100 ημέρες πολέμου στη Γάζα: Φόβοι για ευρύτερη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή

Ο καπνός είχε μόλις διαλυθεί από τη δολοφονία ενός ανώτερου διοικητή της Χεζμπολάχ στο Λίβανο από το Ισραήλ, όταν ο Άντονι Μπλίνκεν επισκέφθηκε το Τελ Αβίβ στις 9 Ιανουαρίου στο πλαίσιο μιας ακόμα περιοδείας με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή.

Ο κορυφαίος διπλωμάτης των ΗΠΑ είχε περάσει τις προηγούμενες ημέρες προτρέποντας τους ηγέτες της περιοχής να κάνουν ό,τι μπορούν για να περιορίσουν το Ιράν και τις πολιτοφυλακές του. Έκτοτε, η Χεζμπολάχ έχει επιτεθεί σε ισραηλινές δυνάμεις και οι Χούθι στην Υεμένη έχουν βάλει στο στόχαστρο πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο να εξαπολύσουν αεροπορικές επιδρομές εναντίον της ομάδας.

Καθώς ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς συμπλήρωσε 100 ημέρες, το ερώτημα παραμένει αν θα εξαπλωθεί και θα μετατραπεί σε ευρύτερη σύγκρουση. Δεδομένου ότι η αμερικανική επιρροή στο Ισραήλ δείχνει να μειώνεται, η απάντηση είναι πιο πιθανό να βρεθεί στο Τελ Αβίβ ή την Ιερουσαλήμ παρά στη Βηρυτό ή την Ουάσινγκτον.

Ο παράγοντας Χεζμπολάχ

Η οργάνωση ανταλλάσσει σχεδόν καθημερινά πυρά με τον ισραηλινό στρατό από τότε που άρχισαν οι μάχες στη Γάζα. Αυτές οι αψιμαχίες ανάγκασαν σχεδόν 100.000 Ισραηλινούς και χιλιάδες Λιβανέζους να εκκενώσουν τα σπίτια τους, αλλά καμία από τις δύο πλευρές δεν ήταν πρόθυμη να προχωρήσει περαιτέρω. Αυτό άλλαξε τις τελευταίες ημέρες. Στις 2 Ιανουαρίου, η Χαμάς κατηγόρησε το Ισραήλ για μια επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος που σκότωσε τον αναπληρωτή πολιτικό της ηγέτη της στη Βηρυτό. Ήταν πιθανότατα η πρώτη επίθεση του Ισραήλ στην πρωτεύουσα του Λιβάνου εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες. Μέσα σε λίγες ημέρες, το Ισραήλ είχε επίσης εξουδετερώσει δύο υψηλόβαθμα στελέχη της Χεζμπολάχ.

Η ρητορική στο εσωτερικό του Ισραήλ κατά της Χεζμπολάχ, η οποία έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, έχει επίσης γίνει πιο πολεμική. Ο χρόνος για μια διπλωματική λύση φαίνεται να εξαντλείται καθώς το Ισραήλ πιέζει τη Χεζμπολάχ να απομακρυνθεί από τα σύνορα. Η κυβέρνηση του Λιβάνου, εν τω μεταξύ, έχει πει σε διάφορα υπουργεία και νοσοκομεία να βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού για το ενδεχόμενο πολέμου, δήλωσε αξιωματούχος με γνώση του θέματος.

Η απειλή Νετανιάχου και Γκαλάντ

Ο συνασπισμός του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου - ο πιο εθνικιστικός στην ιστορία της χώρας - λέει ότι πρέπει να επιτραπεί στους Ισραηλινούς να επιστρέψουν στις βόρειες πόλεις. Οι εκκλήσεις να απομακρυνθούν οι πολιτοφυλακές της Χεζμπολάχ από τα ισραηλινά σύνορα και να επιβληθεί μια νεκρή ζώνη βάθους περίπου 32 χιλιομέτρων (20 μιλίων), σύμφωνα με ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών, γίνονται όλο και πιο δυνατές. «Θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο», δήλωσε ο Νετανιάχου στις 8 Ιανουαρίου. «Φυσικά, προτιμούμε αυτό να γίνει χωρίς μια ευρεία εκστρατεία, αλλά αυτό δεν θα μας σταματήσει».

Ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ προχώρησε ακόμη περισσότερο. Υποστήριξε ότι οι δυνάμεις του θα μπορούσαν να κάνουν τη Βηρυτό «copy-paste» της Γάζας, μεγάλο μέρος της οποίας έχει μετατραπεί σε ερείπια και όπου περισσότεροι από 22.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας που διοικείται από τη Χαμάς.

Η παγίδα ένος διμέτωπου πολέμου

Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι παραμένουν πεπεισμένοι ότι το Ισραήλ δεν επιθυμεί έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με τη Χεζμπολάχ και ότι οι δύο πλευρές θα μπορέσουν να μειώσουν τις εντάσεις. Για τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, το πρόβλημα είναι ότι οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν πολύ λιγότερη επιρροή στην ισραηλινή κυβέρνηση από ό,τι κατά τη διάρκεια προηγούμενων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή.

Ο Νετανιάχου έχει πει σταθερά ότι το Ισραήλ δεν θα επηρεαστεί από τις ΗΠΑ, πόσο μάλλον από άλλους συμμάχους, από τον στόχο του να καταστρέψει τους εξωτερικούς εχθρούς. «Από τη σκοπιά του Νετανιάχου, πρόκειται για μια περίπτωση: Ποιος θα με σταματήσει;», δήλωσε η Τίνα Φόρνταμ, ιδρύτρια της εταιρείας γεωπολιτικών κινδύνων Fordham Global Foresight, με έδρα το Λονδίνο. 

Ένας πόλεμος μεταξύ των δύο θα ήταν πιθανότατα πιο θανατηφόρος από αυτόν του 2006, όταν 1.200 Λιβανέζοι και 165 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν σε 34 ημέρες. Ο αριθμός των νεκρών του Ισραήλ θα μπορούσε να πλησιάσει τους 15.000 αυτή τη φορά, σύμφωνα με τον Εγιάλ Χουλάτα, ο οποίος διετέλεσε σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της χώρας.

Η Χεζμπολάχ είναι η ισχυρότερη πολιτοφυλακή στη Μέση Ανατολή. Διαθέτει ένα οπλοστάσιο με περισσότερους από 100.000 πυραύλους και ρουκέτες, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, πολύ μεγαλύτερο από αυτό που μπορούσε να συγκεντρώσει η Χαμάς πριν από τις 7 Οκτωβρίου.

Οι ισραηλινοί στρατηγοί και υπουργοί είναι βέβαιοι ότι θα κερδίσουν έναν διμέτωπο πόλεμο εναντίον της Χεζμπολάχ και της Χαμάς. Όμως Αμερικανοί αξιωματούχοι τους έχουν προειδοποιήσει ιδιαιτέρως για την τεράστια πίεση που θα προκαλούσε ένα τέτοιο σενάριο στους πόρους και την οικονομία της χώρας, με ορισμένους να το περιγράφουν ως εφιαλτικό σενάριο για το Ισραήλ. Επιπλέον, θα μπορούσε να πυροδοτήσει περαιτέρω την κοινή γνώμη στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, με πολλές κυβερνήσεις να προσπαθούν ήδη να συγκρατήσουν την οργή κατά του Ισραήλ για τους θανάτους Παλαιστινίων στη Γάζα.

Στο εσωτερικό της χώρας, ο Νετανιάχου βρισκόταν υπό πολιτική πίεση για μήνες πριν από την επίθεση της Χαμάς. Αντιμέτωπος με δίκη για δωροδοκία και τα ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις να πέφτουν, πολλοί Ισραηλινοί πιστεύουν ότι έχει πολλά κίνητρα να παρατείνει τον πόλεμο και να αποφύγει τις εκλογές.

Πηγή: Bloomberg