Πόσοι Παλαιστίνιοι έχασαν τη ζωή τους στη Γάζα;

Τουλάχιστον 17.487 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί από τότε που οι ισραηλινές δυνάμεις εξαπέλυσαν την αντεπίθεση στη Γάζα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας της Λωρίδας, ενώ 1.200 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ, σύμφωνα με τον ισραηλινό απολογισμό.

Από την πλευρά τους, οι ανθρωπιστικές υπηρεσίες προειδοποιούν ότι η καταστροφή στη Γάζα επιδεινώνεται κάθε ώρα με τους περισσότερους από τα 2,3 εκατομμύρια κατοίκους της να είναι πλέον άστεγοι, παγιδευμένοι σε έναν μικροσκοπικό παράκτιο θύλακα, με ανεπαρκή τρόφιμα, νερό, ιατρική περίθαλψη, καύσιμα ή ασφαλές καταφύγιο. Οι βασικές υποδομές έχουν καταστραφεί, οι επικοινωνίες διακόπτονται συχνά και τα νεκροτομεία μετρούν πτώματα. Τα στοιχεία αποστέλλονται στο κέντρο συλλογής δεδομένων του υπουργείου Υγείας στο νοσοκομείο Al Shifa και στη συνέχεια, σε φύλλα Excel με ονόματα, ηλικίες και αριθμούς ταυτότητας των νεκρών, διαβιβάζονται στο Παλαιστινιακό Υπουργείο Υγείας στη Ραμάλα, μέρος της Παλαιστινιακής Αρχής (PA). Υπενθυμίζεται ότι η ΡΑ που ασκεί περιορισμένη αυτοδιοίκηση στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη.

Ο Omar Hussein Ali, διευθυντής του κέντρου επιχειρήσεων έκτακτης ανάγκης του υπουργείου στη Ραμάλα, είπε στο πρακτορείο Reuters ότι από τους τέσσερις αξιωματούχους που διοικούσαν το κέντρο δεδομένων του νοσοκομείου Al Shifa, ένας σκοτώθηκε σε αεροπορική επιδρομή που έπληξε το νοσοκομείο ενώ άλλοι τρεις όταν οι ισραηλινές δυνάμεις κατέλαβαν ένα υποτιθέμενο κρησφύγετο της Χαμάς. «Η καταγραφή των θυμάτων που απαιτείται για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Οι υποδομές πληροφοριών και τα συστήματα υγείας καταστρέφονται», δήλωσε ο Hamit Dardagan του Iraq Body Count, που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ. Η οργάνωση του Dardagan προσπαθεί τώρα να καταγράψει τα θύματα στη Γάζα, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του υπουργείου Υγείας και παρακολουθώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Από τότε που κατέρρευσε η εκεχειρία μιας εβδομάδας την 1η Δεκεμβρίου, οι ενημερώσεις για θύματα που εκδίδονταν καθημερινά έχουν γίνει αναξιόπιστες. Η τελευταία ενημέρωση από το υπουργείο Υγείας της Γάζας από τον εκπρόσωπο Τύπου Ashraf Al-Qidra, ανέβασε τον αριθμό των νεκρών σε 17.487 και μια μέρα αργότερα ανέφερε ότι άλλοι 71 νεκροί και 160 τραυματίες έφτασαν στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με το Reuters, αυτοί οι αριθμοί αφορούν θανάτους στα νοσοκομεία, όχι θανάτους κάτω από τα ερείπια: «Είναι μια λογική υπόθεση ότι οι αριθμοί είναι υποτιμημένοι, είναι χαμηλοί», δήλωσε ο Nathaniel Raymond από το Εργαστήριο Ανθρωπιστικής Έρευνας στου Yale. Από την πλευρά της η Παλαιστινιακή Αρχή αναφέρει ότι τουλάχιστον 1.000 πτώματα δεν μπόρεσαν να ανακτηθούν ή να μεταφερθούν σε νεκροτομεία: ο αριθμός των σορών που φαίνεται πως είναι θαμμένοι κάτω από τα ερείπια φτάνει τώρα σε χιλιάδες και χρειάζεται σκληρή εργασία έρευνας η οποία ωστόσο απαιτεί εξοπλισμό. Ο εξοπλισμός αυτός δεν υπάρχει πλέον, αν και, σύμφωνα με την Oona Campbell, καθηγήτρια στο London School of Hygiene and Tropical Medicine, οι παλαιστινιακές υγειονομικές αρχές είχαν «προπολεμικά» αρκετή αξιοπιστία ως προς τις μεθόδους τους για τη διατήρηση βασικών στατιστικών και την παρακολούθηση των θανάτων. «Οι δυνατότητες συλλογής δεδομένων των Παλαιστινίων είναι επαγγελματικές και πολλοί υπάλληλοι του υπουργείου έχουν εκπαιδευτεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εργάζονται σκληρά για να διασφαλίσουν τη στατιστική πιστότητα», δήλωσε και ο Raymond του Πανεπιστημίου Yale. Αλλά, η κατάσταση σήμερα είναι τόσο καταστροφική ώστε ακόμα και οι σχολαστικές παλαιστινιακές αρχές δεν καταφέρνουν να είναι ακριβείς.

Στις 26 Οκτωβρίου, το υπουργείο Υγείας της Παλαιστινιακής Αρχής δημοσίευσε μια έκθεση 212 σελίδων με ονόματα, ηλικίες και αριθμούς ταυτότητας 7.028 Παλαιστινίων που έχασαν τη ζωή τους σε αεροπορικές επιδρομές. Εκείνα τα δεδομένα θεωρήθηκαν σωστά ακόμα κι από το έγκυρο ιατρικό περιοδικό Lancet στις 26 Νοεμβρίου  —πλην όμως, από τότε, οι καταγραφές είναι αόριστες αντανακλώντας την εξασθένιση των επικοινωνιών στη Γάζα.

Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι αναφέρουν διαφορετικούς αριθμούς: λένε ότι περίπου το ένα τρίτο των νεκρών στη Γάζα ήταν μαχητές της Χαμάς, εκτιμώντας τον αριθμό τους σε λιγότερους από 10.000 αλλά περισσότερους από 5.000, χωρίς να διευκρινίσουν πώς έγινε η εκτίμηση. Ωστόσο, ο αξιωματούχος πρόσθεσε στη συνέχεια ότι ο συνολικός αριθμός των περίπου 15.000 νεκρών που εκτιμούν οι παλαιστινιακές αρχές, οι οποίες δεν αναλύουν την καταμέτρηση μεταξύ αμάχων και μαχητών, είναι «λίγο πολύ» σωστός. Ταυτοχρόνως, οι ΜΚΟ λένε ότι ο υψηλός αριθμός των αμάχων  νεκρών προκύπτει από τα βαρέα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν —συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων βομβών «bunker buster» που στοχεύουν στην καταστροφή του στρατηγικού δικτύου σηράγγων της Χαμάς— και των πληγμάτων σε κατοικημένες περιοχές όπου το Ισραήλ διατείνεται ότι η Χαμάς έχει κρυφές βάσεις μαχητών, βάσεις εκτόξευσης πυραύλων και όπλα εντός και κάτω από πολυκατοικίες και νοσοκομεία.

Μεγάλες απώλειες σημειώνονται και στον πληθυσμό των παιδιών. Τα Ηνωμένα Έθνη, καθώς και η ισραηλινή και η παλαιστινιακή νομοθεσία, θεωρούν παιδιά τα άτομα κάτω των 18 ετών. Ορισμένοι μαχητές της Χαμάς πιστεύεται ότι είναι έφηβοι. Το υπουργείο Υγείας της Παλαιστινιακής Αρχής δήλωσε ότι περίπου το 70% των νεκρών στη Γάζα ήταν γυναίκες και παιδιά κάτω των 18 ετών, αλλά δεν έχει δημοσιεύσει σχετική ανάλυση των ηλικιακών κατηγοριών από την πρώτη έκθεσή του στις 26 Οκτωβρίου. Πάντως, το περιοδικό Lancet ανέφερε ότι τα στοιχεία της έκθεσης του υπουργείου έδειξαν ότι το 11,5% των θανάτων που καταγράφηκαν μεταξύ 7 και 26 Οκτωβρίου ήταν παιδιά ηλικίας μεταξύ 0 και 4 ετών, 11,5% μεταξύ 5 και 9 ετών, 10,7% μεταξύ 10 και 14 και 9,1% μεταξύ 15 και 19. Και προσθέτει ότι υπήρξε κορύφωση μεταξύ του πληθυσμού των ανδρών ηλικίας 30-34 ετών.    

Η νέα φάση της επίθεσης του Ισραήλ, η οποία επεκτείνεται από την 1η Δεκεμβρίου στο νότιο ήμισυ της Γάζας, έχει περιορίσει ακόμα περισσότερο το περιθώριο συλλογής αξιόπιστων στοιχείων για τον αριθμό των νεκρών.