Σαν σήμερα, 1 Δεκεμβρίου, η Ρόζα Παρκς αρνείται να παραχωρήσει τη θέση της σε λευκό

Η Ρόζα Παρκς ήταν η πρωτεργάτρια του αγώνα των μαύρων στην Αμερική για ίσα δικαιώματα που έμελε να μείνει για πάντα στην ιστορία όταν μία ημέρα σαν σήμερα, την 1η Δεκεμβρίου 1955, αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της σε έναν λευκό άνδρα στο λεωφορείο στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα. Αυτή η ενέργεια της βοήθησε στην έναρξη του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα και ενέπνευσε τους ηγέτες της τοπικής μαύρης κοινότητας να οργανώσουν το μποϊκοτάζ των λεωφορείων του Μοντγκόμερι.

Επικεφαλής ήταν ο τότε νεαρός αιδεσιμότατος Δρ Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ και το μποϊκοτάζ διήρκεσε περισσότερο από ένα χρόνο - κατά τη διάρκεια του οποίου η Παρκς έχασε τη δουλειά της. Τελικά έληξε όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έκρινε ότι ο διαχωρισμός των λεωφορείων ήταν αντισυνταγματικός. Τον επόμενο μισό αιώνα, η Παρκς έγινε σύμβολο αξιοπρέπειας και δύναμης στον αγώνα για τον τερματισμό του παγιωμένου φυλετικού διαχωρισμού.

Ποια ήταν η Ρόζα Παρκς που αρνήθηκε να παραχωρήσει σ' έναν λευκό τη θέση της στο λεωφορείο

Γεννημένη στο Τάσκεγκι της Αλαμπάμα, στις 4 Φεβρουαρίου 1913, μετακόμισε με τους γονείς της,  στο Pine Level της Αλαμπάμα, σε ηλικία 2 ετών όταν γεννήθηκε ο αδερφός της, Σιλβέστερ. Λίγο καιρό αργότερα οι γονείς της χώρισαν.

Η μητέρα της Ρόζας ήταν δασκάλα και η οικογένεια εκτιμούσε την εκπαίδευση. Η Ρόζα μετακόμισε στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, σε ηλικία 11 ετών και τελικά παρακολούθησε το γυμνάσιο εκεί, μια σχολή εργαστηρίου στο Κολλέγιο Καθηγητών της Πολιτείας της Αλαμπάμα. Σταμάτησε πολύ νωρίς όμως τη σχολη, μόλις στα 16 της, γιατί έπρεπε να φροντίζει τη γιαγιά της  και, λίγο αργότερα, τη χρόνια άρρωστη μητέρα της.

Το 1932, στα 19 της, παντρεύτηκε τον Ρέιμοντ Παρκς, έναν άνδρα κατά 10 χρόνια μεγαλύτερό της, ο οποίος εργαζόταν ως κουρέας και ήταν επί μακρόν μέλος της Εθνικής Ένωσης για την Προώθηση των Έγχρωμων Ανθρώπων (NAACP). Υποστήριξε τη Ρόζα στις προσπάθειές της να πάρει το πολυπόθητο απολυτήριο του γυμνασίου, κάτι που τελικά έκανε την επόμενη χρονιά.

Ρόζα Παρκς: Η εκπληκτική δύναμη του ακτιβισμού

Ο Ρέιμοντ και η Ρόζα, που δούλευε ως μοδίστρα, έγιναν αξιοσέβαστα μέλη της μεγάλης αφροαμερικανικής κοινότητας του Μοντγκόμερι. Ωστόσο, η συνύπαρξη με λευκούς σε μια πόλη που διέπεται από τους νόμους του Τζιμ Κρόου, ομοσπονδιακούς και τοπικούς νόμους που επέβαλαν τον φυλετικό διαχωρισμό, ήταν γεμάτη καθημερινές απογοητεύσεις: οι μαύροι μπορούσαν να φοιτήσουν μόνο σε ορισμένα κατώτερα σχολεία, μπορούσαν να πίνουν μόνο από συγκεκριμένες βρύσες και μπορούσαν να δανειστούν βιβλία μόνο από τη βιβλιοθήκη «Black».

Αν και ο Ρέιμοντ την είχε αρχικά αποθαρρύνει λόγω φόβου για την ασφάλειά της, τον Δεκέμβριο του 1943, η Ρόζα εντάχθηκε στο τμήμα Προώθησης των Έγχρωμων Ανθρώπων και έγινε γραμματέας του. Συνεργάστηκε στενά με τον πρόεδρο του Έντγκαρ Ντάνιελ Νίξον. Ο Νίξον ήταν ένας αχθοφόρος σιδηροδρόμων γνωστός στην πόλη ως συνήγορος των Μαύρων που ήθελαν να εγγραφούν για να ψηφίσουν.

Ήταν ένας από τους Αμερικανούς ηγέτες των πολιτικών δικαιωμάτων και οργανωτής συνδικάτων στην Αλαμπάμα που επρόκειτο να έχει κρίσιμο ρόλο στην οργάνωση του μποϊκοτάζ των λεωφορείων του Μοντγκόμερι.

1 Δεκεμβρίου 1955: Η Ρόζα Παρκς συλλαμβάνεται

Την Πέμπτη, 1 Δεκεμβρίου 1955, η 42χρονη Ρόζα Παρκς επέστρεφε στο σπίτι της από μια κουραστική μέρα δουλειάς στο πολυκατάστημα «Montgomery Fair» με λεωφορείο. Οι μαύροι κάτοικοι του Μοντγκόμερι συχνά απέφευγαν τα δημοτικά λεωφορεία, αν ήταν δυνατόν, επειδή έβρισκαν τόσο ταπεινωτική την πολιτική για τους μαύρους που υποχρεωτικά καθόντουσαν στις πίσω θέσεις και έπρεπε να παραχωρούν τις θέσεις τους στους λευκούς. Παρόλα αυτά, το 70% των επιβατών σε μια τυπική μέρα ήταν μαύροι. Εκείνη την ημέρα η Ρόζα Πάρκς ήταν μία από αυτούς.

Ο διαχωρισμός ήταν νομικά κατοχυρωμένος. Το μπροστινό μέρος ενός λεωφορείου του Μοντγκόμερι προοριζόταν για λευκούς πολίτες και οι θέσεις πίσω τους για μαύρους πολίτες. Ωστόσο, ήταν μόνο κατ΄ όνομα το δικαίωμα των οδηγών λεωφορείων να έχουν την εξουσία να ζητήσουν από έναν μαύρο να παραχωρήσει μια θέση για έναν λευκό επιβάτη. 

Ωστόσο, σε ένα σημείο της διαδρομής, ένας λευκός άνδρας δεν είχε θέση γιατί όλες οι θέσεις στο καθορισμένο «λευκό» τμήμα είχαν πιαστεί. Έτσι, ο οδηγός είπε στους επιβάτες των τεσσάρων θέσεων της πρώτης σειράς του «μαύρου τμήματος» να σηκωθούν, προσθέτοντας ουσιαστικά μια ακόμα σειρά στο «λευκό τμήμα». Οι άλλοι τρεις επιβάτες υπάκουσαν. Η Παρκς όμως όχι.

«Οι άνθρωποι λένε ότι δεν παραχώρησα τη θέση μου επειδή ήμουν κουρασμένη», έγραψε η Παρκς στην αυτοβιογραφία της, «αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν ήμουν κουρασμένη σωματικά. Όμως όχι, η μόνη κούραση που είχα ήταν πως κουράστηκα να υποχωρώ».

Τελικά, δύο αστυνομικοί πλησίασαν το σταματημένο λεωφορείο, αξιολόγησαν την κατάσταση και έθεσαν υπό κράτηση τον Πάρκς.

Η Ρόζα Παρκς και το Μποϊκοτάζ των Λεωφορείων του Μοντγκόμερι

Αν και η Παρκς χρησιμοποίησε ένα τηλεφώνημά της για να επικοινωνήσει με τον σύζυγό της, η είδηση της σύλληψής της είχε διαδοθεί γρήγορα και ο Νίξον ήταν εκεί όταν η Παρκς αφέθηκε ελεύθερη με εγγύηση αργότερα εκείνο το βράδυ. Ο Νίξον ήλπιζε εδώ και χρόνια να βρει ένα θαρραλέο μαύρο άτομο με αδιαμφισβήτητη ειλικρίνεια και ακεραιότητα για να γίνει ο ενάγων σε μια υπόθεση που θα μπορούσε να γίνει η δοκιμασία της εγκυρότητας των νόμων περί διαχωρισμού.

Ο Νίξον έπεισε την Παρκς - όπως και τον σύζυγο και τη μητέρα της - ότι η ίδια ήταν αυτή η ενάγουσα. Προέκυψε επίσης μια άλλη ιδέα: Ο μαύρος πληθυσμός του Μοντγκόμερι θα μποϊκοτάρει τα λεωφορεία την ημέρα της δίκης της Παρκς, στις 5 Δεκεμβρίου. Μέχρι τα μεσάνυχτα, 35.000 φυλλάδια ήταν έτοιμα ώστε να σταλούν σε κάθε σπίτι με μαύρους μαθητές, ενημερώνοντας τους γονείς τους για το προγραμματισμένο µποϊκοτάζ.

Στις 5 Δεκεμβρίου, η Παρκς κρίθηκε ένοχη για παραβίαση των νόμων περί διαχωρισμού, της επιβλήθηκε ποινή με αναστολή και πρόστιμο. Εν τω μεταξύ, η συμμετοχή των μαύρων στο μποϊκοτάζ ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό,τι περίμεναν ακόμη και οι αισιόδοξοι στην κοινότητα.

Ο Νίξον και ορισμένα ανώτερα ακόμη στελέχη αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν τη δυναμική, σχηματίζοντας την Ένωση Βελτιώσεως του Μοντγκόμερυ για να διαχειριστούν το μποϊκοτάζ, και εξέλεξαν τον αιδεσιμότατο Δρ. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ – νέο στο Μοντγκόμερι και μόλις 26 ετών– ως πρόεδρο του.

Καθώς οι προσφυγές και οι σχετικές αγωγές περνούσαν από τα δικαστήρια, μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το Μποϊκοτάζ των Λεωφορείων του Μοντγκόμερι προκάλεσε οργή σε μεγάλο μέρος του λευκού πληθυσμού της περιοχής και βίαια επεισόδια εκτυλίχθηκαν, ενώ τα σπίτια του Νίξον και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ βομβαρδίστηκαν. Ωστόσο, η βία δεν πτόησε το μποϊκοτάζ και τους ηγέτες τους και η κατάσταση στο Μοντγκόμερι συνέχισε να κερδίζει την προσοχή τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τελικά, στις 13 Νοεμβρίου 1956, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι ο διαχωρισμός των λεωφορείων ήταν αντισυνταγματικός. Το μποϊκοτάζ έληξε στις 20 Δεκεμβρίου, μια μέρα μετά την άφιξη της γραπτής εντολής του Δικαστηρίου στο Μοντγκόμερι. Η Παρκς - η οποία είχε χάσει τη δουλειά της λόγω της στάσης της - έγινε γνωστή ως «η μητέρα του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα».

Η ζωή της Ρόζα Παρκς μετά το μποϊκοτάζ

Αντιμετωπίζοντας συνεχείς παρενοχλήσεις και απειλές στον απόηχο του μποϊκοτάζ, η Παρκς, μαζί με τον σύζυγο και τη μητέρα της, αποφάσισαν τελικά να μετακομίσουν στο Ντιτρόιτ, όπου διέμενε ο αδερφός της Παρκς. Εκεί έγινε διοικητική βοηθός στο γραφείο του βουλευτή John Conyers Jr. το 1965, μια θέση που κράτησε μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 1988. Ο σύζυγος, ο αδελφός και η μητέρα της πέθαναν από καρκίνο μεταξύ 1977 και 1979. Το 1987, ίδρυσε το Rosa and Raymond Parks Institute for Self-Development, για να υπηρετήσει τη νεολαία του Ντιτρόιτ.

Στα χρόνια που ακολούθησαν τη συνταξιοδότησή της, ταξίδεψε για να προσφέρει την υποστήριξή της σε εκδηλώσεις και σκοπούς για τα πολιτικά δικαιώματα και έγραψε την αυτοβιογραφία της: «Rosa Parks: My Story». Το 1999, τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου, την υψηλότερη τιμή που απονέμουν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε έναν πολίτη.

Όταν πέθανε σε ηλικία 92 ετών στις 24 Οκτωβρίου 2005, έγινε η πρώτη γυναίκα στην ιστορία του έθνους που τιμήθηκε στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ.

Με πληροφορίες από History 

Γεγονότα σαν σήμερα 1 Δεκεμβρίου

800 - Ο Καρλομάγνος κρίνει τις κατηγορίες εναντίον του Πάπα Λέοντα Γ΄ στο Αποστολικό Παλάτι.
1420 - Πανηγυρική είσοδος του Φιλίππου Γ΄ της Βουργουνδίας, του Καρόλου ΣΤ΄ της Γαλλίας και του Ερρίκου Ε΄ της Αγγλίας στο Παρίσι.
1640 – Τέλος της Ιβηρικής Ένωσης: Η Πορτογαλία ανακηρύσσει βασιλιά τον Ιωάννη Δ΄ τερματίζοντας μία περίοδο 60 ετών προσωπικής ένωσης των στεμμάτων της Πορτογαλίας και της Ισπανίας.
1822 - Ο Πέτρος Α΄ στέφεται αυτοκράτορας της Βραζιλίας.
1834 - Καταργείται η δουλεία στην Αποικία του Ακρωτηρίου, σύμφωνα με την Πράξη κατάργησης της δουλείας του 1833.
1862 - Ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Αβραάμ Λίνκολν επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα κατάργησης της δουλείας όπως διέταξε δέκα εβδομάδες νωρίτερα με τη Διακήρυξη Χειραφέτησης.
1913 - Αρχίζει να λειτουργεί το μετρό του Μπουένος Άιρες, ο πρώτος υπόγειος σιδηρόδρομος στο νότιο ημισφαίριο και τη Λατινική Αμερική.
1913 - Η Ford Motor Company παρουσιάζει την πρώτη κινούμενη γραμμή συναρμολόγησης.
1913 – Η Κρήτη προσαρτάται στην Ελλάδα.
1918 - Η Τρανσυλβανία ενώνεται με το Βασίλειο της Ρουμανίας, μετά την ενσωμάτωση της Βεσσαραβίας (27 Μαρτίου) και της Βουκοβίνας (28 Νοεμβρίου).
1918 - Το Βασίλειο της Ισλανδίας γίνεται κυρίαρχο κράτος, αλλά παραμένει μέρος του Βασιλείου της Δανίας.
1918 - Ανακηρύσσεται το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (αργότερα γνωστό ως Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας).
1924 - Διεξάγεται ο πρώτος αγώνας του NHL στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, καθώς οι Μπόστον Μπρούινς δίνουν στη Βοστώνη τον πρώτο τους αγώνα πρωταθλήματος εντός έδρας.
1937 - Εφαρμόζεται για πρώτη φορά ο θεσμός της Κοινωνικής Ασφάλισης στην Ελλάδα
1941 - Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Ο αυτοκράτορας της Ιαπωνίας, Χιροχίτο, δίνει την τελική έγκριση για την έναρξη του πολέμου εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών.
1955 - Αμερικανικό Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα: Στο Μοντγκόμερι (Αλαμπάμα), η μοδίστρα Ρόζα Παρκς αρνείται να παραχωρήσει σ' έναν λευκό τη θέση της στο λεωφορείο και συλλαμβάνεται. Το περιστατικό θα οδηγήσει στο μποϋκοτάζ των λεωφορείων στο Μοντγκόμερυ.
1958 - Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία αποκτά δική της κυβέρνηση εντός της Γαλλικής Ένωσης.
1959 - Ψυχρός πόλεμος: Εναρκτήρια ημερομηνία υπογραφής της Συνθήκης της Ανταρκτικής, η οποία διαχωρίζει την Ανταρκτική ως επιστημονική προστατευόμενη περιοχή και απαγορεύει τη στρατιωτική δραστηριότητα στην ήπειρο.
1967 - Έκρηξη αυτοσχέδιας βόμβας στην Ομόνοια. Σκοτώνεται μία νέα γυναίκα. Το γεγονός δίνει την αφορμή στο στρατιωτικό καθεστώς να επιδοθεί σε παραλήρημα εναντίον των "αναρχικών και ανατρεπτικών στοιχείων".
1968 - Χάος για άλλη μια φορά στην Αθήνα και τα προάστια από πολύωρη νεροποντή, πρωτοφανούς έντασης. Τετραμελής οικογένεια Καναδών πνίγεται μέσα στο αυτοκίνητό της, που παρασύρεται από το χείμαρρο Καρίβαλη στον Κοκκιναρά. Επτά νεκροί κατά τη διάρκεια της νύχτας σε τροχαία.
1974 - Boeing 727 της Trans World Airlines (TWA) συντρίβεται στη Βιρτζίνια, σκοτώνοντας και τους 92 επιβαίνοντες.
1974 - Boeing 727 της Northwest Airlines συντρίβεται βορειοδυτικά του Διεθνούς Αεροδρομίου Τζον Κένεντι.
1981 – Αεροσκάφος McDonnell Douglas MD-80 της Inex-Adria Aviopromet συντρίβεται στην Κορσική, σκοτώνοντας και τους 180 επιβαίνοντες.
1989 - Πραγματοποιείται στις Φιλιππίνες αποτυχημένο αιματηρό πραξικόπημα με σκοπό την καθαίρεση της Κορασόν Ακίνο.
2002 – Δημιουργείται η Ελληνική Βικιπαίδεια.

Γεννήσεις σαν σήμερα 1 Δεκεμβρίου

1081 - Λουδοβίκος ΣΤ΄, βασιλιάς της Γαλλίας
1083 - Άννα Κομνηνή, Βυζαντινή ιστορικός
1566 - Φίλιππος του Νάσσαου-Βιάντεν, κόμης του Νάσσαου
1743 - Μάρτιν Χάινριχ Κλάπροτ, Γερμανός χημικός
1761 - Μαρί Τισό, Γαλλίδα γλύπτρια
1781 - Ουΐλιαμ Πάρκερ, Άγγλος ναύαρχος
1844 - Αλεξάνδρα της Δανίας, βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου
1896 - Γκεόργκι Ζούκοφ, Ρώσος στρατηγός
1901 - Ουίλιαμ Ντάνιελς, Αμερικανός κινηματογραφιστής
1901 - Ιωάννης Συκουτρής, Έλληνας φιλόλογος
1911 - Ιωάννης Χατζηδήμος, Έλληνας πολιτικός
1912 - Γεώργιος Βλάχος, Έλληνας ακαδημαϊκός
1923 - Μορίς, Βέλγος δημιουργός κόμικς
1927 - Άμπι Μαν, Αμερικανός σεναριογράφος
1929 - Αλφρέντ Μοϊσίου, Αλβανός πολιτικός
1931 - Ράικο Κουζμάνοβιτς, Σέρβος πολιτικός
1931 - Μάξγουελ Ρίτσαρντς, πρόεδρος του Τρινιντάντ και Τομπάγκο
1935 - Γούντι Άλεν, Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός
1937 - Βάιρα Βίκε-Φραϊμπέργκα, Λετονή πολιτικός
1944 - Τζον Ντένσμορ, Αμερικανός ντράμερ (The Doors)
1945 - Μπέτι Μίντλερ, Αμερικανίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός
1947 - Αλαίν Μπασούνγκ, Γάλλος τραγουδοποιός και ηθοποιός
1949 - Πάμπλο Εσκομπάρ, Κολομβιανός έμπορος ναρκωτικών
1949 - Σεμπαστιάν Πινιέρα, Χιλιανός επιχειρηματίας και πολιτικός
1950 - Τέμπα Ντλαμίνι, πρωθυπουργός της Σουαζιλάνδης
1950 - Φίλιππος Πετσάλνικος, Έλληνας πολιτικός
1957 - Κρις Πόλαντ, Αμερικανός κιθαρίστας (Megadeth)
1971 - Έμιλι Μόρτιμερ, Αγγλίδα ηθοποιός
1982 - Χρήστος Καλαντζής, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1982 - Χρήστος Μελίσσης, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1985 - Ευθύμης Ζησάκης, Έλληνας ηθοποιός

Θάνατοι σαν σήμερα 1 Δεκεμβρίου

1135 - Ερρίκος Α΄, βασιλιάς της Αγγλίας
1374 - Μάγκνους Δ΄, βασιλιάς της Σουηδίας
1455 - Λορέντσο Γκιμπέρτι, Ιταλός γλύπτης
1483 - Καρλόττα της Σαβοΐας, βασίλισσα της Γαλλίας
1521 - Πάπας Λέων Ι΄ των Μεδίκων
1530 - Μαργαρίτα, πριγκίπισσα των Αστουριών
1633 - Ισαβέλλα Κλάρα Ευγενία, ινφάντα της Ισπανίας
1640 - Γεώργιος Γουλιέλμος, εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου
1764 - Κρίστιαν Γκόλντμπαχ, Πρώσος μαθηματικός
1825 - Αλέξανδρος Α΄, τσάρος της Ρωσίας
1947 - Άλιστερ Κρόουλι, Άγγλος αποκρυφιστής
1947 - Γκόντφρεϊ Χάρολντ Χάρντι, Άγγλος μαθηματικός
1964 - Χαρίλαος Βασιλάκος, Έλληνας δρομέας
1972 - Ανδρέας Τζήμας, Έλληνας πολιτικός
1973 - Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, Ισραηλινός πολιτικός
1993 - Ρέι Γκίλεν, Αμερικανός τραγουδιστής (Black Sabbath)
2005 - Γκαστ Αβράκωτος, Αμερικανός πράκτορας της CIA
2006 - Κλοντ Ζαντ, Γαλλίδα ηθοποιός
2007 - Κεν Μακ Γκρέγκορ, Αυστραλός αντισφαιριστής
2012 - Χοσέ Μπεναζέραφ, Γάλλος σκηνοθέτης
2014 - Δημήτρης Τριχόπουλος, Έλληνας ιατρός