Άλιστερ Κρόουλι: Το έργο και η ζωή του βρετανού αποκρυφιστή συγγραφέα που πέθανε στις 1 Δεκεμβρίου 1947
Λίγοι έχουν συγκλονίσει την ιστορία της Αγγλίας όσο ο αποκρυφιστής, μάγος, ποιητής, συγγραφέας, ζωγράφος και αλπινιστής, Άλιστερ Κρόουλι (12 Οκτωβρίου 1875 – 1 Δεκεμβρίου 1947). Παρεξηγημένος από πολλούς ως Σατανιστής, εξαιτίας της ελευθεριακής ζωής που έκανε, έχοντας σχέσεις τόσο με γυναίκες όσο και με άντρες και πειραματιζόμενος με κάθε είδος ναρκωτικής ουσίας, πράγματα που στις αρχές του 20ού αιώνα δεν ήταν απλώς απαγορευμένα στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και τρομερά για τον μέσο άνθρωπο (ο οποίος ακόμα δεν είχε βγει καλά-καλά από τη βικτωριανή εποχή), ο αγγλικός Τύπος τον αποκάλεσε τον «Πιο κακό άνθρωπο στη Βρετανία» και ο ίδιος έδωσε στον εαυτό του το ψευδώνυμο το «Μέγα Θηρίο». Ο Κρόουλι, ίσως ένα από τα πιο προοδευτικά μυαλά που υπήρξαν ποτέ, ένας «Αναγεννησιακός Άνθρωπος», όπως θα έλεγε κανείς, έγινε διαβόητος περισσότερο εξαιτίας της ανάμειξής του με την «occult». Ο Κρόουλι, επηρεασμένος από τη ρομαντική ποίηση του Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ και του Άλτζερνον Τσαρλς Σουίνμπερν, ενδιαφέρθηκε από μικρός για το μυστικισμό και μυήθηκε από 20 χρονών, πρώτα στο Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής, από όπου εκδιώχθηκε εξαιτίας της συμπεριφοράς του και επειδή ήρθε σε σύγκρουση με σημαντικά πρόσωπα, όπως τον ποιητή και μυστικιστή, Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς. Ο Κρόουλι, τελικά, ίδρυσε το δικό του αποκρυφιστικό Τάγμα, το οποίο αποκάλεσε «Θέλημα» και σύμφωνα με τα δικά του λεγόμενα το ιερό του βιβλίο, «Το Βιβλίο του Νόμου» (Liber Al Vel Legis) (1901), του υπαγορεύτηκε από ένα πνεύμα και προμηνύει τον ερχομό ενός Νέου Αιώνα. Η φιλοσοφία του «Θελήματος» συνοψίζεται στον αφορισμό, «Κάνε αυτό που θέλεις, αυτό θα είναι το σύνολο του νόμου», με το συμπλήρωμα ότι, «Η αγάπη είναι ο νόμος, η αγάπη κάτω από τη θέληση».
Άλιστερ Κρόουλι: Τα ταραγμένα παιδικά χρόνια και οι πρώτες μυστικιστικές εμπειρίες
O Έντουαρντ Αλεξάντερ Κράουλι γεννήθηκε σε μία εύπορη οικογένεια στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι γονείς του ακολουθούσαν μία χριστιανική σέκτα, αλλά εκείνος σύντομα αντέδρασε και ασπάστηκε τον Δυτικό Εσωτερικισμό. Ο πατέρας του είχε σπουδάσει ως μηχανικός, όμως μία επικερδής επιχείρηση με το εργοστάσιο μπίρας της οικογένειας τον οδήγησε σε εθελούσια πρόωρη σύνταξη. Η μητέρα του Κρόουλι ήταν αυστηρή και η σχέση με το γιο της ήταν δυσχερής, με εκείνη να τον έχει αποκαλέσει πρώτη «Θηρίο». Ο Κρόουλι, που σπανίως αναφέρεται στα οικογενειακά του ζητήματα στο έργο του, έχει γράψει στο έργο του, «Το βιβλίο των ψεμάτων» (The Book of Lies) (1912), τη συμβολική πρόταση: «Θέλω τα ψέματά μου όπως τα έφτιαχνε η μητέρα μου». Συμβολική, γιατί τα «ψέματα» είναι ένα από τα βασικά αρχέτυπα στο πνευματικό σύστημα του «Θελήματος».
Όταν ο Κρόουλι ήταν μόλις 11 ετών, ο πατέρας του (τον οποίο αγαπούσε και θαύμαζε) πέθανε από καρκίνο και ο αριθμός 11 απέκτησε επίσης συμβολική σημασία για τον μύστη. Κληρονομώντας την περιουσία του, ο Κρόουλι άρχισε να κάνει φασαρίες στο σχολείο που οδήγησε σε αποβολές. Τελικά, ο νεαρός Κρόουλι φοίτησε στα καλύτερα πανεπιστήμια της Αγγλίας, συμπεριλαμβανομένου του Trinity College στο Κέμπριτζ. Εκείνη την περίοδο, με υποστήριξη τα χρήματα που του είχε αφήσει ο πατέρας του, ο Κρόουλι σύχναζε σε μπουρδέλα (όπου κόλλησε γονόρροια) και ξεκίνησε την αναρρίχηση, ένα χόμπι το οποίο συνέχισε για πολλά χρόνια. Επίσης, τότε άρχισε να μαθαίνει σκάκι, κάτι που επρόκειτο να τον συνδέσει με έναν άλλο σπουδαίο μυστικιστή, τον Σάμιουελ Λίντελ ΜακΓκρέγκορ Μάδερς.
Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Trinity College, το 1895, ο Κρόουλι άλλαξε το μικρό του όνομα από Έντουαρτ σε Άλιστερ, που είναι, ουσιαστικά, η Γαελική (Κέλτικη) εκδοχή του ονόματος «Αλέξανδρος». Το σκάκι έγινε ένα από τα κύρια χόμπι του εκείνη την εποχή και για λίγο θέλησε να γίνει επαγγελματίας σκακιστής. Στο πανεπιστήμιο, βέβαια, ο Κρόουλι γνώρισε και ερωτεύτηκε την ποίηση του Σέλλεϋ και το έργο του βρετανού εξερευνητή Σερ Ρίτσαρντ Φράνσις Μπέρτον, μεταξύ άλλων. Από τη δική του πλευρά, άρχισε και εκείνος να εκδίδει, σε σχολικές εφημερίδες πρώτα, τα δικά του συμβολικά ποιήματα, που συνήθως έκρυβαν ερωτικά υπονοούμενα. Η αναρρίχηση συνέχισε να τον ενδιαφέρει παθιασμένα εκείνη την περίοδο, με αποτέλεσμα να ανέβει σε μερικά από τα ψηλότερα βουνά των Άλπεων, μεταξύ των ετών 1894 και 1898.
Σημαντικός ήταν και ο ρόλος των πρώτων ομοφυλοφιλικών του σχέσεων την περίοδο αυτή, καθώς σύμφωνα με τους βιογράφους του, ο Κρόουλι βίωσε την πρώτη του μυστικιστική εμπειρία το Δεκέμβρη του 1896, όταν, αφότου συνευρέθηκε ερωτικά με έναν σύντροφο του ιδίου φύλου, αναγνώρισε την αμφιφυλοφιλία του. Η ομοφυλοφιλία ήταν τότε παράνομη στη Μεγάλη Βρετανία, όμως αυτό δεν τον εμπόδισε (στα πρότυπα, ίσως, του Όσκαρ Ουάιλντ και άλλων σεξουαλικά τολμηρών διανοούμενων της εποχής) να έχει σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου, αλλά και με πόρνες, μία από τις οποίες κόλλησε έως και σύφιλη. Ένας από τους αρσενικούς παρτενέρ της περιόδου εκείνης του Κρόουλι, ο Χέρμπερτ Τσαρλς Πόλλιτ, υπήρξε πολύ σημαντικός συναισθηματικά για εκείνον και ο χωρισμός τους, λόγω του αυξάνοντος ενδιαφέροντος του Κρόουλι για τον εσωτερικισμό, τον πλήγωσε ανεπανόρθωτα.
Καθοριστικό για την απόφαση του Κρόουλι να αφοσιωθεί στην «occult» και να παρατήσει τα όνειρά του για μία καριέρα στο διπλωματικό σώμα, υπήρξε ένα ταξίδι του στο Ρωσία, το 1897. Ο Κρόουλι πήγε στην Αγία Πετρούπολη και προσπάθησε να μάθει Ρώσικα, όμως μία αρρώστια τον καθήλωσε και τον έκανε να σκεφτεί τη θνητότητά του και τη ματαιότητα όλων των ανθρώπινων προσπαθειών, οδηγώντας τον στον πνευματισμό μια και καλή. Ο μυστικισμός, άλλωστε, ανθούσε εκείνα τα χρόνια και βιβλία όπως εκείνα του Άρθουρ Έντουαρντ Γουέιτ (υπεύθυνου για τη δημιουργία της δημοφιλούς μέχρι σήμερα τράπουλας Ταρώ, Ράιντερ-Γουέιτ) κυκλοφορούσαν και ένα από αυτά έπεσε στα χέρια του νεαρού ακόμα Κρόουλι. Από αυτό και άλλα κείμενα που αφορούσαν το μυστικισμό, ο Άλιστερ άρχισε να διαμορφώνει τη μυστικιστική φιλοσοφία του, γράφοντας τελικά την ποιητική συλλογή του, που κυκλοφορεί μέχρι και σήμερα, «White Stains» (1898), μία συλλογή φαινομενικά επηρεασμένη από το κίνημα των «καταραμένων ποιητών» (λόγω του τίτλου, που παραπέμπει στα στίγματα από σπέρμα), η οποία, όμως, βρίθει αποκρυφιστικών συμβολισμών.
Από το 1898 και ύστερα ο Κρόουλι συνέχισε τα ταξίδια του ανά τον κόσμο, γνωρίζοντας ομοϊδεάτες μυστικιστές, σαν τον χημικό, Τζούλιαν Μπέικερ, που όπως και εκείνος είχε ένα βαθύτατο ενδιαφέρον για την αλχημεία, τη «μητέρα» δηλαδή της χημείας που αναπτύχθηκε κατά το Μεσαίωνα. Χάρη στον βιολογικό αδελφό του Μπέικερ, Τζορτζ Σέσιλ Τζόουνς, ο Κρόουλι μυήθηκε στο Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής (που είχε ιδρυθεί μόλις το 1888) και εκεί γνώρισε τον Σεβάσμιο του Τάγματος, τη μεγάλη προσωπικότητα του μυστικισμού του 19ου αιώνα, Σάμιουελ Λίντελ ΜακΓκρέγκορ Μάδερς. Από τη μύησή του σε μία Στοά στο Λονδίνο, ο Κρόουλι συγκράτησε τη λατινική φράση, «Frater Perdurabo», δηλαδή εκείνος που παραμένει.
Η άλλη σημαντική φιγούρα που ο Κρόουλι γνώρισε στο Λονδίνο ήταν ο Άλαν Μπένετ, επίσης μέλος του Τάγματος της Χρυσής Αυγής, με τον οποίο ο αποκρυφιστής συγκατοίκησε για κάμποσο καιρό. Ο Μπένετ, μία μοναχική φιγούρα με βαθιές γνώσεις της βουδιστικής παράδοσης, υπήρξε μέντορας του Κρόουλι και τον μύησε στην τελετουργική χρήση των ναρκωτικών και την τέχνη της Γοητείας (κάτι σαν πρακτική μαγεία). Λεγόταν πως μια μέρα ο Μπένετ, που είχε φτιάξει ένα μαγικό ραβδί από γυαλί, έκανε ένα περίπατο έξω, μαζί με τον Κρόουλι και στο δρόμου τους συνάντησαν τυχαία μια ομάδα Θεοσοφιστών. Οι Θεοσοφιστές (ακόλουθοι των διδαχών της Ελένα Μπλαβάτσκυ) χλεύασαν το ραβδί, θεωρώντας το ακίνδυνο και ανόητο, μέχρι που ο Μπένετ εξαπέλυσε τη δύναμή του επάνω σε έναν από αυτούς, καθιστώντας τον παράλυτο για περισσότερο από 14 ώρες. Ο Κρόουλι και ο Μπένετ, τελικά, έχασαν ο ένας τα ίχνη του άλλου για καιρό, όταν ο δεύτερος έφυγε για την Νότιο Ασία, ούτως ώστε να μελετήσει περισσότερο τον Βουδισμό.
Ο Κρόουλι δεν τα πήγαινε και πολύ καλά με τα υπόλοιπα μέλη του Τάγματος της Χρυσής Αυγής, μάλλον εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας του και της αδάμαστης συμπεριφοράς του. Ένας από εκείνους που δεν τα πήγαιναν καλά μαζί του, συγκεκριμένα, ήταν ο διάσημος Ιρλανδός ποιητής, Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς. Ο Μάδερς, όμως, με τον οποίο είχε αναπτύξει προσωπικούς δεσμούς φιλίας, τον ανήγειρε ο ίδιος, εφόσον τα υπόλοιπα μέλη διαφωνούσαν, στον δεύτερο βαθμό του Τάγματος. Τελικά, μετά από αυτή και άλλες περιπέτειες, τόσο ο Κρόουλι όσο και ο ίδιος ο Μάδερς απομονώθηκαν από την αδελφότητα.
Το 1900 βρήκε τον Κρόουλι στο Μεξικό, όπου ξεκίνησε μία παθιασμένη ερωτική σχέση με μία ντόπια. Ο μύστης ασχολήθηκε τότε εκτενώς με το έργο του Τζον Ντι (του μάγου συμβούλου της Βασίλισσας Ελισάβετ Α’ της Αγγλίας) και την Ενωχιακή διάλεκτο, ή τη «Διάλεκτο των Αγγέλων» όπως την αποκαλούσε ο Ντι, μια συμβολική γραφή, που απασχόλησε μέχρι και το αναγεννησιακό Τάγμα του Ρόδινου Σταυρού. Τότε ήταν που ο Κρόουλι, όπως έλεγε τουλάχιστον, μυήθηκε και στον Ελευθεροτεκτονισμό, αν και πολλοί Τέκτονες αμφισβητούν πως η Στοά στην οποία μυήθηκε ήταν αναγνωρισμένη παγκοσμίως. Ο Κρόουλι παράλληλα εξάσκησε το ταλέντο του στην ποίηση και αναρριχήθηκε βουνά του Μεξικού, όπως το ηφαιστειογενές Κολίμα, το οποίο, όμως, αυτός και η ομάδα του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν γιατί παραλίγο να εκραγεί. Ο Κρόουλι δεν έμεινε ούτε στο Μεξικό για πολύ, ταξιδεύοντας από τη Ιαπωνία στην Κεϋλάνη (σημερινή Σρι Λάνκα), βρίσκοντας σε κάποιο από τα ταξίδια του ξανά και τον Άλαν Μπένετ. Οι περιπέτειές του με την αναρρίχηση έφτασαν κοντά στο τέλος του, όταν το 1902 προσπάθησε να ανεβεί το όρος Κ2 του Έβερεστ (που ως τότε δεν είχε ακόμα φτάσει κανείς στην κορυφή του) και ο Κρόουλι κόλλησε ελονοσία και γρίπη, αρρώστιες που τον οδήγησαν στο κατώφλι του θανάτου.
Γυρίζοντας, λοιπόν, από την Ασία, ο Κρόουλι βρέθηκε στο Παρίσι, μια πόλη που άνθιζε κατά την «Belle Époque» της, όπου συναναστράφηκε αριστοκράτες και λόγιους σαν το ζωγράφο Σερ Τζέραλντ Κέλι και τον γλύπτη Ωγκύστ Ροντέν. Επίσης, εκεί γνώρισε τον συγγραφέα, Ουίλλιαμ Σόμερσετ Μωμ, ο οποίος λέγεται πως εμπνεύστηκε το διήγημά του «Ο Μάγος» (1908), από τη γνωριμία τους. Ο Κρόουλι ερωτεύτηκε παράφορα εκεί την αδελφή του Κέλι, Ρόουζ Ίντιθ Κέλι, την οποία παντρεύτηκε, καταστρέφοντας έτσι τη σχέση του με τον ζωγράφο.
Μαζί με τη νέα του σύζυγο, ο μύστης πήγε σαν Μήνα του Μέλητος πίσω στην Κεϋλάνη, στο Παρίσι και στο Κάιρο, γράφοντας κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους αμέτρητα ποιήματα, τα οποία τελικά εξέδωσε σε συλλογές. Στο Κάιρο, το 1904, έμελλε να γίνει, όμως, κάτι που θα άλλαζε τη ζωή του Κρόουλι και τον κόσμο γενικότερα μια για πάντα. Η Ίντιθ ήταν η πρώτη που κυριεύτηκε από τη θεία μανία, λέγοντας στον Κρόουλι πως, «Σε περιμένουν». Εκείνοι που τον «περίμεναν», σύμφωνα με τη δική του ερμηνεία, ήταν ο Αιγύπτιος θεός Όρους και στις 20 Μαρτίου ο μύστης ανακοίνωσε πως η «Ισημερία των Θεών έχει φθάσει». Σε ένα αρχαιολογικό μουσείο, η μανία αυτή οδήγησε τον Κρόουλι σε μία αρχαία αιγυπτιακή στήλη του «Ankh-ef-en-Khonsu», με το έκθεμα να φέρει τον αριθμό 666, τον «Αριθμό Του Τέρατος» κατά τη χριστιανική παράδοση, πράγμα το οποίο ο Κρόουλι διάβασε ως αδιαμφισβήτητα συμβολικό. Λίγο αργότερα, στις 8 Απριλίου, μία μυστηριώδης φωνή, που ο Κρόουλι ερμήνευσε ως εκείνη του Όρους, ξεκίνησε να του υπαγορεύει ένα αλλόκοσμο κείμενο το οποίο εκείνος κατέγραψε με όση ακρίβεια μπορούσε. Το βιβλίο αυτό είναι το «ιερό» κείμενο του τάγματος που ο Κρόουλι επρόκειτο να ονομάσει «Θέλημα», «Το Βιβλίο του Νόμου» (Liber Al Vel Legis).
Με λίγα μόνο λόγια, το βιβλίο είναι μία σειρά από συμβολικούς αφορισμούς, ξεκινώντας με το σύνθημα: «Κάνε αυτό που θέλεις, αυτό θα είναι το σύνολο του νόμου. Η αγάπη είναι ο νόμος, η αγάπη κάτω από τη θέληση». Ο δεύτερος αφορισμός λέει πως, «Κάθε άντρας και γυναίκα είναι ένα αστέρι». Αν μπορεί να βγει κάποιο ενιαίο νόημα από το μυστηριώδες αυτό κείμενο, το οποίο πάντα τυπώνεται με κόκκινο εξώφυλλο και υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με το χρώμα που θα χρησιμοποιηθεί για την κάθε πρότασή του στις μεταγενέστερες ανατυπώσεις, είναι πως έρχεται μια νέα εποχή (κάτι σαν αντι-Χριστιανικό Ευαγγέλιο), ο λεγόμενος Αιώνας του Όρους. Αμέσως, σίγουρα, οι σκεπτικιστές θα πουν πως πρόκειται για μια καθαρή τσαρλατανιά, αλλά αυτό δεν θα μπορούσε να είναι απόλυτα σωστό με τις γνώσεις που κατείχε ο Κρόουλι. Το κείμενο και η συμβολική ιστορία σχετικά με το πως γράφτηκε, έχει να κάνει περισσότερο με την παγκοσμιότητα των θεόπνευστων κειμένων, Αβραμικών και μη, που τελικά εμπεριέχουν κάποιες αλήθειες για τη ζωή, για όσους έχουν τα μάτια να τις δούνε και το μυαλό και τις γνώσεις για να τις επεξεργαστούν.
Άλιστερ Κρόουλι: Οι παρερμηνείες και οι περιπέτειες που έζησε
Ο Κρόουλι δεν ήταν Σατανιστής και ποσώς ενδιαφερόταν για τον Χριστιανισμό σε όλες του τις εκφάνσεις. Μάλλον ήταν παγανιστής και μάλιστα γνωστικιστής, ένα είδος «εθνικού» (με την αρχαία έννοια) που ήθελε να παντρέψει την παράδοση με τη νέα θρησκεία των Χριστιανών. Τα μαγικά στοιχεία, βέβαια, είναι απαραίτητα μεταγενέστερα, από την εποχή του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, που όμως, με τη σειρά τους έχουν άμεση σχέση με τις πολύ μεταγενέστερες επιστήμες της Χημείας και Φυσικής, που εκείνα τα σκοτεινά χρόνια είχαν δαιμονοποιηθεί. Ο αφορισμός, «Κάνε αυτό που θέλεις» έρχεται ξεκάθαρα από το έργο του Αναγεννησιακού συγγραφέα, γιατρού και χιουμορίστα, Φρανσουά Ραμπελαί, «Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ» (1532-1564), που περιγράφει ένα αβαείο, το «Αβαείο του Θελήματος», που ο βασιλιάς Γαργαντούας, μετά από μία μεγάλη νίκη, δίνει ως δώρο στον συμπολεμιστή του, Αδερφό Ζαν ντ’ Εντομέρ και αποτελεί μία ουτοπία. Το σύνθημα του αβαείου είναι, «Κάνε αυτό που θέλεις» και δεν υπάρχουν κανόνες: Ο καθένας εκεί ξυπνάει όποτε θέλει, τρώει όποτε θέλει, κάνει μπάνιο όποτε θέλει και γενικά έχει πλήρη ελευθερία κινήσεων. Αυτό δείχνει αφενός το χιούμορ και του ίδιου του Κρόουλι, το εύρος των γνώσεών του, αλλά και τον βαθύτερο στόχο του, που δεν ήταν άλλο από την πλήρη ελευθερία.
Οι περιπέτειες του Κρόουλι μετά την οργάνωση του «Θελήματος» και των διαφόρων Στοών του, από το Α∴Α∴ (Άστρον Αργόν) έως το O.T.O. (Ordo Templi Orientis) είναι πολλές και σύνθετες. Το 1920 ίδρυσε ένα πραγματικό ναό (ένα μικρό σπίτι στο Τσεφαλού της Σικελίας) το οποίο ονόμασε «Αβαείο του Θελήματος» και έζησε εκεί, μαζί με τους ακολούθους του, μέχρι που διώχθηκε από τη χώρα από τη δικτατορία του Μουσολίνι. Η ζωή του γνώρισε ακμή και πτώση, όπως συμβαίνει σε όλες τις μεγάλες προσωπικότητες, όμως ακόμα κι αν δεν ήταν «μάγος», όπως ισχυριζόταν, οφείλει κανείς να παραδεχτεί πως ο Κρόουλι έζησε μία ζωή μεγαλύτερη από μία που χωράει ο ανθρώπινος νους και σίγουρα είχε τον τρόπο του με τους ανθρώπους, διατάζοντάς τους και επιβάλλοντας τη γνώμη τους, λες να τους είχε κάνει μάγια. Μετά από πολλά ακόμα ταξίδια, καταχρήσεις (κυρίως ναρκωτικών ουσιών) και μία κατηγορία από τον φαντασιόπληκτο βρετανό συγγραφέα κατασκοπικών μυθιστορημάτων, Ίαν Φλέμινγκ (το δημιουργό του Τζέιμς Μποντ), πως ήταν κατάσκοπος των δυνάμεων του Άξονα, ο Κρόουλι έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στο Χάστινγκς της Αγγλίας, φτωχός και εξαθλιωμένος μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι τα 72 του, όταν πέθανε, την 1η Δεκέμβρη του 1947, από βρογχίτιδα.
Η επιρροή του Κρόουλι στις επόμενες γενιές δεν μπορεί να συνοψιστεί παρά σε τόμους βιβλίων. Δεν ήταν μόνο τα παιδιά των λουλουδιών που τον επανεκτίμησαν (με τους Beatles να τον έχουν και αυτόν στο εξώφυλλο του δίσκου τους, «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band»), αλλά και οι ροκάδες (βλ. Led Zeppelin και David Bowie) και οι μεταλλάδες (με χαρακτηριστικό παράδειγμα το τραγούδι, «Mr. Crowley», του Ozzy Osbourne). Η ποπ κουλτούρα δεν έχει σταματήσει, από το 1960 μέχρι σήμερα, να αναφέρεται στον Κρόουλι και τις ιδέες του, με τον κεντρικό χαρακτήρα της ταινίας του Ντέιβιντ Φίντσερ, «The Killer» (που κυκλοφόρησε φέτος) να μουρμουράει τη φράση: «Κάνε αυτό που θέλεις, αυτό θα είναι το σύνολο του νόμου». Έπειτα, όλα τα «καλτ», συμπεριλαμβανομένων των Wicca και της Εκκλησίας του Σατανά του Άντον ΛαΒέι, έχουν βασιστεί επάνω στο «Θέλημα» και τα διδάγματα του Κρόουλι, συνεχίζοντας ακόμα να έχουν απήχηση. Θα ήταν, έτσι, αδύνατον, όσο κι αν ο Τύπος της εποχής είχε καταδικάσει τον μεγάλο μύστη και όσο κι αν πολλοί Χριστιανοί θεωρούν τον Κρόουλι Σατανιστή μέχρι τις μέρες μας, να φανταστούμε πώς θα ήταν ο 20ός ή ο 21ος αιώνας χωρίς τον «Πιο κακό άνθρωπο της Βρετανίας».
18°
