Σαν σήμερα, 12 Δεκεμβρίου, «κλείνει» η Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή

Σαν σήμερα, 15 Δεκεμβρίου, το 2015 επετεύχθη η Συμφωνία του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της. «Ένας κόσμος που είναι πιο ασφαλής, πιο εύπορος και πιο ελεύθερος», είχε δηλώσει ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Barack Obama.

Πρόκειται για μια διεθνή συνθήκη που υπογράφηκε από 193 χώρες στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2015 κοντά στο Παρίσι της Γαλλίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ωστόσο, αποχώρησαν από τη συμφωνία το 2020 επί προεδρίας Donald Trump, αλλά προσχώρησαν ξανά το 2021 επί Joe Biden.

Και σήμερα, Τρίτη 12 Δεκεμβρίου 2023, τα έθνη του κόσμου ολοκληρώνουν την συνάντησή τους στη Σύνοδο Κορυφής της COP28 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε μια προσπάθεια να συμφωνήσουν για μια συντονισμένη δράση ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή, που πλέον έχει λάβει τις διαστάσεις Κλιματικής Κρίσης. Το «στοίχημα» είναι να προχωρήσουν περαιτέρω στις δεσμεύσεις - ορόσημα που ανέλαβαν πριν από οκτώ χρόνια στο Παρίσι, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται.

Τι συμφωνήθηκε στο Παρίσι πριν 8 χρόνια

Η Συμφωνία του Παρισιού είδε για πρώτη φορά σχεδόν όλα τα έθνη του κόσμου να υποστηρίζουν μια κοινή στρατηγική για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Εγκρίθηκε από 194 μέρη (193 χώρες συν την ΕΕ) στη γαλλική πρωτεύουσα στις 12 Δεκεμβρίου 2015 και η συνθήκη τέθηκε σε ισχύ στις 4 Νοεμβρίου 2016. Οι χώρες που δεν δέχτηκαν να συμμετάσχουν στις δεσμεύσεις της Συμφωνίας είναι το Ιράν, η Λιβύη, η Υεμένη και η Ερυθραία. Η Τουρκία, το Νότιο Σουδάν και το Ιράκ υπέγραψαν το 2021.

Συμφωνήθηκε να συνεχιστούν οι προσπάθειες για να περιοριστεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου και να διατηρηθεί η αύξηση κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, στα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής.

Συμφωνήθηκε επίσης, να περιορισθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την ανθρώπινη δραστηριότητα στα ίδια επίπεδα που μπορούν να τα απορροφήσουν τα δέντρα, το έδαφος και οι ωκεανοί, μεταξύ 2050 και 2100.

Κάθε χώρα συμφώνησε να θέσει τους δικούς της στόχους μείωσης των εκπομπών, οι οποίοι αναθεωρούνται κάθε πέντε χρόνια ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες στο πλανήτη.

Οι πλούσιες χώρες, για να βοηθήσουν τα φτωχότερα έθνη, συμφώνησαν να τα χρηματοδοτήσουν, για να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και να στραφούν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σε αντίθεση με το Πρωτόκολλο του Κιότο του 1997, η διάκριση μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών είναι ασαφής, με αποτέλεσμα οι τελευταίες να πρέπει επίσης να υποβάλλουν σχέδια για μείωση των εκπομπών αερίων.

Πως σχετίζεται η Συμφωνία του Παρισιού με την COP28

Μερικές από τις βασικές συζητήσεις στο Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων σχετίζονται με το εάν και πώς οι χώρες τήρησαν αυτά που υποσχέθηκαν στο Παρίσι. Όταν υπογράφηκε η Συμφωνία, οι κυβερνήσεις παραδέχθηκαν ότι οι στόχοι που είχαν τεθεί δεν θα ήταν αρκετοί για να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Από την COP27 πέρυσι, σχεδόν σαράντα χώρες έχουν προτείνει νέους στόχους για τη μείωση των εκπομπών τους. Αλλά ακόμη και με αυτές τις δεσμεύσεις, η υπερθέρμανση του πλανήτη θα περιοριστεί μόνο στους 2,0 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με το ανεξάρτητο Climate Action Tracker.

Υπάρχει επίσης ανησυχία ότι οι στόχοι - παλιοί και καινούργιοι - δεν θα επιτευχθούν με βάση τις τρέχουσες πολιτικές που έχουν θέσει σε εφαρμογή οι κυβερνήσεις.

Το Ηνωμένο Βασίλειο για παράδειγμα, έχει έναν νομικά δεσμευτικό στόχο να μειώσει τις εκπομπές κατά 68% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Ωστόσο, νωρίτερα φέτος ο πρωθυπουργός Rishi Sunak καθυστέρησε τις κρίσιμες πράσινες πολιτικές, όπως η σταδιακή κατάργηση των αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.

Τι γίνεται με τις υποσχέσεις χρηματοδότησης φτωχότερων χώρων

Η Συμφωνία του Παρισιού επανέλαβε τη δέσμευση του 2009 ότι οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου θα πρέπει να παρέχουν 100 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2020, για να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να οικοδομήσουν πιο φιλικές προς το περιβάλλον οικονομίες.

Αλλά μέχρι το 2020, είχαν μαζευτεί μόνο 83,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν και δεν έχει ακόμη επαληθευτεί, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ανακοίνωσε ότι τα στοιχεία του 2022 υποδηλώνουν ότι «ο στόχος φαίνεται πιθανό να έχει επιτευχθεί».

Επίσης, οι αναπτυσσόμενες χώρες για δεκαετίες απαιτούν χρηματοδότηση για «απώλειες και ζημιές». Πρόκειται για συγκεκριμένη αποζημίωση για την κάλυψη των ζημιών που ήδη υφίστανται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η ρήτρα 8 της Συμφωνίας του Παρισιού ανέφερε την ιδέα της αποζημίωσης, αλλά μόλις πέρυσι στη COP27 στην Αίγυπτο συμφώνησαν οι χώρες να δημιουργήσουν ένα κοινό ταμείο για αυτόν τον σκοπό.

Προς το παρόν, δεν έχει καθοριστεί το ποσό που θα διατεθεί στο ταμείο, ενώ τα ανεπτυγμένα έθνη είναι διστακτικά, καθότι τυχόν δεσμεύσεις για χρηματοδότηση θα σήμαινε ότι αποδέχονται την ευθύνη για την υπερθέρμανση του πλανήτη και θα πρέπει να πληρώνουν αποζημιώσεις για δεκαετίες.

Πόσο πολύ προχώρησε η Συμφωνία του Παρισιού

Αν και η Συμφωνία του Παρισιού έθεσε ένα σαφές στόχο, δεν περιείχε συγκεκριμένες λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο επίτευξής του. Η φιλοδοξία είναι μέχρι το 2050 να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο το δυνατόν περισσότερο και να απομακρυνθούν τυχόν υπολείμματα εκπομπών από την ατμόσφαιρα, μέσω φυσικών ή τεχνητών διεργασιών.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας να αξιολογείται η πρόοδος που σημειώνεται προς αυτόν τον στόχο κάθε χρόνο. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για το κλίμα, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος, έχει υπολογίσει έναν ετήσιο «προϋπολογισμό» εκπομπών άνθρακα που μπορεί να εκλύσει ο κόσμος πριν ανέβουν οι θερμοκρασίες πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου, μετρούμενο σε γιγατόνους ισοδύναμου CO2 (GtCO2e).

Το 2018, η Επιτροπή υπολόγισε ότι ο κόσμος θα πρέπει να απελευθερώνει μόνο 25-30 GtCO2e ετησίως μέχρι το 2030 και αυτή τη στιγμή εκπέμπει 36,8 GtCO2e ετησίως.

Ο Πρόεδρος της COP28 των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Sultan al-Jaber, δήλωσε ότι φέτος η Σύνοδος επικεντρώνεται στις προσπάθειες αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη μείωση των ορυκτών καυσίμων χωρίς δέσμευση άνθρακα, κάτι που θα χρειαστεί για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ενώ η Συμφωνία του Παρισιού στοχεύει τελικά στον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου για αυτόν τον αιώνα, πολλές μελέτες που αξιολογούν την πρόοδο των χωρών, δείχνουν ότι τα μέτρα που αποφασίσθηκαν δεν θα είναι αρκετά για να διατηρηθούν οι θερμοκρασίες κάτω από αυτό το όριο.

Η επόμενη Σύνοδος Κορυφής για το κλίμα COP29 θα πραγματοποιηθεί σε ένα χρόνο από τώρα στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, Μπακού.