Άλμπερτ Χόφμαν: Ο επιστήμονας που έφερε την ψυχεδελική επανάσταση με το LSD

Στις 16 Νοεμβρίου του 1938, ο Ελβετός χημικός, Άλμπερτ Χόφμαν, συνέθεσε το διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος, μια παραισθησιογόνο ουσία γνωστή στο ευρύ κοινό υπό το αρκτικόλεξο, L.S.D., ένα φάρμακο (ή ναρκωτική ουσία, όπως κρίθηκε από τον νόμο, μετά το 1967) που συνδέθηκε στενά και σχεδόν πυροδότησε το κίνημα των χίπις κατά τη δεκαετία του 1960. Ο Χόφμαν, ένας έγκριτος επιστήμονας, που τη δεκαετία του 1930 εργαζόταν για λογαριασμό της φαρμακοβιομηχανίας Sandoz (σήμερα θυγατρική της Novartis) στη Βασιλεία, συνέθεσε την ψυχεδελική ουσία απομονώνοντας την ψιλοκυβίνη από τα λεγόμενα «μαγικά μανιτάρια», ερευνώντας τις ψυχοθεραπευτικές ή άλλες ιδιότητες που πίστευε πως διέθετε η ουσία αυτή. Αν και το L.S.D. έγινε εξαιρετικά δημοφιλές σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την εφεύρεσή του, οι πραγματικές μελέτες στις επιδράσεις του στον ανθρώπινο οργανισμό διακόπηκαν εντελώς για πολλές δεκαετίες με την απαγόρευσή του, με λίγους μόνο επιστήμονες να έχουν υποστηρίξει δημοσίως τα οφέλη της χρήσης του, όπως τον Δρ. Τίμοθι Λίρι για παράδειγμα, οι οποίοι περιθωριοποιήθηκαν από την επιστημονική κοινότητα.

Ο Χόφμαν εξέδωσε δεκάδες επιστημονικά βιβλία με τις ανακαλύψεις του σχετικά με το L.S.D., ή LSD-25 όπως ονομάστηκε η πρώτη επιτυχημένη εκδοχή του φαρμάκου. Ίσως λόγω του πολέμου και πολύ περισσότερο λόγω της μη-πρακτικότητας μιας τέτοιας ανακάλυψης, που στόχο είχε κατά κόρον να ασχοληθεί με την ψυχή του ανθρώπου, σε μία εποχή που στο Manhattan Project ο Οπενχάιμερ και μία ομάδα διακεκριμένων επιστημόνων ασχολούνταν με τη δημιουργία του πιο καταστροφικού όπλου που υπήρξε ποτέ στην ανθρωπότητα, κανένα μεγάλο ίδρυμα δεν ήταν διατεθειμένο να χρηματοδοτήσει ένα τέτοιο «εσωτερικό» πρότζεκτ. Ελλείψει εθελοντών, ο Χόφμαν αποφάσισε να δοκιμάσει ο ίδιος πρώτος την ουσία, στις 19 Απριλίου του 1943, οδηγώντας το ποδήλατό του (θεωρώντας, λανθασμένα, πως η δοσολογία που είχε πάρει δεν θα ήταν ιδιαίτερα δυνατή), μία μέρα που έμενε στην ιστορία ως «Ημέρα του Ποδηλάτου».

Το LSD στην ποπ κουλτούρα

Η επιρροή της εφεύρεσης του Χόφμαν στην ποπ κουλτούρα δεν μπορεί να συνοψιστεί σε τόμους βιβλίων, πόσο μάλλον σε ένα τόσο σύντομο άρθρο. Το ευρύ κοινό, τουλάχιστον, έχει συνδέσει τη χρήση του LSD με τα «παιδιά των λουλουδιών» και με ψυχεδελικές μπάντες, όπως οι Beatles (τα αρχικά του τραγουδιού, «Lucy in the Sky with Diamonds» υποτίθεται πως σχηματίζουν το αρκτικόλεξο), οι Rolling Stones, οι Pink Floyd και αμέτρητες άλλες. Την εποχή εκείνη, το LSD διανεμόταν σε μορφή κύβου ζάχαρης, οπότε η αναφορά σε κάτι τέτοιο θα πρέπει αυτόματα να παραπέμπει στην εφεύρεση του Χόφμαν. Δυστυχώς όμως, οι προκαταλήψεις οδήγησαν στην απαγόρευση –όπως και πιο σοβαρών ζητημάτων, σαν την ομοφυλοφιλία– ακόμα και της ελεύθερης συζήτησης περί αυτού, οδηγώντας το LSD στην περιθωριοποίηση και στην παρανομία. Άλλωστε, το LSD, λόγω της λανθασμένης πληροφόρησης και της «τρομοκρατίας», ήταν τότε για τις νοικοκυρές εφάμιλλο της ηρωίνης.

Εκτός, όμως, από παιδιά που έπαιζαν σε ροκ μπάντες, με το θέμα του LSD και των ψυχεδελικών γενικότερα ασχολήθηκαν και λόγιοι με πανεπιστημιακές γνώσεις. Ο Τίμοθι Λίρι και ο Άλαν Γουότς ήταν μερικοί από τους πρωτοπόρους, ενώ μέλη της Μπιτ γενιάς συνέβαλαν με τον τρόπο τους, όπως για παράδειγμα ο Άλεν Γκίνσμπεργκ. Η αντίδραση, παρ' όλα αυτά, από πλευράς του κράτους ήταν τεράστια και έχει γίνει κάτι παραπάνω από λόγος για μυστικά πειράματα της CIA, την εποχή εκείνη, με LSD επάνω σε ανθρώπους, κάτι που πραγματεύεται και το ντοκιμαντέρ του Έρολ Μόρις, «Wormwood» (2017).

Κατά τη δεκαετία του 1990, με τη ρέιβ κουλτούρα που, ουσιαστικά, βασίστηκε στην αντι-κουλτούρα της δεκαετίας του 1960, προσθέτοντας μερικά τεχνολογικά στοιχεία της νέας εποχής, υπήρξε και μια αναβίωση όσον αφορά το ενδιαφέρον του κόσμου για τις ψυχεδελικές ιδιότητες του LSD. Μεταξύ άλλων, ο εθνοβοτανολόγος και μυστικιστής Τέρενς Μακένα εξήρε τις ιδιότητες των ψυχεδελικών, κυρίως της ψιλοκυβίνης και του ινδιάνικου αγιαχουάσκα, αλλά και της εφεύρεσης του Χόφμαν, προτείνοντας μία εκ νέου εξέταση των ιδιοτήτων τους και της γενικότερης αξίας τους για την κοινωνία.

Η ιστορία, ευτυχώς, δεν σταματάει εδώ. Ιδιαίτερα στην Αμερική, όπου η απαγόρευση του LSD προηγήθηκε των άλλων χωρών, πολλοί νέοι επιστήμονες έχουν αναθεωρήσει τις απόψεις των καθηγητών τους και έχουν ανακαλύψει πως τα ψυχεδελικά, σε μικρές ποσότητες, ίσως να κρύβουν τη λύση για μια πιο φυσική αντιμετώπιση ακραίων ψυχοπαθολογιών, όπως είναι η χρόνια κατάθλιψη.

Ο Χόφμαν που βραβεύτηκε επανειλημμένα για μια εφεύρεση που, στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, είδε να απαγορεύεται σταδιακά από διάφορες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, πέθανε το 2008, σε ηλικία 102 ετών. Σήμερα, 16 χρόνια μετά, το LSD, αν και δεν είναι ακόμα νόμιμο, έχει αποποινικοποιηθεί σε αρκετές χώρες του Δυτικού Κόσμου.