Σαν σήμερα 23 Ιανουαρίου: Η ιστορία του Φρίσμπι

Σαν σήμερα, 23 Ιανουαρίου 1957, η εταιρεία «Wham-O» λανσάρει στην αμερικανική αγορά το Φρίσμπι (Frisbee), το ελαφρύ ιπτάμενο δισκάκι που πλήθος κόσμου έχει περάσει ατέλειωτες ώρες κυνηγώντας το, πρωτού πέσει στο έδαφος. Ποια είναι η ιστορία του Φρίσμπι και πώς προέκυψε η ιδέα στον Γουόλτερ Φρέντερικ Μόρισον να το δημιουργήσει;

Η ιδέα για το Φρίσμπι από τον Μόρισον

Ο Γουόλτερ Φρέντερικ Μόρισον και η μέλλουσα σύζυγός του Λουσίλ, το 1937 την Ημέρα των Ευχαριστίων διασκέδαζαν στο σπίτι τους πετώντας το καπάκι μιας κονσέρβας ποπ κορν μετά το δείπνο.

Εν συνεχεία ανακάλυψαν σε ένα μαγαζί ένα πλαστικό ταψάκι για κεικ, το αγόρασαν και έπαιζαν σε μια παραλία της Καλιφόρνια, πετώντας ο ένας στον άλλον. Εκεί τους είδε ένα άλλο ζευγάρι και τους προσέφερε 25 σεντ, για να αγοράσει το ταψάκι. Ο Μόρισον τους το έδωσε, καθώς είχε αγοράσει το ταψί μόνο με 5 σεντ. «Έτσι έγινε η αρχή. Ο κόσμος ήταν πρόθυμος να πληρώσει 20 σεντ παραπάνω για να το αγοράσει. Υπήρχε ζήτηση», δήλωσε αργότερα ο Μόρισον σε συνέντευξή του.

Ο πρώτος δίσκος ονόματι «Whirlo-Way» και το νέο σχέδιο «Flyin-Saucer»

Αμέσως μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου ο Μόρισον υπηρετούσε στην Πολεμική Αεροπορία, έβγαλε στην αγορά το πρώτο «ιπτάμενο δίσκο» που κατασκεύασε, τον οποίο αποκαλούσε «Whirlo-Way», από ένα διάσημο άλογο κούρσας.

Αυτός και ο συνέταιρός του Γουόρεν Φραντσιόνι άρχισαν να παράγουν τους πρώτους πλαστικούς δίσκους το 1948, μετά από τροποποιήσεις του σχεδίου και πειραματισμό με διάφορα πρωτότυπα. Το νέο του σχέδιο το ονόμασε σε «Flyin-Saucer» καθώς εκείνη την περίοδο έτυχε να υπάρξουν πολλές αναφορές, ότι «εξωγήινοι» ιπτάμενοι δίσκοι παρατηρήθηκαν στον ουρανό.

Ο Μόρισον και ο Φραντσιίνι τερμάτισαν τη συνεργασία τους στις αρχές του 1950 και ο Μόρισον ίδρυσε τη δική του εταιρεία το 1954 με την ονομασία American Trends για να αγοράζει και να πουλάει τα «Flyin Saucers», τα οποία κατασκευάζονταν από ένα εύκαμπτο πλαστικό πολυπροπυλενίου από την Southern California Plastics.

Το τέλικό σχέδιο με ονομασία Pluto Platter και η τελική του ονομασία ως Φρίσμπι

Ανακάλυψε ότι μπορούσε να παράγει το δικό του δίσκο πιο φτηνά και σχεδίασε ένα νέο μοντέλο το 1955 με την νέα διαστημική ονομασία Pluto Platter, το αρχέτυπο όλων των σύγχρονων ιπτάμενων δίσκων που γνωρίζουμε σήμερα. Την ίδια χρονιά εταιρεία παιγνιδιών, η Wham-O, που είχε λανσάρει μεταξύ άλλων το Χούλα-Χουπ, αγοράζει τα δικαιώματα του παιχνιδιού από τον Μόρισον αντί ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Η εταιρεία κατοχυρώνει το όνομα Φρίσμπι και αφού κατασκευάζει 100.000.000 κομμάτια, πουλά τα δικαιώματα στη γνωστή εταιρεία παιχνιδιών Mattel, στην οποία ανήκουν σήμερα.

Το όνομα και ο αστικός μύθος για το Φρίσμπι

Η επιλογή του ονόματος από την Wham-O δεν ήταν καθόλου τυχαία καθώς έδωσε στο παιχνίδι το όνομα ενός φούρνου στην περιοχή της Νέας Αγγλίας, Φρίσμπι.

Σύμφωνα με το μύθο, το παιχνίδι άρχισε να παίζεται στο Γιέιλ στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ένα φοιτητής, ο Ελίχου Φρίσμπι, άρπαξε ένα δίσκο σερβιρίσματος και τον πέταξε από το παράθυρο του δωματίου του στην αυλή του ονομαστού αμερικανικού πανεπιστημίου.

Πιο πιστευτή είναι η εκδοχή ότι το παιχνίδι πήρε το όνομά του από τους φούρνους Φρίσμπι, που προμήθευαν με πίτες τα κολλέγια της Νέας Αγγλίας. Οι σπουδαστές του κολλεγίου έπαιρναν τα άδεια τενεκεδένια δισκάκια από τις πίτες, τα πετούσαν στον αέρα και τα έπιαναν με το ένα χέρι, περνώντας ώρες χαράς.

Ο άνθρωπος πίσω από την επιτυχία του Φρίσμπι είναι ο Εντ Χέντρικ

Ο άνθρωπος πίσω από την επιτυχία του Φρίσμπι, ωστόσο, ήταν ο Εντ Χέντρικ από τη Νότια Καλιφόρνια, που προσλήφθηκε το 1964 ως γενικός διευθυντής και αντιπρόεδρος μάρκετινγκ της Wham-O. Ο Χέντρικ επανασχεδίασε το Pluto Platter ξανασχεδιάζοντας το καλούπι, κυρίως για να αφαιρέσει τα ονόματα των πλανητών, αλλά αυξάνοντας τυχαία το πάχος και τη μάζα του χείλους στη διαδικασία, δημιουργώντας έναν πιο ελεγχόμενο δίσκο που θα μπορούσε να ριχθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια.

Η Wham-O άλλαξε τη στρατηγική μάρκετινγκ για να προωθήσει τη χρήση του Φρίσμπι ως ένα νέο άθλημα και οι πωλήσεις αυξήθηκαν. Το 1964, κυκλοφόρησε το πρώτο επαγγελματικό μοντέλο. Ο Χέντρικ κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το σχέδιό του. Περιλάμβανε ανυψωμένες αυλακώσεις (τα «Δαχτυλίδια του Χέντρικ») που ισχυρίστηκε ότι σταθεροποιούν την πτήση.

Ο Χέντρικ έγινε γνωστός ως ο πατέρας των αθλημάτων Φρίσμπι. 'Ιδρυσε τη Διεθνή Ένωση Φρίσμπι και διόρισε τον Νταν Ρόντικ ως επικεφαλή της. Ο Ρόντικ ξεκίνησε να καθιερώνει πρότυπα τουρνουά North American Series (NAS) για διάφορα αθλήματα Frisbee, όπως το Freestyle, το Guts, Double Disc Court και γενικές εκδηλώσεις.

Ο Χέντρικ βοήθησε αργότερα να αναπτυχθεί το άθλημα του γκολφ δίσκου, το οποίο παίχτηκε για πρώτη φορά με τα Φρίσμπι και αργότερα με περισσότερο λοξοκομμένους αεροδυναμικούς δίσκους, επινοώντας τυποποιημένους στόχους που τους ονόμασε «τρύπα ιστού» (pole hole). Όταν πέθανε ο Χέντρικ, αποτεφρώθηκε και η στάχτη του διαμορφώθηκε σε δίσκους μνήμης και δόθηκαν σε οικογένεια και στενούς φίλους, καθώς και πωλήθηκαν προς όφελος του Μουσείου Μνημείων του Εντ Χέντρικ.

Το Φρίσμπι εντάχθηκε στο National Toy Hall of Fame το 1998.

Αθλήματα Φρίσμπι

Double disc court

Το double disc court εφευρέθηκε και εισήχθη το 1974 από τον Τζιμ Παλμέρι και είναι ένα άθλημα που παίζεται με δύο ιπτάμενους δίσκους και δύο ομάδες δύο παικτών. Κάθε ομάδα υπερασπίζεται το γήπεδο της και προσπαθεί να προσγειώσει έναν ιπτάμενο δίσκο στο αντίπαλο γήπεδο.

Δίσκος σκύλου

Τα σκυλιά και οι άνθρωποι που ρίχνουν τους ιπτάμενους δίσκους αγωνίζονται σε εκδηλώσεις όπως το εξ αποστάσεως πιάσιμο και το χορογραφημένο freestyle πιάσιμο.

Γκολφ δίσκου

Πρόκειται για ένα άθλημα ακρίβειας στο οποίο μεμονωμένοι παίκτες ρίχνουν έναν ιπτάμενο δίσκο σε μία «τρύπα ιστού». Το 1926, στο Μπλάντγουορθ του Καναδά, ο Ρόναλντ Γκίμπσον και μία ομάδα από φίλους του από το δημοτικό σχολείο του Μπλάντγουορθ έπαιξαν ένα παιχνίδι με μεταλλικά ταψιά, που ονόμασαν «Γκολφ Μεταλικού Ταψιού». Το 1976, το γκολφ δίσκου τυποποιήθηκε με στόχους που ονομάζονται "τρύπα ιστού", που εφευρέθηκαν και αναπτύχθηκαν από τον Εντ Χέντρικ της Wham-O.

Freestyle

Το 1974, δημιουργήθηκε και παρουσιάστηκε διαγωνισμός freestyle από τον Κεν Γουέστερφιλντ και τον Τζιμ Κένερ της Discraft. Ομάδες δύο ή τριών παικτών κρίνονται καθώς εκτελούν μία διαδικασία που αποτελείται από μία σειρά δημιουργικών τεχνικών ρίψης και πιασίματος που συνδυάζεται με τη μουσική.

Goaltimate

Ένα παιχνίδι δίσκoυ μισού γηπέδου που προέρχεται από το Ultimate, παρόμοιο με το hot box. Ο σκοπός είναι να προωθήσετε το δίσκο στο γήπεδο με πάσες και να κερδίσετε πόντους ρίχνοντας τον ιπτάμενο δίσκο σε έναν συμπαίκτη του σε μία μικρή περιοχή σκοραρίσματος.

Guts

Το παιχνίδι guts εφευρέθηκε από τους αδερφούς Χίλι τη δεκαετία του 1950 και αναπτύχθηκε στο Διεθνές Τουρνουά Φρίσμπι(IFT) στο Ιγκλ Χάρμπορ του Μίσιγκαν. Δύο ομάδες από ένα έως πέντε μέλη στέκονται σε παράλληλες γραμμές απέναντι μεταξύ τους σε ένα γήπεδο και ρίχνουν ιπτάμενους δίσκους στα μέλη της αντίπαλης ομάδας.

KanJam

Ένα πατενταρισμένο παιχνίδι όπου σημειώνεις πόντους ρίχνοντας και εξοστρακίζοντας τον ιπτάμενο δίσκο και χτυπώντας ή βάζοντας γκολ στο στόχο. Το παιχνίδι τελειώνει όταν μία ομάδα σκοράρει ακριβώς 21 πόντους ή βάλει απευθείας το δίσκο στο στόχο («chog») για την άμεση νίκη.

Ultimate

Το πιο δημοφιλές άθλημα δίσκου ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 από τους Τζόελ Σίλβερ και Τζάρεντ Κας. Στη δεκαετία του 1970 αναπτύχθηκε ως οργανωμένο άθλημα με τη δημιουργία του Ultimate Players Association από τους Νταν Ρόντικ, Τομ Κένεντι και Ίρβ Καλμπ. Ο σκοπός του παιχνιδιού είναι να προωθήσεις το δίσκο και να κερδίσεις πόντους, περνώντας τελικά τον δίσκο σε ένα μέλος της ομάδας στην τελική ζώνη της αντίπαλης ομάδας. Οι παίκτες δεν μπορούν να τρέξουν κρατώντας το δίσκο.