Explainer: Ποιοι είναι οι Χούθι στην Υεμένη που απειλούν το παγκόσμιο εμπόριο με τις επιθέσεις τους;

Μέχρι σήμερα, αρκετές μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες έχουν «παγώσει» τη διέλευση των πλοίων τους από την Ερυθρά Θάλασσα εξαιτίας των συνεχιζόμενων επιθέσεων των ανταρτών Χούθι της Υεμένης, μιας οργάνωσης που υποστηρίζεται από το Ιράν. Οι Χούθι, που πήραν de facto την εξουσία της Υεμένης πριν από εννέα χρόνια, έχουν διαμηνύσει τη στήριξή τους στη Χαμάς, απειλώντας πως θα στοχεύουν πλοία με προορισμό το Ισραήλ, ανεξαρτήτως του πού (εταιρεία, χώρα, σημαία) ανήκουν. Η οργάνωση αξιώνει ανθρωπιστική βοήθεια χωρίς καθυστέρηση στη Λωρίδα της Γάζας, προειδοποιώντας τις διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες να μη συναλλάσσονται με το εβραϊκό κράτος.

Πώς προέκυψαν οι Χούθι;

Το κίνημα των Χούθι γνωστό και ως Ansarallah (Υποστηρικτές του Θεού), είναι η μία πλευρά του εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη που μαίνεται εδώ και σχεδόν μια δεκαετία. Εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1990, όταν ο ηγέτης του, ο Χουσεΐν αλ Χούθι, ξεκίνησε την «Πιστή Νεολαία», ένα θρησκευτικό κίνημα αναβίωσης μιας υποκατηγορίας του σιιτικού Ισλάμ που ονομαζόταν Ζαϊδισμός και υπήρχε εδώ και αιώνες.

Οι Ζαΐδηδες κυβερνούσαν την Υεμένη για αιώνες, αλλά περιθωριοποιήθηκαν υπό το σουνιτικό καθεστώς που ήρθε στην εξουσία μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1962. Το κίνημα του Αλ Χούθι ιδρύθηκε για να εκπροσωπήσει τους Ζαΐδηδες και να αντισταθεί στον ριζοσπαστικό σουνισμό, ιδίως στις ιδέες των Ουαχάμπι από τη Σαουδική Αραβία. Οι στενότεροι οπαδοί του έγιναν γνωστοί ως Χούθι.

Πώς απέκτησαν δύναμη;

Ο Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ, ο πρώτος πρόεδρος της χώρας μετά την ενοποίηση Βορρά και Νότου το 1990, υποστήριξε αρχικά το κίνημα. Καθώς όμως η δημοτικότητα του κινήματος αυξανόταν και η αντικυβερνητική ρητορική οξυνόταν, έγινε απειλή για τον Σάλεχ. Τα πράγματα κορυφώθηκαν το 2003, όταν ο Σάλεχ υποστήριξε την εισβολή των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ, στην οποία αντιτάχθηκαν πολλοί Υεμενίτες.

Για τον αλ Χούθι, το ρήγμα ήταν μια ευκαιρία. Εκμεταλλευόμενος τη δημόσια οργή, οργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις. Μετά από μήνες αναταραχής, ο Σάλεχ εξέδωσε ένταλμα σύλληψής του.

Ο Αλ Χούθι σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2004 από τις δυνάμεις της Υεμένης, αλλά το κίνημά του επέζησε. Η στρατιωτική πτέρυγα των Χούθι μεγάλωσε και όλο και περισσότεροι μαχητές προσχώρησαν στον αγώνα. Ενθαρρυμένοι από τις πρώτες διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011, πήραν τον έλεγχο της βόρειας επαρχίας Σααντά.

Ελέγχουν την Υεμένη;

Ο Σάλεχ συμφώνησε το 2011 να παραδώσει την εξουσία στον αντιπρόεδρό του Χάντι Μανσούρ, αλλά η νέα κυβέρνηση ήταν εξίσου αντιδημοφιλής. Οι Χούθι ξαναχτύπησαν το 2014, παίρνοντας τον έλεγχο τμημάτων της Σαναά, της πρωτεύουσας της Υεμένης, πριν τελικά εισβάλουν στο προεδρικό μέγαρο στις αρχές του 2015.

Ο πρόεδρος Χάντι κατέφυγε στη Σαουδική Αραβία, η οποία εξαπέλυσε πόλεμο κατά των Χούθι κατόπιν αιτήματός του τον Μάρτιο του 2015. Αυτό που αναμενόταν να είναι μια γρήγορη εκστρατεία διήρκεσε χρόνια: Η κατάπαυση του πυρός υπογράφηκε τελικά το 2022. Έληξε μετά από έξι μήνες, αλλά τα αντιμαχόμενα μέρη δεν επέστρεψαν σε σύγκρουση πλήρους κλίμακας.

Τα Ηνωμένα Έθνη δήλωσαν ότι ο πόλεμος στην Υεμένη έχει μετατραπεί στη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο. Σχεδόν ένα τέταρτο του εκατομμυρίου άνθρωποι έχουν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, σύμφωνα με τις στατιστικές του ΟΗΕ. Μετά την κατάπαυση του πυρός, οι Χούθι έχουν εδραιώσει τον έλεγχό τους στο μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Υεμένης. 

Ποιοι είναι οι σύμμαχοί τους;

Οι Χούθι υποστηρίζονται από το Ιράν, το οποίο άρχισε να αυξάνει τη βοήθειά του το 2014, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος κλιμακώθηκε και η αντιπαλότητά του με τη Σαουδική Αραβία εντάθηκε. Το Ιράν έχει προμηθεύσει όπλα και τεχνολογία, μεταξύ άλλων, βαλλιστικούς πυραύλους, πυραύλους κρουζ και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV ή drones), σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών του 2021.

Οι Χούθι αποτελούν μέρος του λεγόμενου «Άξονα της Αντίστασης» του Ιράν - μια αντι-ισραηλινή και αντι-δυτική συμμαχία περιφερειακών πολιτοφυλακών που υποστηρίζεται από την Τεχεράνη. Μαζί με τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, οι Χούθι είναι μία από τις τρεις οργάνωσεις ή ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν και έχουν εξαπολύσει επιθέσεις κατά του Ισραήλ τις τελευταίες εβδομάδες.

Με πληροφορίες από CNN