Σαν σήμερα: Γιατί έμεινε στην Ιστορία η ερωμένη του Λουδοβίκου ΙΕ'

Σαν σήμερα, 29 Δεκεμβρίου, το 1721, γεννήθηκε η Madame de Pompadour. Στην ιστορία έμεινε ως η επίσημη και πιο αγαπημένη ερωμένη του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου 15ου, ωστόσο ήταν πολύ περισσότερα από μια απλή ερωμένη ενός βασιλιά και γι αυτό συνεχίζει να προκαλεί το ενδιαφέρον της ιστορικής έρευνας.

Η προφητεία που βγήκε αληθινή

Το βαφτιστικό της όνομα ήταν Jeanne Antoinette Poisson. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Παρίσι, μέσα σε ένα ευκατάστατο, αλλά όχι αριστοκρατικό περιβάλλον. Ωστόσο, έλαβε την καλύτερη δυνατή μόρφωση της εποχής, αρχικά ως εσώκλειστη στις Ουρσουλίνες και στη συνέχεια κατ' οίκον. Σε ηλικία 9 ετών μια γνωστή χαρτορίχτρα της εποχής «προφήτεψε» για εκείνη ότι μια μέρα θα βασίλευε μέσα από την καρδιά ενός βασιλιά. Εκείνη την εποχή βασιλιάς της Γαλλίας ήταν ο Λουδοβίκος ο 15ος, ως εκ τούτου η μητέρα της την μεγάλωσε με την προοπτική ότι θα μπορούσε να γίνει η ερωμένη του.

Ο Βασιλιάς ήταν παντρεμένος με την Marie Leszczyńska και είχε ήδη μια επίσημη ερωμένη, καθώς και άλλες που δεν αναγνωρίζονταν τόσο επίσημα. Ωστόσο καμία εξ αυτών δεν είχε την εύνοια της Βασίλισσας. Αντίθετα με την Jeanne Antoinette Poisson, η οποία όταν εμφανίστηκε στην αυλή κέρδισε την υποστήριξη της Βασίλισσας. Νωρίτερα, βέβαια, είχε κερδίσει την καρδιά του Βασιλιά.

Η Jeanne Antoinette φέρεται να ήταν νόθο παιδί ενός ισχυρότατου άνδρα της Γαλλίας, ο οποίος έγινε προστάτης της οικογένειας όταν ο σύζυγος της μητέρας της εγκατέλειψε τη χώρα λόγω χρεών. Χρηματοδότησε την εκπαίδευσή της και την πάντρεψε με έναν ανιψιό του, στον οποίο άφησε όλη την περιουσία του, αποκληρώνοντας όλα τα υπόλοιπα ανίψια. Πλέον η Jeanne Antoinette εκτός από την εκθαμβωτική ομορφιά και την καλλιέργειά της, είχε χρήματα αλλά και το «ελευθέρας» για τα μεγάλα σαλόνια.

Η κατάκτηση του Βασιλιά

Σε αυτά τα σαλόνια γνώρισε σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών, μεταξύ αυτών ο Βολταίρος και ο Μοντεσκιέ, που μαζί με άλλους σύχναζαν σύντομα και στο δικό της σαλόνι. Η φήμη της αναπτυσσόταν ραγδαία και έτσι δεν άργησε να κάνει τη γνωριμία του Βασιλιά.

Τον πρωτοσυνάντησε το 1744 σε ένα δάσος όταν εκείνος κυνηγούσε με τη συνοδεία του και, καθώς το σημείο συνόρευε με το εξοχικό της, εμφανίστηκε μπροστά του πάνω σε ένα τέθριππο φορώντας ένα εντυπωσιακό φόρεμα. Ο Λουδοβίκος της έστειλε δώρο ένα ελάφι από το κυνήγι και λίγους μήνες αργότερα, αφού είχε πεθάνει η επίσημη ερωμένη του, την κάλεσε στην μασκέ δεξίωση που δινόταν στο παλάτι με αφορμή τον γάμο του πρίγκηπα.

Η Jeanne Antoinette εμφανίστηκε στη δεξίωση ντυμένη θεά του κυνηγιού, σε μια συμβολική υπενθύμιση της πρώτης γνωριμίας τους. Ο Λουδοβίκος έβγαλε τη μάσκα του μπροστά της και εξέφρασε δημοσίως τον έρωτά του για εκείνη. Λίγες εβδομάδες αργότερα είχε χωρίσει με τον σύζυγό της και είχε μετακομίσει στο παλάτι.

Εκεί άρχισε να αναπτύσσει τις σχέσεις της με τους ισχυρούς «παίκτες» της αυλής. Και πρώτα από όλα με τη Βασίλισσα, στην οποία δήλωσε απόλυτη αφοσίωση, κερδίζοντας την εύνοιά της. Ήταν με την υποστήριξη της βασίλισσας που κατάκτησε τον τίτλο της επίσημης ερωμένης του Λουδοβίκου έναντι άλλων ερωμένων του Βασιλιά.

Ο τίτλος της επίσημης ερωμένης συνοδευόταν από δώρα, χρήματα, ακίνητα και τον τίτλο της Μαρκησίας ντε Πομπαντούρ. Πλέον, η Jeanne Antoinette είχε ό,τι ζητούσε. Δεν ήταν όμως για αυτό που έμεινε στην ιστορία.

Η βαθιά αγάπη για την τέχνη

Η Μαρκησία ντε Πομπαντούρ είχε βαθιά αγάπη για την τέχνη, τόσο ως προστάτης καλλιτεχνών, όσο και ως δημιουργός η ίδια. Ασχολήθηκε με την δημιουργία κοσμημάτων και χαρακτικών, έπαιζε μουσική, ανέβαζε μικρές παραστάσεις για την αυλή, ενώ ανέθετε σε καλλιτέχνες την παραγωγή έργων για την ιδιωτική συλλογή της, όσο και για την αυλή. 

Υπάρχουν δεκάδες πίνακες με πορτραίτα της καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής της, δημιουργίες Γάλλων ζωγράφων, όπως οι François Hubert Drouais και François Boucher, σε κλασικό Rococo στυλ, που πλέον φιλοξενούνται στο Μουσείο του Λούβρου, στο Βρετανικό Μουσείο, στο Met της Νέας Υόρκης και αλλού.

Η ίδια υποστήριξε, ακόμη, τη δημιουργία του βασιλικού εργοστασίου πορσελάνης στις Σέβρες, ενώ προώθησε τη δημιουργία της Place Louis XV, πλέον γνωστής ως Place de la Concorde. Προς το τέλος της ζωής της έπεισε τον βασιλιά να χτίσει το Petit Trianon μέσα στους βοτανικούς κήπους των Βερσαλιών, ένα μικρό παλάτι αποκλειστικά για εκείνην, ένα project που είχε εξαιρετική αξία και από την άποψη της αρχιτεκτονικής του, αν και η ίδια δεν πρόλαβε να το χαρεί.

Η ενασχόληση με την πολιτική

Η Madame de Pompadour ήταν γνωστή για την αγάπη που είχε για τη σούπα τρούφας, τη σοκολάτα και τη σαμπάνια, αλλά ήταν εξίσου λάτρης της πνευματικής «τροφής». Το 1751 υποστήριξε τη δημοσίευση των δύο πρώτων τόμων της Εγκυκλοπαίδειας του Ντιντερό και του Ντ' Αλμπέρ.

Παράλληλα με τις καλλιτεχνικές και πνευματικές ανησυχίες της, καλλιεργούσε και τα πολιτικά της χαρίσματα. Από επίσημη ερωμένη και Μαρκησία, σύντομα αναβαθμίστηκε σε Δούκισσα και εν συνεχεία σε Κυρία επί των τιμών στη Βασίλισσα -ένας πολύ σημαντικός τίτλος στην γαλλική βασιλική αυλή.

Όταν η Madame de Pompadour σταμάτησε να έχει σεξουαλική σχέση με τον Λουδοβίκο, συνέχισε να είναι στενή φίλη και σύμβουλός του. Αντιμετωπιζόταν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ως ένα είδος «πρωθυπουργού» της αυλής, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Όπως έχει καταγραφεί, της είχε ζητηθεί από την Αυστρία να μεσολαβήσει στον Βασιλιά για την επίτευξη συμμαχίας, ενώ η ίδια ανέλαβε μερίδιο της ευθύνης για τον καταστροφικό για την Γαλλία Επταετή Πόλεμο.

Η θέση της ήταν τέτοια που προσέλκυε τα «πυρά» και από αντιπάλους μέσα στην βασιλική αυλή, αλλά είχε το ταλέντο να ελίσσεται και να δημιουργεί σωστές συμμαχίες. Παρέμεινε ισχυρή στις Βερσαλλίες έως την τελευταία ημέρα της ζωής της. 

Πέθανε από φυματίωση σε ηλικία μόλις 42 ετών, το 1764. Ο πρόωρος θάνατός της αποτέλεσε πλήγμα για τον Βασιλιά, που έχασε έναν πολύτιμο δικό του άνθρωπο, όπως θεωρούσε την Madame de Pompadour, μια σπάνια γυναίκα με πολλά ταλέντα τα οποία κατάφερε να συνδυάσει μοναδικά, τόσο που η Ιστορία την θυμάται ακόμη, τρεις αιώνες μετά τη γέννησή της.