Ταϊβάν: Οι εκλογές στο μικρό αρχιπέλαγος που παρακολουθεί στενά ο πλανήτης

Σε μια χρονιά εκλογών για τον μισό σχεδόν πλανήτη, σε ένα μικρό αρχιπέλαγος 24 εκατομμυρίων ανθρώπων, διεξάγεται μία από τις κρισιμότερες αναμετρήσεις. Σήμερα, λοιπόν, 13 Ιανουαρίου, οι ψηφοφόροι στην Ταϊβάν θα εκλέξουν νέο πρόεδρο, ο οποίος θα δώσει τον τόνο στις σχέσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων υπερδυνάμεων του κόσμου για τα επόμενα χρόνια. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι πάνω τους ουρανούς της Ταϊβάν, πετούν κάθε μέρα κινεζικά πολεμικά αεροσκάφη. Η Αμερική εντείνει επίσης τις στρατιωτικές ασκήσεις με τους συμμάχους της σε όλο τον Ινδο-Ειρηνικό.

Ταϊβάν: Πεκίνο και Ουάσινγκτον θα παρακολουθούν τις εκλογές με αγωνία

Αν και το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) δεν κυβέρνησε ποτέ την Ταϊβάν, διεκδικεί την περιοχή ως τμήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και δεν έχει αποκλείσει τη χρήση βίας για να επιτύχει την από καιρό διακηρυγμένη φιλοδοξία της «επανένωσης». Την ίδια ώρα όμως ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων αυτοπροσδιορίζονται ως Ταϊβανέζοι και όχι ως Κινέζοι και δεν θέλουν καμία σχέση με το Πεκίνο.

Οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί να υποστηρίξουν την Ταϊβάν σε περίπτωση απόπειρας εισβολής από την Κίνα, αν και η φύση και η έκταση αυτής της υποστήριξης παραμένει ασαφής - μια πολιτική γνωστή ως «στρατηγική ασάφεια». Όλα αυτά καθιστούν την Ταϊβάν ένα από τα βασικά σημεία ανάφλεξης στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας.

Γιατί είναι σημαντική η Ταϊβάν

Η Ταϊβάν βρίσκεται σε σημαντική θέση στην πιο σημαντική από οικονομική άποψη περιοχή του κόσμου. Μια κινεζική επίθεση, ανεξάρτητα της έκβασης, θα προκαλούσε επίσης παγκόσμια οικονομική ύφεση και θα μείωνε τρισεκατομμύρια δολάρια από την παγκόσμια οικονομική παραγωγή. Οι εταιρείες της Ταϊβάν κατασκευάζουν σχεδόν το 70% των παγκόσμιων ημιαγωγών και περίπου το 90% των προηγμένων τσιπ.

Εάν ο πλανήτης χάσει την παραγωγική ικανότητα της Ταϊβάν, καμία άλλη χώρα ή εταιρεία δεν θα είναι σε θέση να καλύψει το κενό βραχυπρόθεσμα. Κατά τη διάρκεια ενός κινεζικού αποκλεισμού ή μιας επίθεσης, η παραγωγή και η αποστολή ημιαγωγών θα σταματήσει, οδηγώντας σε έλλειψη σχεδόν κάθε προϊόντος που περιέχει τεχνολογία, από τα smartphones μέχρι τους υπολογιστές και τα αυτοκίνητα. Οι εταιρείες σε μια σειρά από βιομηχανίες θα έπρεπε να μειώσουν ή ακόμη και να σταματήσουν την παραγωγή.

Οι υποψήφιοι: Υπέρ, κατά του Πεκίνου και... ο κεντρώος 

Οι ψηφοφόροι θα επιλέξουν τον επόμενο πρόεδρό τους μεταξύ τριών υποψηφίων. Ο δισεκατομμυριούχος Τέρι Γκού, ιδρυτής του βασικού προμηθευτή της Apple, της Foxconn, αποσύρθηκε λίγες ώρες πριν από την προθεσμία για την επίσημη εγγραφή του ως υποψηφίου.

Στη θέση της απερχόμενης Τσάι Ινγκ- ουέν η οποία δεν μπορεί να είναι εκ νέου υποψήφια, κατέρχεται ο Γουίλιαμ Λάι από το Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα (DPP). Το DPP πιστεύει ότι η διατήρηση του ειρηνικού status quo της Ταϊβάν βασίζεται στην οικοδόμηση ισχυρότερων σχέσεων με τις ΗΠΑ. Μετά από οκτώ χρόνια στην εξουσία, το DPP θεωρείται από πολλούς νέους ως το κατεστημένο. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης της Τσάι οι μισθοί αυξήθηκαν αργά, η στέγαση παρέμεινε ακριβή και υπήρξαν  εκτενείς διακοπές ρεύματος.

Η αντιπολίτευση αποτελείται από το Κουομιντάνγκ (KMT), το κινεζικό εθνικιστικό κόμμα που κατέφυγε στην Ταϊβάν το 1949 αφού έχασε το εμφύλιο πόλεμο και κυβέρνησε το νησί με σιδηρά πυγμή για σχεδόν 40 χρόνια, και το Λαϊκό Κόμμα της Ταϊβάν (TPP), ένα κεντρώο εναλλακτικό κόμμα που ιδρύθηκε μόλις το 2019. Τα δυο αυτά κόμματα πέτυχαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να κατέβουν εναντίον του κυβερνώντος DPP, αφού οι ηγέτες τους διαπληκτίστηκαν σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση. 

Υποψήφιος του KMT είναι ο Χου Γιου-ιχ ο οποίος στηρίζει τον διάλογο με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας στο πλαίσιο της «συναίνεσης του 1992»: ότι υπάρχει «μόνο μία Κίνα». Ωστόσο, οι δύο πλευρές έχουν διαφορετική αντίληψη για το τι σημαίνει αυτό. Το 2019 ο ηγέτης της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, έδωσε μια σκληρή ομιλία δηλώνοντας ουσιαστικά ότι η Ταϊβάν θα πρέπει να κυβερνάται όπως το Χονγκ Κονγκ, όπου το Πεκίνο περίεστειλε τις δημοκρατικές ελευθερίες. 

Ο άγνωστος «Χ» των εκλογών είναι ο Κο Γουέν-γιε του νεοσύστατου Λαϊκού Κόμματος της Ταϊβάν (TPP). Ο Κο είναι ένας δημοφιλής πρώην δήμαρχος της Ταϊπέι, ο οποίος ήταν χειρουργός πριν εισέλθει στην πολιτική το 2014. Προσπάθησε να αξιοποιήσει το επιστημονικό του υπόβαθρο για να παρουσιάσει τον εαυτό του ως τεχνοκράτη. Ο Ko λέει ότι προσφέρει μια «μέση λύση» μεταξύ του DPP και του KMT στο θέμα της Κίνας, αλλά στην πραγματικότητα οι πολιτικές του είναι πιο κοντά σε αυτές του KMT.

Τι απασχολεί τους ψηφοφόρους;

Το ζήτημα της αντιμετώπισης της Κίνας κυριαρχεί στην τελική ευθεία της προεκλογικής εκστρατείας. Αν και η Ταϊβάν ζει επί μακρόν υπό την απειλή μιας κινεζικής εισβολής, οι εντάσεις έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, με στρατιωτικές ασκήσεις και με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να υποδηλώνουν ότι η Κίνα μπορεί να είναι ικανή να προσαρτήσει την Ταϊβάν μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Η Κίνα και το ΚΜΤ χαρακτηρίζουν την ψηφοφορία ως επιλογή μεταξύ πολέμου και ειρήνης. Αλλά τέτοια επιχειρήματα έχουν στο παρελθόν αποτύχει να πείσουν τους ψηφοφόρους να μην ψηφίσουν το DPP. Η Τσάι εξελέγη με συντριπτική πλειοψηφία 2020, όταν οι ψηφοφόροι φοβούμενοι ένα νέο «Χονγκ Κονγκ» στήριξαν μαζικά το DPP. Τον περασμένο μήνα επανέλαβε αυτό το μήνυμα σε μια συγκέντρωση για τον Λάι, λέγοντας: «Δεν θέλουμε ειρήνη τύπου Χονγκ Κονγκ. Θέλουμε αξιοπρεπή ειρήνη».

Ωστόσο, ο Χου υποστηρίζει ότι η ψήφος υπέρ του DPP θα ήταν σαν να «στέλνουμε τους πάντες στο πεδίο της μάχης», τονίζοντας ότι το κυβερνών κόμμα θέλει να προκαλέσει πόλεμο με την Κίνα. 

Την ίδια ώρα, αν και σε σύγκριση με άλλα μέρη του κόσμου ο πληθωρισμός στην Ταϊβάν ήταν χαμηλός - έφτασε το 2,92% τον Νοέμβριο - πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να αισθάνονται ότι το βάρος του κόστους ζωής. Περισσότερο από το ένα τρίτο των πολιτών δηλώνουν ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι το πιο επείγον ζήτημα για τον επόμενο πρόεδρο, καθιστώντας το κορυφαίο θέμα για τους ψηφοφόρους. Αλλά ακόμη και οι συζητήσεις για την οικονομία καταλήγουν να επιστρέφουν στην πολιτική.

«Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ταϊβάν στην οικονομία της και οι προτεινόμενες λύσεις δεν μπορούν να διαχωριστούν εντελώς από τη σχέση με την Κίνα», λέει η Μπόνι Γκλέιζερ, διευθύνουσα σύμβουλος και εμπειρογνώμονας για την Ταϊβάν στο German Marshall Fund, ένα αμερικανικό thinktank.