Κοσμος

Μερικός πόλεμος και στρατιώτες της κερκίδας

Mόνο προσωρινά θα ταχθούμε με τη μία ή την άλλη πλευρά και μετά θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα, δύσκολα αναλογιζόμενοι πόσο αυτή επηρεάζεται από το γεγονός του πραγματικού πολέμου

Βασίλης Βαμβακάς
Βασίλης Βαμβακάς
ΤΕΥΧΟΣ 890
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Μερικός πόλεμος και στρατιώτες της κερκίδας
© EPΑ/POOL

Ο πόλεμος και η επιχειρηματολογία για τα διαχρονικά «κακά» της αποικιοκρατίας από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Μεταπολεμική περίοδος. Η περίοδος που ο δυτικός κόσμος προσδιορίζει τον εαυτό του σε μια εποχή που κατά βάση, εκτός εξαιρέσεων (εμφύλιων και πολεμικών αναταράξεων κυρίως στην ανατολική Ευρώπη), δεν εμπλέκεται γεωγραφικά σε πολέμους. Εμπλέκεται επιχειρησιακά σε πολλές περιπτώσεις (με πιο γνωστή και μυθολογημένη τον πόλεμο του Βιετνάμ) αλλά η δυτική επικράτεια δεν βιώνει η ίδια τον πόλεμο και τις οδυνηρές του συνέπειες σε απώλειες ζωών. Από το 2001 και ύστερα, με το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους, ο δυτικός κόσμος βιώνει την τρομοκρατία εντός της επικράτειάς του, αλλά δεν την ορίζει ως κανονικό πόλεμο. Κατά συνέπεια η οικονομική και κοινωνική ζωή, παρά τις προσωρινές μεγάλες ταραχές που προκαλούνται, λειτουργεί σε ένα πλαίσιο επαγγελματικής, καταναλωτικής, ταξιδιωτικής κανονικότητας. Με άλλα λόγια, η ισλαμιστική τρομοκρατία στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δεν ωθεί στο τέλος της μεταπολεμικής περιόδου. Δεν χωρίζει τον κόσμο σε διαφορετικά εμπόλεμα στρατόπεδα, δεν προκαλεί ιδιαίτερη αναταραχή στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, που έτσι κι αλλιώς είναι ρευστός και συνώνυμος της ανασφάλειας.

Aκόμη και ο πόλεμος στην Ουκρανία, που συνιστά σίγουρα μια μεγάλη τομή, δεν έχει ενταχθεί στο δυτικό φαντασιακό ως η αυγή μιας νέας εμπόλεμης εποχής. Αναδιατάσσει σε μεγάλο βαθμό τις διεθνείς σχέσεις, επιφέρει σημαντικές οικονομικές συνέπειες, προκαλεί νέα πολιτικά δεδομένα (π.χ. εκλογές στην Πολωνία), αλλά δεν βγάζει το δυτικό κόσμο από την αίσθηση μιας επικίνδυνης αλλά κατά βάση ειρηνικής περιόδου. Το ίδιο συμβαίνει και με την πιο απομακρυσμένη ανάφλεξη που προκύπτει στη Μέση Ανατολή εξαιτίας της τρομοκρατικής δράσης της Χαμάς και της συστράτευσης των Ισραηλιτών σε έναν πόλεμο εξουδετέρωσής της. Οι πόλεμοι αυτοί γίνονται αισθητοί αλλά συνεχίζουν να μην απασχολούν μεγάλο μέρος της δυτικής κοινωνίας, αφού δεν εμπλέκεται άμεσα στη βία που συνεπάγονται.

Ειδικά στην Ελλάδα τα πράγματα φαίνονται ακόμη πιο «ήσυχα». Ακόμη και η ακρίβεια που είναι πια σχεδόν δυσβάσταχτη για τα μεσαία στρώματα, δεν γίνεται ευρέως κατανοητή ως συνέπεια ενός παρατεταμένου πολέμου που μαίνεται πολύ κοντά μας, ενός πολέμου που δεν μας πιάνουν οι σφαίρες του αλλά πλήττονται διεθνείς παραγωγικοί τομείς που μας αφορούν όλους. Μάλιστα η μη ύπαρξη ισλαμιστικής τρομοκρατίας και η σχετική ατονία του εγχώριου εξτρεμισμού (αριστερού και δεξιού) δημιουργεί την αίσθηση ότι η προηγούμενη δεκαετία ήταν πολύ πιο βίαιη και συγκρουσιακή (βέβαια η βία έχει μεταφερθεί σε συμμορίες νέων και στον ελληνικό οίκο, αλλά αυτή δεν λογίζεται ως πολιτική ή πολεμική βία αλλά κοινωνική).

Την ίδια ώρα όμως στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης μαίνονται σκληρές αντιπαραθέσεις και ιδεολογικές στρατεύσεις. Ουκρανία ή Ρωσία, Ισραήλ ή Παλαιστίνη, με ποια πλευρά είμαστε τελικά; Όσο και αν στο λεκτικό επίπεδο η αντιπαράθεση είναι σφοδρή, δεν φαίνεται να μας επηρεάζει στον ίδιο βαθμό που το έκανε το μνημόνιο-αντιμνημόνιο πριν ορισμένα χρόνια. Όσο και αν τα μέτωπα δεν έχουν αλλάξει και πολύ με εκείνη την περίοδο (ενδιαφέρον θα είχε να έβλεπε κανείς π.χ. τις συναρτήσεις φιλορωσισμού και φιλοαραβισμού με την παλιά αντιμνημονιακή στάση), την επόμενη μέρα θα μιλήσουμε και θα συνεργαστούμε με αυτούς που υπερασπίζονται την «άλλη» πλευρά. Δεν θα κοπούν οι «καλημέρες» που με κόπο ανακτήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Είναι σαν τον αγώνα Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός. Όλοι έχουν μια άποψη για την τύχη του αγώνα που διακόπηκε, όλοι υπερασπίζονται με λιγότερο ή περισσότερο πάθος την ομάδα τους, όμως την επόμενη μέρα και σε κάποιο άλλο ζήτημα δεν υπάρχει κάτι να χωρίσει τους αντιπαρατιθέμενους (πέρα από τους φανατικούς στρατούς των ομάδων που περιμένουν την επόμενη ευκαιρία για εμπόλεμη κατάσταση). Άλλωστε λίγοι ασχολούνται με το πραγματικό πρόβλημα, το γεγονός ότι συχνά στα ελληνικά γήπεδα κροτίδες και φωτοβολίδες σημαδεύουν αθλητές ή θεατές.

Οι σκληροί πόλεμοι που εξελίσσονται στην ευρύτερη περιοχή μας, μας καθιστούν «στρατιώτες της κερκίδας», που μόνο προσωρινά θα ταχθούν με τη μία ή την άλλη πλευρά και μετά θα επιστρέψουν στην κανονικότητά τους, δύσκολα αναλογιζόμενοι πόσο αυτή επηρεάζεται από το γεγονός του πραγματικού πολέμου. Κι αυτό δεν είναι βέβαια ελληνική ιδιαιτερότητα. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει σαφής διαίρεση της σημερινής διεθνούς πραγματικότητας μεταξύ αυταρχικών και δημοκρατικών κρατών, όσο τα τελευταία θα συνεχίσουν σε οικονομικό επίπεδο να κάνουν τα στραβά μάτια απέναντι στην κοινωνικοπολιτική βαναυσότητα των πρώτων, ο πόλεμος θα είναι όχι παγκόσμιος αλλά μερικός και πάντα θα αφορά τους συνήθεις ή καινούργιους εμπλεκόμενους. Ο πόλεμος θα παραμένει για όλους μας παιχνίδι που προκαλεί βία, έντονα, ενίοτε πολωτικά, συναισθήματα και σύνθετες παρενέργειες αλλά όχι απώλειες και αγεφύρωτες διαφορές.

Η πολυτέλεια μιας εξ αποστάσεως στράτευσης που μας διασφαλίζουν τα νέα μέσα επικοινωνίας, επιτρέπει άλλωστε την ανάπτυξη εντός του δυτικού κόσμου αντιδυτικών θεωριών και ρητορικών, όπως η περιβόητη επιχειρηματολογία για τα διαχρονικά «κακά» της αποικιοκρατίας. Μπορούμε να είμαστε με τους εχθρούς του δυτικού πολιτισμού, αφού αυτός δεν απειλείται ακόμη σοβαρά με απευθείας καταστροφή και άρα ισχύει το δικαίωμα στη διαφορά. Μπορούμε άλλωστε να είμαστε Παναθηναϊκός στο μπάσκετ και Ολυμπιακός στο ποδόσφαιρο. Α la carte οπαδοί, à la carte δυτικοί, à la carte πολιτικοί.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.