαζικής επικοινωνίας. Σήμερα είναι μια μέρα που ίσως όλοι θα έπρεπε να αναρωτηθούμε, πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτόν τον μικρό δέκτη, χωρίς τα ερτζιανά (ραδιοφωνικά) κύματα. Το ραδιόφωνο μπορεί να θεωρείται «απρόσωπο» αλλά η φωνή, η χροιά κράταει καθηλωμένη τη «βελόνα» του ραδιοφώνου στη συχνότητα των ανθρώπων.

Πώς καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου

Η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου καθιερώθηκε με απόφαση της UNESCO στις 29 Σεπτεμβρίου 2011, έπειτα από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου.

Αρχικά, η πρόταση των Ισπανών ήταν να τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου στις 30 Οκτωβρίου, σε ανάμνηση της περίφημης εκπομπής του Όρσον Γουέλς το 1938, που έμεινε στην ιστορία ως ο «Πόλεμος των Κόσμων». Η UNESCO, όμως, αποφάσισε διαφορετικά και πρόκρινε τη 13η Φεβρουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία το 1946 πρωτολειτούργησε το ραδιόφωνο του ΟΗΕ.

Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.

Η ιστορία του ραδιοφώνου

«Πατέρας» του ραδιοφώνου είναι ο Αλεξάντερ Ποπόφ όπου το 1895 κατόρθωσε κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων. Οι επιτυχίες του Μαρκόνι και άλλων ερευνητών όπως του Ρέτζιναλντ Φέσεντεν) και του Λη ντε Φόρεστ αποτελούν την απαρχή της ανάπτυξης της ραδιοφωνίας.

Γύρω στα 1873 ο Μάξγουελ πρότεινε τη θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού, σύμφωνα με την οποία ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα μπορεί να μεταδοθεί χωρίς να μεσολαβεί κάποιο φυσικό μέσο. Το 1883 ο Χερτς (Hertz) επαλήθευσε τη θεωρία του Μάξγουελ για τον ηλεκτρομαγνητισμό και ανακάλυψε τα ραδιοκύματα.

Ήταν παραμονές των Χριστουγέννων του 1906 στη Νέα Υόρκη όταν ο Φέσεντεν μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική μέσω ραδιοκυμάτων. Αργότερα ήρθε ο ντε Φορέ για να εφεύρει την ηλεκτρονική λυχνία, η οποία ήταν η μόνη «μορφή» ραδιοφώνου για τα επόμενα 50-60 χρόνια.

Η ιστορία του ραδιοφώνου στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρήστο Τσιγγιρίδη την 25η Μαρτίου του 1928. Για 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπή-εκπομπές.

Ο σταθμός του Τσιγγιρίδη, που ήταν ο πρώτος στα Βαλκάνια, λειτουργούσε σε μονιμότερη βάση από το 1936 και ως το 1947 οπότε και απαλλοτριώθηκε υπέρ του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας·

Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών (ΡΣΑ) άρχισε να εκπέμπει από τις 25 Μαρτίου 1938 και σε κανονικό πρόγραμμα από τις 21 Μαΐου της ίδιας χρονιάς. Η έδρα του ήταν στα υπόγεια του Ζαππείου. Η πρώτη εκφωνήτρια ήταν η Αφροδίτη Λαουτάρη, ενώ θρυλικό έγινε το σήμα του σταθμού, η βουκολική μελωδία, ο Τσοπανάκος, που έμεινε γνωστό ως τις ημέρες μας.

H μεταπολική περίοδος

Οι Γερμανοί, λίγο πριν αποχωρήσουν από την Αθήνα τον Οκτώβριο του 1944, προσπάθησαν να ανατινάξουν τους πομπούς του σταθμού στα Νέα Λιόσια, ωστόσο κατέστρεψαν μόνο έναν στους τρεις. Αυτό δεν εμπόδισε τον σταθμό να εκπέμψει πρόγραμμα την ημέρα της απελευθέρωσης, που ξεκίνησε με τον Εθνικό ύμνο.

Ο Αυστριακός Έμπερχαρτ Βίχενμπαχ ήταν ένα από τα πρόσωπα που συνέβαλαν στη διάσωση του σταθμού. Το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) που ιδρύθηκε στις 16 Ιουλίου 1945 και αντικατέστησε την κατοχική ΑΕΡΕ (Ανώνυμη Εταιρεία Ραδιοφωνικών Εκπομπών), λειτουργούσε πλέον τον σταθμό. Το 1952, στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης του ραδιοφώνου, μετονομάστηκε σε Πρώτο Πρόγραμμα, που έγινε το πρώτο πρόγραμα που λειτούργησε η δημόσια ραδιοφωνία.

Με την καθιέρωση της ελεύθερης ραδιοφωνίας, και καθώς ο νόμος προέκρινε τους ιδιωτικούς και τους δημοτικούς σταθμούς, το φαινόμενο των ραδιοπειρατών που ήταν έντονο ατόνησε και σταδιακά εξαφανίστηκε και ήταν στην ουσία η απαρχή της ιδιωτικής ραδιοφωνίας, που ήδη από τη δεκαετία του 1980 υπήρχαν από τα κόμματα αιτήματα.