Δεν υπάρχει «σωστή πλευρά της ιστορίας»

Η «σωστή πλευρά της ιστορίας» είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους μπακαλιάρους* των τελευταίων ετών. Δεν ξέρω ποιος ξεκίνησε να τον χρησιμοποιεί (αν και οι σύντροφοι, ως πιο επιρρεπείς στην πομπώδη αρλουμπαρία, είναι οι πιο ύποπτοι) αλλά πλέον είναι ασθένεια που προσβάλει ανεξαρτήτως τοποθέτησης. Σε οποιαδήποτε μεγάλη σύγκρουση (Ρωσία εναντίον Ουκρανίας, Χαμάς εναντίον Ισραήλ, Ανατολή εναντίον Δύσης, Αριστερά εναντίον πραγματικότητας) οι υποστηρικτές της κάθε πλευράς επικαλούνται τη «σωστή πλευρά της Ιστορίας» για να δώσουν ειδικό βάρος στην επιλογή τους (και να νιώσουν κάπως καλύτερα που την έχουν κάνει). Σε κάθε περίπτωση, αυτό που λένε και έτσι όπως το λένε δεν σημαίνει απολύτως τίποτα αφού στην Ιστορία και στις συγκρούσεις της οι μόνες πλευρές που υπάρχουν είναι των ηττημένων και των νικητών οι οποίοι συνήθως γράφουν τελικά και την Ιστορία (η Ελλάδα αποτελεί την εξαίρεση στην οποία, κυρίως χάρη στη δικτατορία των συνταγματαρχών και την αγάπη για το «ξανθό γένος», την Ιστορία σε μεγάλο βαθμό, έγραψαν οι ηττημένοι της μεγάλης σύγκρουσης του Εμφυλίου).

Αν όσοι χρησιμοποιούν τη φράση η «σωστή πλευρά της Ιστορίας» εννοούν την πλευρά των νικητών, τότε η φράση έχει νόημα αλλά δημιουργεί άλλα μπερδέματα. Γιατί τότε στη «σωστή πλευρά της Ιστορίας» είναι και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας και ο στρατός του Κάστρο και οι θρησκόληπτοι του Ιράν και ο Ερντογάν και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (στη συντριπτική πλειονότητα) των συγκρούσεων τους και το Ισραήλ (που σε τόσες συγκρούσεις έχει επικρατήσει). Αντιστοίχως στη λάθος πλευρά είναι η Σοβιετική Ένωση (η οποία μέχρι την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα ήταν στη σωστή), τα κομμουνιστικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη, οι Ινδιάνοι της Αμερικής και μένει να δούμε πού θα κατατάξουμε τους Ουκρανούς και τους Ρώσους σε μια κατάταξη που και πάλι είναι προβληματική αφού ο νικητής του σήμερα μπορεί να ηττηθεί αύριο και τούμπαλιν.

Συνεπώς η «σωστή πλευρά της Ιστορίας» δεν μπορεί να περιγράφει την πλευρά του νικητή. Τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει αφού, για να υπάρξει, απαιτείται ένα τέλος. Και το τέλος της ανθρώπινης Ιστορίας θα έρθει μόνο όταν ξεψυχήσει ο τελευταίος άνθρωπος.

Ακόμα χειρότερο είναι το πρόβλημα αν το κριτήριο για τη «σωστή πλευρά» της Ιστορίας είναι ηθικό αφού η ηθική είναι μια ανθρώπινη κατασκευή την οποία κάθε κοινωνία φτιάχνει στα μέτρα της τα οποία και αυτά, για κάθε κοινωνία, αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου. Ο καθένας μπορεί να ορίσει την πλευρά που επιλέγει ως τη «σωστή» και να βρει και επιχειρήματα, αλλά στην πραγματικότητα δεν θα κάνει τίποτα περισσότερο από το να εκλογικεύει το γούστο του.

Και αυτό στην πραγματικότητα είναι η «σωστή πλευρά της Ιστορίας»: αυτό που μας αρέσει, αυτό που μας ταιριάζει αλλά θέλουμε να το ντύσουμε με κάπως πιο επίσημα και φανταχτερά ρούχα. Σε άλλον αρέσει η Δύση και η δημοκρατία και είναι με την πλευρά των δυτικών δημοκρατιών, σε άλλον αρέσουν τα απολυταρχικά καθεστώτα τη Ανατολής και υποστηρίζει Πούτιν, Ερντογάν, μουλάδες κλπ. Κανείς δεν ξέρει ποιος θα επικρατήσει αύριο (αν και οι κακομαθημένοι κάτοικοι της Δύσης που δεν διστάζουν να γίνουν η 5η φάλαγγα κάθε εχθρού της δεν αφήνουν περιθώρια για αισιοδοξία) αλλά όποιος και να είναι θα είναι διαφορετικός από αυτόν που θα επικρατήσει μεθαύριο κ.ο.κ.

Γι’ αυτό, παρακαλώ, ας αφήσουμε ήσυχη την Ιστορία και τις πλευρές της κι ας πούμε τι προτιμάμε και γιατί. Εκτός αν το γιατί μάς διαφεύγει και χρειαζόμαστε έναν μανδύα να καλύψουμε αυτή την άγνοια. Και μπράβο μας.

*Ο μπακαλιάρος είναι κάθε πομπώδες αλλά κενό περιεχομένου κλισέ που ξεστομίζεται ως μεγάλη σοφία, κάθε πολυχρησιμοποιημένο τσιτάτο ή στίχος, κάθε ψευδοποιητική μπούρδα, κάθε φράση υπερβολικής και/ή υποκριτικής ευαισθησίας που είναι ικανή να προκαλέσει στομαχική διαταραχή. Μερικά τυχαία παραδείγματα: «όταν θέλεις κάτι πολύ, το σύμπαν συνωμοτεί για να το πετύχεις», «για να πάρουν τα όνειρα εκδίκηση», «σιγά μην κλάψω, σιγά μη φοβηθώ», «κέρδισε το ποδόσφαιρο», «η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα», όλες οι λατινικές φράσεις.