Σαν σήμερα, 30 Ιανουαρίου, η δολοφονία του Μαχάτμα Γκάντι

Σαν σήμερα, 30 Ιανουαρίου, το 1948 ο Mohandas Karamchand Gandhi, ο πνευματικός ηγέτης γνωστός ως η «Μεγάλη Ψυχή της Ινδίας» και πρωτοστάτης του ινδικού κινήματος για την ανεξαρτησία, δολοφονήθηκε σε ηλικία 78 ετών. Το αιματηρό περιστατικό συνέβη στο Νέο Δελχί, όταν πυροβολήθηκε από τον εξτρεμιστή Nathuram Godse κατά τη διάρκεια μιας αγρυπνίας. Παρά τον θάνατό του, οι τακτικές πολιτικής ανυπακοής του Gandhi συνέχισαν να εμπνέουν τους ηγέτες των πολιτικών δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο.

Ο Μαχάτμα Γκάντι πολέμησε για την ανεξαρτησία της Ινδίας

Για περίπου 50 χρόνια, ο Gandhi, γεννημένος στις 2 Οκτωβρίου 1869 και αποκαλούμενος «Mahatma» (μεγαλόψυχος στα σανσκριτικά), πολέμησε για την ανεξαρτησία της Ινδίας από τη Βρετανία, ασκώντας πολιτική ανυπακοή μέσω ειρηνικών διαδηλώσεων που περιελάμβαναν νηστεία, μποϊκοτάζ και πορείες.

Ήταν οπαδός της satyagraha («δύναμη αλήθειας»), μια ειρηνική πολιτική αντίσταση την οποία όρισε ως «ένα όπλο των ισχυρότερων χωρίς τη χρήση βίας σε οποιοδήποτε μορφή». Υπήρχαν Ινδουιστές, ωστόσο, που πίστευαν ότι η επιμονή του Gandhi στη μη-βία τους εμπόδιζε να αμυνθούν από επιθέσεις, ενώ συνθήματα όπως «Ας πεθάνει ο Gandhi» ακούγονταν συχνά στο Δελχί.

Ο Gandhi συνελήφθη και φυλακίστηκε πολλές φορές για τον αγώνα του, ενώ έκανε δεκτή τη διαίρεση της Ινδίας από τη Βρετανία το 1947 σε δύο ανεξάρτητα έθνη, την Ινδία και το Πακιστάν. Όμως η διχοτόμηση αυτή οδήγησε σύντομα σε ένα βίαιο θρησκευτικό πόλεμο μεταξύ Ινδουιστών και Μουσουλμάνων ο οποίος προκάλεσε τον εκτοπισμό περισσότερων από 15 εκατομμυρίων ανθρώπων, μαζί με περίπου 2 εκατομμύρια θανάτους.

Η δολοφονία του Γκάντι και η επακόλουθη δίκη

Στις 13 Ιανουαρίου 1948, ο Gandhi ξεκινώντας την τελευταία του νηστεία, είπε: «Ο θάνατος για μένα είναι μια ένδοξη απελευθέρωση, προτιμότερη από το να είμαι αβοήθητος μάρτυρας της καταστροφής της Ινδίας, του Ινδουισμού, του Σιχισμού και του Ισλάμ» και εξήγησε ότι το όνειρό του ήταν οι Ινδουιστές, οι Σιχ, οι Πάρσι, οι Χριστιανοί και οι Μουσουλμάνοι όλης της Ινδίας να ζήσουν μαζί ειρηνικά.

Στις 20 Ιανουαρίου, μια ομάδα ινδουιστών φανατικών, που απεχθάνονταν τις εκκλήσεις του Gandhi για ανοχή και ειρήνη, πυροδότησαν μια βόμβα μερικά μέτρα μακριά του, η οποία δεν τον τραυμάτισε. Δεν ήταν η πρώτη απόπειρα κατά της ζωής του Gandhi: «Αν πρόκειται να πεθάνω από τη σφαίρα ενός τρελού, πρέπει να το κάνω χαμογελώντας. Δεν πρέπει να υπάρχει θυμός μέσα μου. Ο Θεός πρέπει να είναι στην καρδιά μου και στα χείλη μου».

Στις 29 Ιανουαρίου, ένας από τους φανατικούς Ινδουιστές, ένας 30χρονος ονόματι Nathuram Godse, επέστρεψε στο Δελχί, οπλισμένος με ένα αυτόματο πιστόλι Beretta. Περίπου στις 5 το απόγευμα της επόμενης μέρας, ο 78χρονος Γκάντι, αδύναμος από τη νηστεία και με την βοήθεια των ανιψιών του όδευε προς μια συγκέντρωση προσευχής όταν ο Nathuram Godse πετάχτηκε από το πλήθος που ακολουθούσε τον Gandhi, υποκλίθηκε μπροστά του και τον πυροβόλησε τρεις φορές στο στομάχι και στο στήθος.

Ο Gandhi ύψωσε τα χέρια του μπροστά στο πρόσωπό του με τη χαρακτηριστική ινδουιστική χειρονομία χαιρετισμού, σχεδόν σαν να καλωσόριζε τον δολοφόνο του και σωριάστηκε στο έδαφος, τραυματισμένος θανάσιμα. Μερικοί είπαν ότι φώναξε, «Ram, Ram» («Θεός, Θεός»), αν και άλλοι δεν τον άκουσαν να λέει τίποτα. Μέσα στη σύγχυση δεν έγινε προσπάθεια να καλέσουν γιατρό ή να μεταφέρουν τον ετοιμοθάνατο στο νοσοκομείο και πέθανε μέσα σε μισή ώρα.

Ο Nathuram Godse προσπάθησε, αλλά απέτυχε να αυτοκτονήσει και συνελήφθη αμέσως, ενώ το σοκαρισμένο πλήθος φώναζε: «Σκότωσέ τον, σκότωσε τον» απειλώντας να τον λιντσάρει. «Προς το παρόν, θέλω μόνο να πω ότι δεν λυπάμαι καθόλου για αυτό που έχω κάνει. Τα υπόλοιπα θα τα εξηγήσω στο δικαστήριο», είπε ο Godse σε έναν δημοσιογράφο. Δικάστηκε για τον φόνο τον Μάιο του 1948 και απαγχονίστηκε τον Νοέμβριο του επόμενου έτους.

Στη δίκη, ο Godse χρειάστηκε περισσότερες από πέντε ώρες για να διαβάσει μια ομολογία 30.000 λέξεων, αποκαλώντας τη δολοφονία «εξ ολοκλήρου και αποκλειστικά πολιτική» και δηλώνοντας ότι «ο Gandhi «αποδείχθηκε ο πατέρας του Πακιστάν» και ήταν υπεύθυνος για τα βάσανα των Ινδουιστών. «Πριν πυροβολήσω, του ευχήθηκα να είναι καλά και του υποκλίθηκα με ευλάβεια», ενώ ισχυρίστηκε ότι έδρασε μόνος του.

Μιλώντας στο ραδιόφωνο, ο Ινδός πρωθυπουργός Pandit Nehru είπε: «Ο Gandhi έχει φύγει από τη ζωή μας και υπάρχει σκοτάδι παντού. Ο πατέρας του έθνους μας δεν υπάρχει πια - δεν θα τρέχουμε πια κοντά του για συμβουλές και παρηγοριά. Το φως μας έχει σβήσει, αλλά το φως που έλαμπε σε αυτή τη χώρα δεν ήταν ένα συνηθισμένο φως. Για χίλια χρόνια αυτό το φως θα φαίνεται σε αυτή τη χώρα και ο κόσμος θα το δει... Ω, γιατί να μας συμβεί αυτό; Υπήρχαν τόσα πολλά που μπορούσαν να γίνουν».

Την επόμενη μέρα, ένα τεράστιο πλήθος, σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι, παρατάχθηκε σε μια διαδρομή 8 χιλιομέτρων της νεκρώσιμης ακολουθίας μέχρι την όχθη του ποταμού Jumna, καθώς το σώμα του Gandhi, ντυμένο με μια ινδική σημαία, μεταφέρθηκε με ένα στρατιωτικό φορτηγό ενώ αεροπλάνα της πολεμικής αεροπορίας έριχναν λουλούδια. Η πορεία διήρκεσε πέντε ώρες και η αστυνομία έπρεπε να ανοίξει δρόμο με τη βία. Η σωρός τοποθετήθηκε στην νεκρική πυρά και το σώμα αποτεφρώθηκε με τον παραδοσιακό τρόπο. Καθώς οι φλόγες έκαιγαν, το θλιμμένο πλήθος έραινε την πυρά με πέταλα. Οι στάχτες έμειναν στην όχθη του ποταμού για τρεις ημέρες προτού τις σκορπίσουν στον ποταμό Γάγγη.

Παρά τις προσπάθειες του Pandit Nehru και άλλων ηγετών, βίαια επεισόδια ξέσπασαν στη Βομβάη και σε άλλα μέρη της Ινδίας, με ταραχές και εμπρησμούς. Υπήρχαν επιθέσεις σε Βραχμάνους, διότι ο δολοφόνος ήταν Βραχμάνος και η αστυνομία στη Βομβάη αναγκάστηκε να ανοίξει πυρ εναντίον των διαδηλωτών. Ήταν ένα αποτέλεσμα που σίγουρα θα είχε τρομοκρατήσει τον ίδιο τον Gandhi.

Ποιος ήταν ο Nathuram Godse

Γεννημένος στις 19 Μαΐου 1910, από πατέρα ταχυδρομικό υπάλληλο και μητέρα νοικοκυρά, ο Godse εγκατέλειψε το σχολείο και βρήκε δουλειά ως ξυλουργός, ράφτης και πωλητής φρούτων.

Ο Godse έγινε οπαδός της «Hindutva», μιας δεξιάς φονταμενταλιστικής πολιτικής ιδεολογίας που υποστηρίχθηκε από το Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS), ένα φονταμενταλιστικό ινδουιστικό εθνικιστικό κόμμα. Αργότερα προσχώρησε στο δεξιό πολιτικό κόμμα των Ινδουιστών Mahasabha και, με τον Narayan Dattatraya Apte, ίδρυσε την προπαγανδιστική εφημερίδα «Marathi Agrani», που αργότερα ονομάστηκε «Hindu Rashtra», όπου εργάστηκε ως συντάκτης.

Ο Godse, σε ηλικία 39 ετών, και ο Apte καταδικάστηκαν σε θάνατο και απαγχονίστηκαν στις 15 Νοεμβρίου 1949, στη φυλακή Ambala. Έξι άλλα άτομα που κατηγορήθηκαν για συμμετοχή στη δολοφονία του Gandhi καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη.

Ο Gopal Godse επανέλαβε αργότερα τα λόγια του αδερφού του, λέγοντας ότι το κίνημα μη-βίας του Gandhi ήταν «μέρος μιας συνωμοσίας που θα επιτρέψει στους Ινδουιστές να σφαγιαστούν από μουσουλμάνους».

Παγκόσμια Αντίδραση

Οι εφημερίδες σε όλο τον κόσμο μετέφεραν την σοκαριστική είδηση ​​της δολοφονίας του Gandhi και οι ηγέτες σε όλο τον κόσμο εξέφρασαν τη θλίψη τους.

«Ο Gandhi ήταν ένας μεγάλος Ινδός εθνικιστής, αλλά ταυτόχρονα ήταν ηγέτης διεθνούς κύρους. Οι διδασκαλίες και οι πράξεις του έχουν αφήσει βαθιά εντύπωση σε εκατομμύρια ανθρώπους. Ήταν και είναι σεβαστός από τον λαό της Ινδίας και η επιρροή του άφησε το στίγμα της όχι μόνο στις υποθέσεις της κυβέρνησης αλλά και στη σφαίρα του πνεύματος», ανέφερε σε δήλωσή του ο πρόεδρος των ΗΠΑ Harry Truman. «Ξέρω ότι όχι μόνο ο λαός της Ινδίας, αλλά και όλοι οι λαοί θα εμπνευστούν από τη θυσία του για να εργαστούν με αυξημένο σθένος προς την αδελφότητα και την ειρήνη που συμβόλιζε ο Mahatma».

«Ο θάνατος του Gandhi άφησε την Ινδία σε ένα σταυροδρόμι», έγραψαν οι New York Times. «Ανακατεμένο με τη θλίψη στην πρωτεύουσα της χώρας απόψε, υπάρχει ένα υπόγειο ρεύμα φόβου και αβεβαιότητας, διότι τώρα η πιο δυνατή επιρροή που γνώρισε αυτή η γενιά για την ειρήνη στην Ινδία έχει εξαφανισθεί».

Με πληροφορίες από History today, History channel, Wikipedia