Το μήνυμα του Τραμπ ήχησε στην Ευρώπη «δυνατά και καθαρά»

Το επιτελείο του Ντόναλντ Τραμπ, λίγο μετά την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων του το 2017, βρέθηκε στην όχι και τόσο ευχάριστη θέση να πρέπει να του εξηγήσει πώς λειτουργούν οι αμοιβαίες αμυντικές υποχρεώσεις του ΝΑΤΟ. «Εννοείτε ότι αν η Ρωσία επιτεθεί στη Λιθουανία, θα πάμε σε πόλεμο;» τους απάντησε. «Αυτό είναι τρελό». Ήταν ενδεικτικό των προθέσεων του, οι οποίες δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει έκτοτε. 

Το μήνυμα του Τραμπ: Η Ρωσία να σας κάνει ό,τι θέλει

Το περασμένο Σαββατοκύριακο σε μια συγκέντρωση στη Νότια Καρολίνα ο Τραμπ επανήλθε λέγοντας ότι όχι μόνο δεν θα υπερασπιστεί τις δυτικές χώρες που θεωρεί ότι έχουν οικονομικές οφειλές στο ΝΑΤΟ αλλά θα έφτανε στο σημείο να «ενθαρρύνει" τη Ρωσία να κάνει ό,τι διάολο θέλει» εναντίον τους. «Λοιπόν, κύριε πρόεδρε, αν δεν πληρώσουμε και δεχθούμε επίθεση από τη Ρωσία - θα μας προστατεύσετε;». Ο Τραμπ ανέφερε στους οπαδούς του το υποθετικό σενάριο που του απηύθυνε στο παρελθόν μη κατονομαζόμενος ηγέτης. «Είπα: "Δεν πληρώσατε; Είσαστε παραβάτες;" Είπε: "Ναι, ας πούμε ότι έτσι έχουν τα πράγματα". "Όχι, δεν θα σας προστατεύσω. Στην πραγματικότητα, θα τους ενθάρρυνα (τη Ρωσία) να κάνουν ό,τι διάολο θέλουν. Πρέπει να πληρώσετε. Πρέπει να πληρώστε τους λογαριασμούς σας», δήλωσε ο Τραμπ για να εισπράξει τις επευφημίες του πλήθους.

Ποτέ στο παρελθόν ένας πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών -ακόμη και ένας πρώην που φιλοδοξεί να διεκδικήσει το αξίωμα ξανά- δεν είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα υποκινούσε έναν εχθρό να επιτεθεί σε στενούς συμμάχους των ΗΠΑ. 

Αν και ο Τραμπ έχει απειλήσει και άλλες φορές στο παρελθόν να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, αυτή τη φορά δεν περιβάλλεται από τους συμβούλους που τον εμπόδισαν να το πράξει στη διάρκεια της προεδρικής θητείας του. Εκείνη την εποχή, η ομάδα εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Άμυνας, Τζιμ Μάτις, και δύο διαδοχικών συμβούλων εθνικής ασφάλειας, του Χ.Ρ. Μακμάστερ και του Τζον Ρ. Μπόλτον, προσπαθούσαν να τον εμποδίσουν να σαμποτάρει τον ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής αμυντικής στρατηγικής. Η ανησυχία τους ήταν ότι η αμερικανική επιρροή στην Ευρώπη θα υπονομευόταν και η Ρωσία θα ενδυναμωνόταν. 

ΝΑΤΟ: Το μήνυμα της αποτροπής που χάνεται

Η προτροπή στην Ρωσία να επιτεθεί με οποιονδήποτε τρόπο σε οποιαδήποτε χώρα του ΝΑΤΟ χωρίς αυτό να επιφέρει αυτόματη απάντηση από τις συμμαχικές χώρες, αποδυναμώνει την ουσία του άρθρου 5 της βορειοατλαντικής συνθήκης: ότι επίθεση σε έναν σύμμαχο είναι επίθεση σε όλους- και ότι μια επίθεση ακόμη και στον μικρότερο σύμμαχο είναι, στην πραγματικότητα, επίθεση στην Αμερική.

«Η αποτροπή έχει λειτουργήσει από την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949. Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου το ΝΑΤΟ επέτρεψε την επέκταση της δημοκρατίας και της οικονομικής ευημερίας στις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ. Τα τελευταία δύο χρόνια το άρθρο 5, και η ανάπτυξη δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη, κράτησε τους συμμάχους ασφαλείς, ακόμη και όταν η Ρωσία εισέβαλε στη Ουκρανία. Η συμμαχία συνεχίζει να προσελκύει μέλη, με πιο πρόσφατα τη Φινλανδία και, σύντομα, τη Σουηδία. Όμως, αν αμφισβητηθεί το άρθρο 5, η συμμαχία έχει μικρή αξία. Καθώς η αποτροπή υπονομεύεται, ο κίνδυνος ενός μελλοντικού πολέμου θα αυξηθεί ανάλογα», σχολιάζει ο Economist.

«Η αξιοπιστία του ΝΑΤΟ βασίζεται στην αξιοπιστία του ανθρώπου που κατέχει το Οβάλ Γραφείο, καθώς οι αποφάσεις που λαμβάνονται εκεί είναι αυτές που σε μια κρίσιμη κατάσταση θα είναι καθοριστικές», δήλωσε ο Καρλ Μπίλντ, πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας, η οποία ολοκληρώνει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ ως 32ο μέλος.

Τι θα μπορούσε να κάνει o Tραμπ;

Προβλέποντας το ενδεχόμενο μιας αμερικανικής αποχώρησης, εάν ο Τραμπ επέστρεφε στην εξουσία, το Κογκρέσο ψήφισε πρόσφατα νομοθεσία που απαγορεύει σε οποιονδήποτε πρόεδρο να αποχωρήσει από τη συνθήκη του ΝΑΤΟ χωρίς την έγκριση της Γερουσίας. Αλλά ο Τραμπ δεν θα χρειαζόταν καν να εγκαταλείψει επίσημα τη συμμαχία για να την καταστήσει «ένα πουκάμισο αδειανό».

Ο Πίτερ Φίβερ καθηγητής του Πανεπιστημίου Duke και πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του πρόεδρου Μπους του πρεσβύτερου και του προέδρου Μπιλ Κλίντον, δήλωσε ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να μειώσει τα αμερικανικά στρατεύματα στην Ευρώπη σε ένα επίπεδο που «θα καθιστούσε τα όποια σχέδια αποτροπής άχρηστα» και θα μιλούσε τακτικά με τρόπο που θα έπειθε τον Πούτιν ότι έχει ελεύθερο πεδίο δράσης.

Το μήνυμα του Τραμπ ήχησε στην Ευρώπη «δυνατά και καθαρά»

Στην πραγματικότητα οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες και αξιωματούχοι δεν σοκάριστηκαν από τις δηλώσεις του Τραμπ, αντιθέτως προετοιμάζονται εδώ και καιρό. Ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους, έχει αρχίσει να εξηγεί ότι η Γερμανία πρέπει να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο δεκαετιών αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.

Ο απερχόμενος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η συμμαχία πρέπει να προετοιμαστεί για μια «αντιπαράθεση δεκαετιών» με τη Ρωσία. Μετά, δε, τις δηλώσεις Τραμπ τόνισε: «Οποιαδήποτε πρόταση ότι οι σύμμαχοι δεν θα υπερασπιστούν ο ένας τον άλλον υπονομεύει την ασφάλεια όλων μας, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας των ΗΠΑ, και θέτει τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους στρατιώτες σε αυξημένο κίνδυνο». Και πρόσθεσε: Πρόσθεσε: «Αναμένω ότι ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τις προεδρικές εκλογές, οι ΗΠΑ θα παραμείνουν ένας ισχυρός και αφοσιωμένος σύμμαχος του ΝΑΤΟ» -κάτι που είχε ξανακουστεί το 2016...

Ο υπουργός Άμυνας της Δανίας προειδοποίησε πως εντός τριών έως πέντε ετών, η Ρωσία μπορεί να «δοκιμάσει» την αλληλεγγύη του ΝΑΤΟ επιτιθέμενη σε ένα από τα πιο αδύναμα μέλη του, επιχειρώντας να διασπάσει τη Συμμαχία. 

Η πυρηνική αποτροπή στην «καρδιά» του ερωτήματος για την ευρωπαϊκή άμυνα

Στον πυρήνα του, το ζήτημα που απασχολεί κυρίως την Ευρώπη είναι κατά πόσο τα μέλη της συμμαχίας μπορούν να είναι βέβαια ότι η πυρηνική ισχύς των ΗΠΑ - το απόλυτο αποτρεπτικό μέσο κατά της ρωσικής εισβολής - θα συνεχίσει να καλύπτει τα 31 μέλη της συμμαχίας του ΝΑΤΟ.

Η Βρετανία και η Γαλλία διαθέτουν τα δικά τους μικρά πυρηνικά οπλοστάσια. Εάν, κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ άρχισαν να αμφιβάλλουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παραμείνουν προσηλωμένες στο άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ, αυτό θα αναζωπυρώσει σχεδόν αναπόφευκτα τη συζήτηση σχετικά με το ποιος άλλος στην Ευρώπη χρειάζεται τα δικά του πυρηνικά όπλα - ξεκινώντας από τη Γερμανία.

Σε κάθε περίπτωση οι δηλώσεις του Τραμπ σημαίνουν ότι η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή από το να επανεξοπλιστεί. Ο καλύτερος τρόπος για να διατηρηθεί η δυτική συμμαχία -και να περιοριστεί η ζημιά σε περίπτωση που ένας εχθρικός πρόεδρος των ΗΠΑ αναλάβει την εξουσία- είναι να προετοιμαστεί για μια πιο δύσκολη εποχή. 

Και το μήνυμα αυτό έχει ληφθεί από την Ευρώπη «δυνατά και καθαρά», όπως συνηθίζουν να λένε οι Αμερικάνοι σύμμαχοι.

Πρωταρχικό ζητούμενο η αύξηση της ευρωπαϊκής στρατιωτικής παραγωγής

Οι κυβερνήσεις της Πολωνίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας συμφώνησαν τη Δευτέρα (12/2) ότι πρέπει να κάνουν την Ευρώπη δύναμη ασφάλειας με μεγαλύτερη ικανότητα να στηρίξει την Ουκρανία, εν μέσω ανησυχιών ότι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο και να επιτρέψει στη Ρωσία να επεκτείνει την επιθετικότητά της στην ήπειρο.

Με τη Βαρσοβία να αισθάνεται την «καυτή ανάσα» του Βλαντιμίρ Πούτιν όσο λίγοι στην Ευρώπη, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ συναντήθηκε με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι και τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στο Βερολίνο τη Δευτέρα και δήλωσε ότι επιθυμεί να «αναζωογονήσει» τις σχέσεις του με τους βασικούς ευρωπαίους εταίρους του.

«Δεν υπάρχει κανένας λόγος να είμαστε στρατιωτικά τόσο πιο αδύναμοι από τη Ρωσία, και επομένως η αύξηση της παραγωγής και η εντατικοποίηση της συνεργασίας μας είναι απολύτως αδιαμφισβήτητες προτεραιότητες», είπε ο Τουσκ, υποστηρίζοντας ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα γίνει «στρατιωτική δύναμη» από μόνη της.

Στο πλευρό του, ο Όλαφ Σολτς επέκρινε το σχόλιο Τραμπ, λέγοντας: «Η υπόσχεση του ΝΑΤΟ για προστασία είναι απεριόριστη - "όλοι για έναν και ένας για όλους". Και επιτρέψτε μου να πω ξεκάθαρα: οποιαδήποτε σχετικοποίηση της εγγύησης υποστήριξης του ΝΑΤΟ είναι ανεύθυνη και επικίνδυνη και είναι προς το συμφέρον μόνο της Ρωσίας [...] Κανείς δεν μπορεί να παίξει με την ασφάλεια της Ευρώπης».

Νωρίτερα τη Δευτέρα, ο Γερμανός καγκελάριος εγκαινίασε ένα νέο εργοστάσιο πυρομαχικών, υπογραμμίζοντας τις προσπάθειες της Ευρώπης να αυξήσει την παραγωγή όπλων.

Ο Τουσκ προέτρεψε επίσης τα ευρωπαϊκά έθνη να επενδύσουν περισσότερα σε στρατιωτικό εξοπλισμό προκειμένου «να επιτύχουν το συντομότερο δυνατό… τους επόμενους δώδεκα μήνες, πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες αεράμυνας, πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες παραγωγής από άποψη πυρομαχικών».

Ερωτηθείς για τις δηλώσεις Τραμπ, ο Τουσκ απάντησε: «Θα πρέπει να λειτουργήσουν σαν ένα κρύο ντους για όλους εκείνους που συνεχίζουν να υποτιμούν αυτήν την ολοένα και πιο πραγματική απειλή που αντιμετωπίζει η Ευρώπη».

Ο Εμανουέλ Μακρόν, κατά τη συνάντηση που είχε με τον Πολωνό ηγέτη, επισήμανε ότι «η κάλυψη των ουκρανικών αναγκών είναι ζωτικής σημασίας» και σημείωσε ότι αυτό «θα μας επιτρέψει να καταστήσουμε την Ευρώπη μια δύναμη ασφάλειας και άμυνας που θα είναι συμπληρωματική του ΝΑΤΟ», είπε ο Μακρόν.

Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Στεφάν Σεζουρνέ πρόσθεσε: «Κάθε λεπτό μετράει για να προετοιμαστούν οι Ευρωπαίοι να απορροφήσουν το σοκ ενός σεναρίου που έχει περιγραφεί καλά από τον Ντόναλντ Τραμπ».

Ανάμεσα στα βαριά «σύννεφα» που δείχνουν να μαζεύονται στον ευρωπαϊκό «ουρανό», ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας Καρλ Μπίλντ βλέπει και κάτι (σχετικά) θετικό: «Το μόνο σωτήριο είναι πως πιθανώς ο Τραμπ θα είναι τόσο αναξιόπιστος και απρόβλεπτος που ακόμη και το Κρεμλίνο θα είναι κάπως αβέβαιο [για τις προθέσεις του]. Αλλά, βέβαια, θα γνωρίζουν ότι μπορούν να δοκιμάσουν».