Σαν σήμερα, 28 Ιανουαρίου 1986, η τραγωδία του Challenger

Σαν σήμερα, στις 28 Ιανουαρίου 1986, έλαβε χώρα το μεγαλύτερο ίσως δυστύχημα στην ιστορία των διαστημικών αποστολών. Πρόκειται για το Challenger, το οποίο διαλύθηκε 73 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή του, με συνέπεια το θάνατο του επταμελούς πληρώματός του. Αυτοί ήταν οι πιλότοι Φράνσις Σκόμπι και Μάικλ Σμιθ, οι ειδικοί αποστολής Έλισον Ονιζούκα, Γκρέγκορι Τζάρβις, Τζούντιθ Ρέσνικ και Ρόναλντ ΜακΝάιρ, ενώ ανάμεσά τους βρισκόταν για πρώτη φορά και ένας πολίτης, η 38χρονη δασκάλα Κρίστα ΜακΌλιφ η οποία είχε επιλεγεί ανάμεσα σε 11.000 εθελοντές.

Η καταστροφή του διαστημόπλοιου έγινε πάνω από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα ενώ επρόκειτο για την δέκατη αποστολή του Challenger και την 25η αποστολή του προγράμματος των Διαστημικών Λεωφορείων των ΗΠΑ.

Τι οδήγησε στην διάλυση του Challenger

Η αιτία που οδήγησε στην έκρηξη του Challenger εξακριβώθηκε όταν περισυλέχθηκαν τα συντρίμμια του. Για την ακρίβεια, όταν το Λεωφορείο ήταν σε ύψος 15 χιλιομέτρων / 48.000 ποδιών, σημειώθηκε αποσφήνωση ενός ελάσματος κατά την εκτόξευση που προκάλεσε θραύση στην εξωτερική απορριπτόμενη δεξαμενή στερεών καυσίμων με αποτέλεσμα αέρια καυσίμων να αναφλεγούν και να προκαλέσουν την καταστροφική αποκόλληση της.

Η απότομη αλλαγή της αεροδυναμικής του οχήματος σε τέτοια φάση υψηλής επιτάχυνσης προκάλεσε τη διάλυση του διαστημικού λεωφορείου. Μετά από μία ανεξέλεγκτη τροχιά λίγων δευτερολέπτων, το Challenger καταστράφηκε από δυνάμεις αεροδυναμικής αντίστασης στην ανεξέλεγκτη κίνηση που αρχικά έφτασαν στα 12 έως 20 g, ενώ το όριο αντοχής του ήταν τα 5 g. Αντίθετα με όσα πιστεύει ο κόσμος και τις πρώτες αναφορές στα τηλεοπτικά δίκτυα, το Challenger δεν εξερράγη.

Οι προειδοποιήσεις της NASA και η live μετάδοση

Αξίζει να σημειωθεί βέβαια πως το πρωϊνό της 28ης Ιανουαρίου 1986, οι χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν είχαν σαν αποτέλεσμα το πάγωμα των δακτυλίων που σφραγίζουν τους προωθητικούς πυραύλους. Μηχανικοί της NASA είχαν προειδοποιήσει για την ευαισθησία αυτή αλλά οι εκκλήσεις τους δεν είχαν εισακουστεί.

Προβλήματα στις στεγανοποιήσεις δακτυλίου είχαν σημειωθεί στις δοκιμές και σε προηγούμενες πτήσεις του διαστημικού λεωφορείου πριν από το Challenger. Αλλά επειδή οι μηχανικοί και οι ανώτεροι αξιωματούχοι είδαν ότι δεν προέκυπτε κάποιο σημαντικό πρόβλημα, η απόκλιση από το σχεδιασμό του λεωφορείου – το γεγονός δηλαδή ότι αυτά τα προβλήματα δεν θα έπρεπε να συμβούν – “κανονικοποιήθηκε” και τα ελαττώματα έγιναν πιο αποδεκτά. Στην πραγματικότητα όμως δεν έγιναν ποτέ πλήρως αποδεκτά.

Υπήρχαν αμφιβολίες σχετικά με την απόφαση της εκτόξευσης και η έρευνα για το Challenger, όπως αυτή της Βον, αποκαλύπτει ότι ορισμένοι από τους συμμετέχοντες θεώρησαν ότι οι ανησυχίες τους είχαν υποτιμηθεί.

Η καταστροφή του Challenger, του πρώτου διαστημικού λεωφορείου που χανόταν σε ατύχημα και μάλιστα σε ζωντανή μετάδοση από το CNN, τάραξε τόσο την αμερικανική όσο και παγκόσμια κοινότητα. Η NASA ξεκίνησε αμέσως έρευνες για το περιστατικό και ανέστειλε τις αποστολές για τρία σχεδόν χρόνια μέχρι το πρόβλημα να βρεθεί και να διορθωθεί. Η επόμενη αποστολή θα ήταν το Discovery τον Σεπτέμβριο του 1988.

Το τέλος του πληρώματος και τα συντρίμμια

Η καμπίνα των αστροναυτών ήταν από ενισχυμένο αλουμίνιο και με σαφώς μεγαλύτερη αντοχή, συνέχισε προσωρινά την ανοδική της πορεία, ενώ στα 2 δευτερόλεπτα μετά τη διάλυση, οι δυνάμεις στην καμπίνα έπεσαν κάτω από τα 4 g, ενώ η άνοδος συνεχιζόταν. Περίπου 25 δευτερόλεπτα μετά τη διάλυση του Λεωφορείου, η καμπίνα των αστροναυτών έφτασε σε μέγιστο ύψος 20 χιλιόμετρα / 65.000 πόδια και στη συνέχεια άρχισε ελεύθερη πτώση.

Στα δευτερόλεπτα αυτά, πριν φτάσει το μέγιστο ύψος, θεωρείται επίσημα ότι το πλήρωμα είχε μάλλον χάσει τις αισθήσεις του, λόγω της εκρηκτικής αποσυμπίεσης από τις δομικές ζημιές στο σκάφος, που είχε ως αποτέλεσμα την ολική διαφυγή του αέρα της καμπίνας προς τα έξω (καθώς σε τόσο μεγάλο ύψος η αναισθησία επέρχεται σε λίγα δευτερόλεπτα).

Τελικώς, 2 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα μετά τη διάλυση του Λεωφορείου, η καμπίνα έπεσε στον ωκεανό, λίγο πιο έξω από τις ακτές της κεντρικής Φλόριντα, όπως συνέβη και με όλα τα συντρίμμια του Τσάλεντζερ. Όλα τα πτώματα ανασύρθηκαν από την καμπίνα, καθώς επίσης, για την έρευνα που ακολούθησε, και όλα τα συντρίμμια.

Το 1996, δύο κομμάτια του Challenger ξεβράστηκαν στην ακτή Cocoa, 20 μίλια από το ακρωτήριο Κανάβεραλ. Σήμερα φυλάσσονται στο μουσείο της NASA.

Το διάγγελμα Ρίγκαν και οι αλλαγές της NASA

Ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν μετά την τραγωδία ζήτησε από τη NASA να βελτιώσει το πρόγραμμα, ενώ εκφώνησε και σχετική τηλεοπτική ομιλία το πρώτο βράδυ μετά το δυστύχημα.

Η NASA μετά την καταστροφή ανακοίνωσε ότι στα διαστημικά λεωφορεία θα δημιουργηθεί σύστημα διαφυγής για τέτοια κατάσταση ανάγκης. Επίσης, το διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ διακόπηκε για 2,5 έτη, όσο διήρκησε και η έρευνα που ακολούθησε, και η πρώτη διαστημική πτήση μετά την καταστροφή ξεκίνησε στις 29 Σεπτεμβρίου 1988 με το Διαστημικό Λεωφορείο Ντισκάβερι.