Πώς τα «ξεχωριστά» καφέ και μπαρ κατέληξαν να μοιάζουν τόσο πολύ μεταξύ τους

Ένας από τους πλέον δημοφιλείς όρους που χρησιμοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, για την περιγραφή νέων σε ηλικία θιασωτών της αντικουλτούρας και διαφόρων προοδευτικών κινημάτων, είναι αυτός του «χίπστερ» (hipster). Η λέξη χρησιμοποιείται εκτεταμένα από το 2010 κι έπειτα, παρά το γεγονός ότι οι ρίζες της βρίσκονται σε αντίστοιχα κινήματα της δεκαετίας του 1940. Η μόδα των hipsters περιλαμβάνει εναλλακτικό και vintage ρουχισμό, γυαλιά μυωπίας με κοκκάλινο σκελετό, κόμμωση με έμφαση στην ασυμμετρία, ενώ οι μουσικές τους επιλογές συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με το indie rock και την εναλλακτική μουσική γενικότερα. Έκαναν αισθητή την παρουσία τους σε μεγαλουπόλεις όπως η Νέα Υόρκη και το Σαν Φρανσίσκο, ενώ επίσης κρατούσαν και κρατάνε ιδιαίτερα κριτική στάση απέναντι στον καταναλωτισμό. Παρά το γεγονός ότι εδώ και μερικά χρόνια το κίνημα έχει χαθεί, σε μεγάλο βαθμό, από τα φώτα της δημοσιότητας, οι hipsters έχουν σίγουρα αφήσει το πολιτιστικό τους αποτύπωμα στον 21ο αιώνα και στον δυτικό κόσμο.

Ένα ακόμα μέσο έκφρασης για τους hipsters, όπως και για τον υπόλοιπο κόσμο, αποτελούν οι επιλογές τους στα μέρη όπου σύχναζαν και συχνάζουν, κυρίως δε στα μέρη όπου απολαμβάνει κανείς τον καφέ ή το φαγητό του. Τα χαρακτηριστικά τους ποικίλουν στις λεπτομέρειες, ωστόσο κάποια βασικά μοτίβα δείχνουν να επαναλαμβάνονται. Λιτό δάπεδο, βιομηχανικά έπιπλα και χαμηλός φωτισμός είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που προτιμούν, ενώ τα ξύλινα τραπέζια και το φυσικό φως του ηλίου συμπληρώνουν συνήθως τον περιβάλλοντα χώρο. Το μενού καινοτομεί, υπάρχουν νέες λίστες από καφέδες, αναψυκτικά και αφεψήματα, μπορεί κανείς να συναντήσει μέχρι και διαφορετικές ποικιλίες γάλακτος, ενώ η γαστρονομία δίνει βάρος ενίοτε στο ethnic φαγητό. Είναι το είδος ενός cafe στο οποίο ένας 20χρονος, που γνωρίζει ή διαμορφώνει εκ νέου τον εαυτό του, επιλέγει να περάσει σημαντικό μέρος της ημέρας του. Το wi-fi επίσης είναι αναπόσπαστο κομμάτι της όλης εμπειρίας. Υπάρχει όμως κάτι το οξύμωρο στην όλη υπόθεση. Όπως διαπίστωσε η νοτιοαφρικανή ακαδημαϊκός Sarita Pillay Gonzalez, στις αρχές του 2010, η αισθητική των καφέ στην περιοχή του Κέιπ Τάουν απλώθηκε πολύ γρήγορα σε μπυραρίες, γκαλερί τέχνης και διαμερίσματα airbnb. Παρόμοιο φαινόμενο είχα παρατηρήσει όταν ζούσε στην πολιτεία της Μινεσότα, όπου κτίρια παλιών αποθηκών μετατρέπονταν σε καφετέριες και ζυθοποιίες που μοιράζονταν ομοιότητες στη διακόσμηση. Εκείνα ακριβώς τα μέρη που είχαν ως σκοπό να δείξουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, κατέληξαν να μοιράζονται πολλά περισσότερα κοινά στοιχεία από όσα περίμεναν. Παρόμοιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και σε δημοφιλείς πλατφόρμες όπως τα Tripadvisor, το Google Maps, το One Week In και διάφορες άλλες, οι οποίες έχουν τους δικούς τους οδηγούς για αντίστοιχα στέκια σε κάθε ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. Τα στέκια αυτά φαίνεται να μη διαφέρουν και τόσο μεταξύ τους, από ένα σημείο και μετά. Οι μικρές διαφορές μοιάζουν λιγότερο σημαντικές από τα θεμελιώδη εκείνα στοιχεία που προδίδουν την ομοιογένεια των cafe. Η βασική αισθητική είναι συγκεκριμένη και παρούσα, κάτι που ίσως δε συνάδει με μια ιδεολογία η οποία, στον πυρήνα της, ευαγγελίζεται τη διαφορετικότητα. Ωστόσο το φαινόμενο, σε μεγάλο βαθμό, δικαιολογείται.

Στην εποχή της παντοκρατορίας των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, πλατφόρμες όπως το Instagram και το Pinterest έχουν γεμίσει με διακοσμητικές τάσεις, μέσα από καλαίσθητες και ιδιαίτερα προσεγμένες εικόνες οι οποίες εμπνέουν τον κόσμο να πειραματιστεί και να διαμορφώσει το στιλ του. Ο οπτικός χαρακτήρας αυτών των μέσων διευκολύνει τους χρήστες να οραματιστούν και να εφαρμόσουν παρόμοια διακόσμηση, ενώ εκτός των άλλων προβάλλεται ιδιαίτερα και η κουλτούρα DIY (Do it Yourself), η οποία και ταιριάζει στη hipster νοοτροπία. Τα δεδομένα άλλαξαν με την ευρύτατη χρήση των hashtags και κυρίως με τη λειτουργία του check in. Οι δημοφιλείς προορισμοί, κοινώς οι φωτογραφίες με την περισσότερη απήχηση, έγιναν πόλος έλξης για τους influencers. Στην προσπάθεια τους για μεγαλύτερη εμφάνιση στο feed των χρηστών, πολλά μαγαζιά υιοθέτησαν ιδέες για τη διακόσμηση τους που είχαν πρωτοεμφανιστεί με επιτυχία κάπου αλλού. Η «ξεχωριστή προσωπικότητα» δεν ήταν πλέον τόσο ξεχωριστή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η εμφάνιση πάρα πολλών αυτοαποκαλούμενων “irish pubs” στις ΗΠΑ, όπου πολύ λίγες από αυτές μπορούσαν να αναπαράγουν πιστά το κλίμα μιας αυθεντικής pub του Δουβλίνου. Η ποικιλομορφία έδειχνε να χάνεται και η ανάγκη για απήχηση, στον «ωκεανό» πληροφορίας των Social Media, απαιτούσε συγκεκριμένες πρακτικές και ενέργειες. Ταυτόχρονα, η οργανική απήχηση σε Facebook (κυρίως) και Instagram είχε πέσει κατακόρυφα, δείχνοντας ξεκάθαρα πως το σοβαρό promotion γίνεται πλέον μοναχά μέσω χορηγούμενων posts και διαφημίσεων.

Ο κόσμος της διακόσμησης μοιάζει να έχει κουραστεί και ζητάει την αλλαγή. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η πρόσφατη δημοσκόπηση του 1stDibs, διαδικτυακού καταστήματος με έπιπλα και αντίκες πολυτελείας, κοσμήματα, ρολόγια κ.α. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, στο δείγμα της οποίας συμμετείχαν 750 διακοσμητές εσωτερικών χώρων, το γνωστό και ως «millenial ροζ» χρώμα απορρίπτεται πλέον συντριπτικά, όπως επίσης και οι neon επιγραφές, η κυριαρχία του μαύρου χρώματος και το όλο το Grandmillennial στιλ, δηλαδή ο συνδυασμός του παλιακού σχεδιασμού με τις μοντέρνες τάσεις. Μία διακοσμητική σχολή δηλαδή, που κυριάρχησε τα προηγούμενα χρόνια, φαίνεται πως πνέει τα λοίσθια. Μαζί της φαίνεται να τελειώνει και η άκρατη ομογενοποίηση, τα διάφορα παρόμοια καφέ, μπαρ και εστιατόρια τα οποία ελέω instagram προσέλκυαν πολλούς επισκέπτες, δίνοντας τους την ευκαιρία να ικανοποιήσουν την ανάγκη για το post και το check in της ημέρας. Καθώς όμως αυτή η ανάγκη δε δείχνει να κοπάζει, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη μιας εκ νέου προσωπικότητας για το κάθε στέκι, ενός χαρακτήρα που δε θα παραπέμπει σε αυτό που μόλις έχει ξεπεραστεί. Στην εποχή όπου «το περιεχόμενο είναι ο βασιλιάς», τα cafe μπορούν μέσα από την παραγωγή videos και υψηλής αισθητικής φωτογραφιών να καταδείξουν μια πραγματικά ξεχωριστή προσωπικά, η οποία θα λειτουργεί και ως φυσικός τρόπος για φιλτράρισμα και ταξινόμηση των ανθρώπων, ανάλογα με τις προτιμήσεις τους.

Η επιρροή των social media στην καθημερινότητά μας δεν πρόκειται να μειωθεί. Με τη ραγδαία άνοδο του TikTok, οι χρήστες παραδοσιακών «παικτών», όπως το Facebook και το Instagram, εντάσσουν όλο και περισσότερο τα reels και αντίστοιχα εργαλεία, σε μια προσπάθεια ανάδειξης καινούριων τάσεων. Η εξατομίκευση και η καινοτομία θα βρίσκονται πάντα στο προσκήνιο, σε συνδυασμό με τη βιωσιμότητα. Με τους ειδικούς να μιλάνε για επιστροφή του μαξιμαλιστικού στιλ, η βιομηχανία της διακόσμησης ζει μια νέα πρόκληση. Οι τολμηροί, νεωτεριστικοί και ζωντανοί χώροι δείχνουν να είναι ξανά δημοφιλείς. Μένει απλά να δούμε αν θα συμφωνήσουν και οι αλγόριθμοι.