Κοσμος

Οι γυναίκες «απέναντι» στην Τεχνητή Νοημοσύνη

Όσο οι μητέρες θα μετατρέπουν το αγρίμι που γεννιέται σε «ομιλούν και σκεπτόμενο ον» δεν φοβόμαστε τίποτα

kostas-kourkoulos.jpg
Κώστας Κούρκουλος
ΤΕΥΧΟΣ 899
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Οι γυναίκες «απέναντι» στην Τεχνητή Νοημοσύνη

Οι μητέρες ως μοναδική ασπίδα προστασίας απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη και την αυτοματοποίηση του ανθρώπου

Ο τελευταίος «άγνωστος πόλεμος» δόθηκε κατά των εμβολίων και είχε δραματικά αποτελέσματα. Μάρτυρας τα νεκροταφεία, όπου αναπαύονται χιλιάδες ανεμβολίαστων «στρατιωτών». Και παρά τη θανατηφόρο εμπειρία, τα τύμπανα του πολέμου αρχίζουν πάλι να ηχούν για έναν καινούργιο «πόλεμο». Τώρα κατά της «Τεχνητής Νοημοσύνης». Διότι, στα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής, από όπου ξεκινούν όλοι οι «άγνωστοι πόλεμοι» που κηρύσσει η ανθρώπινη τρέλα, η απελευθέρωση από τον μόχθο την οποία υπόσχεται η «Τεχνητή Νοημοσύνη» φαντάζει για δουλεία. Και η τραγωδία είναι ότι απέναντι στους «στρατιώτες» των «άγνωστων πολέμων» δεν υπάρχει απάντηση που να τους αγγίζει. Διότι ο ναρκισσισμός της άγνοιας είναι ανίκητος.

Αντίθετα, κάθε απόπειρα εξήγησης φαντάζει σαν απόδειξη της «συνωμοσίας» του «εχθρού». («Πάνε να με εξαπατήσουν», σου λέει). Στην υπόθεση όμως της Τεχνητής Νοημοσύνης υπάρχει και μία κατηγορία «δύσπιστων» χωρίς αυτά τα παρανοϊκά χαρακτηριστικά. Μήπως, σου λένε κάποιοι, υποκαταστήσουμε τον άνθρωπο με τα μηχανήματα και «χάσουμε τη σκέψη μας»; Ως προς αυτόν τον «κίνδυνο» οι ειδικοί έδωσαν τις απαντήσεις τους, οι οποίες είναι απολύτως πειστικές. Άλλο η σκέψη και άλλο οι υπολογισμοί τους οποίους επιτελεί η Τεχνητή Νοημοσύνη. Μήπως όμως χάσουμε την ψυχή μας, αναρωτιούνται κάποιοι άλλοι που τρέφονται με πιο «ευγενείς» φόβους. Την απάντηση σ’ αυτούς δίνει η ίδια η ανθρώπινη ζωή, με τον πιο συναρπαστικό μάλιστα τρόπο.

Πάνε χρόνια όταν, διαβάζοντας το «Τρεις πραγματείες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας» του Φρόιντ, έπεσα πάνω σε μία εξαιρετική εισαγωγή του Η.Π. Νικολούδη, από την οποία κράτησα το «δώρο» μου: δύο ιστορίες που αφηγείται ο συντάκτης, ανασύροντας «αρχαίες μνήμες» της πρώιμης παιδικής του ηλικίας. Η πρώτη, όταν ο ίδιος με την οικογένειά του επισκέφθηκαν κάποιο άλλο χωριό από αυτό που ζούσαν. Στο σπίτι που κατέληξαν, βρέθηκε μπροστά σε μία «ψιλόλιγνη γυναικεία μορφή» –αργότερα συνειδητοποίησε ότι ήταν η γιαγιά του– από την οποία ζήτησε «ένα σύκο» από αυτά που η γιαγιά είχε απλωμένα στο μπαλκόνι για να ξεραθούν στον ήλιο. Και εκείνη του απάντησε να πάρει, αλλά με τέτοιον τρόπο που ήταν σαν να του έλεγε: «όχι μόνον ένα, αλλά να τα πάρεις όλα και να σου δώσω και την ψυχή μου και τον κόσμο όλο…». Και η δεύτερη ιστορία, από μία οικογενειακή μετακίνηση για λόγους ασφαλείας στην Κατοχή, σε κάποιο μακρινό χωριό από το δικό του. Όταν έφτασαν στον προορισμό τους, εξαντλημένος από τη μεγάλη πεζοπορία, έπεσε σε πολύωρο μεσημεριανό ύπνο. Και ξυπνώντας άκουσε να συζητούν οι μεγάλοι ότι το συνομήλικο κοριτσάκι της οικογένειας που τους φιλοξενούσε, καθόταν από πάνω του όσο κοιμόταν και έδιωχνε τις μύγες για να μην τον ξυπνήσουν… Και ομολογεί πως σε μεγάλη ηλικία συνειδητοποίησε ότι αυτά τα δύο γεγονότα του δίδαξαν την «ανωτερότητα της γυναικείας ανθρωπότητας».

Θα έλεγα ότι, με τη βοήθεια της ψυχανάλυσης, μπόρεσε να αναδείξει μία πανανθρώπινη οικουμενική εμπειρία: Ότι οι γυναίκες δεν είναι απλώς οι «μητέρες της ανθρωπότητας», αλλά και οι «δημιουργοί της ανθρωπινότητας».

Είναι αυτό που έκανε την ψυχαναλύτρια Julia Κristeva, σαν να βρισκόταν σε ζωντανό διάλογο με τις παραπάνω διηγήσεις, να αναρωτηθεί περιγράφοντας τη «γυναικεία ευφυΐα»: μήπως τελικά «...οι μητέρες θα αντιπροσωπεύουν στο εξής την μοναδική ασπίδα προστασίας από την αυτοματοποίηση του ανθρώπου;». Και αφού έδωσε θετική απάντηση στο ερώτημα που η ίδια έθεσε, στη συνέχεια αποφάνθηκε: «Ο 21ος αιώνας θα είναι γένους θηλυκού για το καλύτερο ή για το χειρότερο…» Για να προσθέσει ότι η γυναικεία ευφυΐα «…μας επιτρέπει να ελπίζουμε ότι μπορεί να μην πρόκειται για το χειρότερο».

Και αυτό όχι μόνον γιατί η γυναικεία ανθρωπότητα επιτελεί το «θαύμα της γέννησης», που κάνει τον ανθρώπινο κόσμο αθάνατο, αλλά ως κάτι ακόμη βαθύτερο: Ως δημιουργία νοήματος μέσω της διαρκούς και ανιδιοτελούς προσφοράς, που αποτελεί την ύψιστη μορφή καλαισθησίας και το δραστικότερο αντίδοτο σε κάθε είδους «μαζοποίηση». Είτε αυτή έχει αιτία τη θρησκεία, είτε την ιδεολογία, είτε την παράδοση. Που πάει να πει πως όσο οι μητέρες –απελευθερωμένες βεβαίως από τη δουλεία του «κύκλου της ζωής» στην οποία τις κρατούσε δεμένες μία πολυχρόνια παράδοση– θα μετατρέπουν το αγρίμι που γεννιέται σε «ομιλούν και σκεπτόμενο ον» και η μητρική αγάπη θα αποτελεί τη «χαραυγή του δεσμού του με τον Άλλον», δεν φοβόμαστε τίποτα. Διότι η ανθρώπινη ψυχή θα βρίσκεται στο μοναδικό ενδιαίτημα όπου κανείς δεν μπορεί να την πειράξει.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.