Explainer: Τι είναι το πέρασμα της Ράφα και για ποιο λόγο είναι σημαντικό

Το πέρασμα της Ράφα, μεταξύ της Λωρίδας της Γάζας και της Αιγύπτου, είναι η μοναδική δίοδος για να εισέλθει βοήθεια στη Γάζα απευθείας από περιοχές εκτός του Ισραήλ και η μοναδική έξοδος που δεν οδηγεί σε ισραηλινό έδαφος.

Αποτελεί επίκεντρο της σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και της παλαιστινιακής ισλαμιστικής οργάνωσης Χαμάς, καθώς η ανθρωπιστική κρίση εξελίσσεται και εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι κατευθύνονται προς τη νότια Γάζα από το βόρειο τμήμα του θύλακα για να γλιτώσουν από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς.

Πάνω από 100 φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια περιμένουν κοντά στο πέρασμα της Ράφα στην αιγυπτιακή πλευρά σήμερα, αν και δεν αναμένεται η βοήθεια να εισέλθει στον θύλακα νωρίτερα από αύριο, Παρασκευή, δήλωσαν πηγές από τις αιγυπτιακές υπηρεσίες ασφαλείας.

Περισσότερη βοήθεια βρίσκεται στην αιγυπτιακή πόλη Αλ Άρις, σε απόσταση περίπου 45 χιλιομέτρων από τη Ράφα. Η Αίγυπτος έχει δηλώσει ότι δεν θα κλείσει το πέρασμα αλλά ισραηλινά βομβαρδιστικά το κατέστησαν μη λειτουργικό.

Μετά τις χθεσινές συνομιλίες του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Άμπντελ Φατάχ αλ-Σίσι, οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι η Αίγυπτος συμφώνησε να επιτρέψει η βοήθεια να φθάσει στους Παλαιστίνιους μέσω του περάσματος αυτού.

Πού βρίσκεται το πέρασμα της Ράφα και ποιος το ελέγχει;

Το πέρασμα είναι στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, μιας στενής λωρίδας γης που κατοικούν 2,3 εκατ. άνθρωποι και βρίσκεται μεταξύ του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Μεσογείου. Ελέγχεται από την Αίγυπτο.

Τι έχει συμφωνηθεί για τη μεταφορά βοήθειας;

Ο Μπάιντεν δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι περίπου 20 φορτηγά που μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια θα επιτραπεί να εισέλθουν στον θύλακα. Δεν έδωσε χρονοδιάγραμμα, αλλά Αμερικανός εκπρόσωπος δήλωσε ότι θα γίνει τις επόμενες ημέρες ύστερα από αποκατάσταση των ζημιών στον δρόμο.

Ο Σίσι δήλωσε επίσης: «Αυτό που συμβαίνει τώρα στη Γάζα είναι μια προσπάθεια να αναγκαστούν οι άμαχοι κάτοικοι να γίνουν πρόσφυγες και να μεταναστεύσουν στην Αίγυπτο, κάτι που δεν πρέπει να γίνει αποδεκτό».

Γιατί το πέρασμα της Ράφα είναι τόσο σημαντικό στη σύγκρουση αυτή;

Ως απάντηση στη διείσδυση των μαχητών της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου που στοίχισε τη ζωή σε πάνω από 1.400 Ισραηλινούς, το Ισραήλ επέβαλε πλήρη αποκλεισμό στη Γάζα, διακόπτοντας την ηλεκτροδότηση και σταματώντας όλες τις προμήθειες τροφίμων και καυσίμων. Περίπου 3.785 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές της Γάζας.

Ο αποκλεισμός σημαίνει ότι η μοναδική πιθανή δίοδος για την είσοδο βοήθειας στη Γάζα είναι μέσω της Ράφα από την αιγυπτιακή χερσόνησο του Σινά. Είναι επίσης το μοναδικό σημείο εξόδου για τους κατοίκους της Γάζας που θέλουν να φύγουν.

Οι κάτοχοι ξένων διαβατηρίων, συμπεριλαμβανομένων Αμερικανών, έχουν προσεγγίσει το σημείο με την ελπίδα να τους επιτραπεί να διέλθουν στο πλαίσιο κάποιας συμφωνίας, αν και το Κάιρο έχει δηλώσει ότι πρώτα πρέπει να παραδοθεί η βοήθεια.

Το Ισραήλ έχει ζητήσει από τους κατοίκους της Γάζα να κινηθούν προς τα νότια, πιο κοντά στη Ράφα, για να προστατευτούν από τους βομβαρδισμούς, αν και οι κάτοικοι λένε ότι δεν μπορούν να βρουν προστασία πουθενά στο πυκνοκατοικημένο θύλακα.

Για ποιο λόγο απαγορεύεται η διέλευση από τη Ράφα;

Η Αίγυπτος αντιμετωπίζει με επιφυλακτικότητα κάθε ζήτημα που αφορά sτην ασφάλεια κοντά στα σύνορα με τη Γάζα στο βορειοανατολικό Σινά, όπου βρέθηκε αντιμέτωπη με τη δράση ισλαμιστών μαχητών, η οποία κορυφώθηκε το 2013 και τώρα έχει σε μεγάλο βαθμό περιοριστεί.

Από τότε που η Χάμας ανέλαβε τον έλεγχο στη Γάζα το 2007, η Αίγυπτος βοήθησε να επιβληθεί αποκλεισμός του θύλακα και περιόρισε πάρα πολύ την κίνηση ανθρώπων και αγαθών.

Όπως στα βασικά περάσματα με το Ισραήλ, οι περιορισμοί κάποιες φορές χαλάρωσαν αλλά δεν ήρθησαν, και οι ταξιδιώτες χρειάζονται άδεια ασφαλείας και χρονοβόρους ελέγχους για να περάσουν.

Το 2008, δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι εισήλθαν στο Σινά, αφού η Χαμάς άνοιξε τρύπες στη οχύρωση των συνόρων, αναγκάζοντας την Αίγυπτο να χτίσει τείχος από πέτρες και τσιμέντο.

Η Αίγυπτος έχει λειτουργήσει ως μεσολαβητής μεταξύ ισραηλινών και παλαιστινιακών φατριών σε συγκρούσεις και περιόδους αναταραχής του παρελθόντος. Ωστόσο, σε εκείνες τις καταστάσεις είχε κλείσει επίσης τα σύνορα, επιτρέποντας να εισέλθει βοήθεια και να εξέλθουν άμαχοι για λόγους υγείας αλλά αποτρέποντας κάθε μεγάλη μετακίνηση ανθρώπων.

Ακόμα και ενώ το Ισραήλ συνεχίζει με τον σφοδρότερο βομβαρδισμό στη Γάζα που έχει κάνει ποτέ ως απάντηση στην επίθεση της Χαμάς, η Αίγυπτος δεν έχει επιδείξει καμία ένδειξη έως τώρα ότι θα αλλάξει η προσέγγισή της.

Τι προσπάθειες γίνονται για να ανοίξει το πέρασμα;

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καλέσει το Ισραήλ να αποτρέψει μια «ανθρωπιστική καταστροφή» στη Γάζα, προειδοποιώντας ότι εξαντλούνται με επικίνδυνο ρυθμό τα τρόφιμα, τα καύσιμα και το νερό.

Τα νοσοκομεία λένε ότι πασχίζουν να φροντίσουν τους τραυματίες, καθώς εξαντλούνται τα καύσιμα στις εφεδρικές γεννήτριες.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, δήλωσε την Τρίτη ότι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ συμφώνησαν να αναπτύξουν ένα σχέδιο για τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας σε αμάχους στη Γάζα, χωρίς να επωφελείται η Χαμάς.

Για ποιο λόγο τα αραβικά κράτη είναι τόσο απρόθυμα να δεχθούν Παλαιστίνιους;

Οι αραβικές χώρες φοβούνται ότι ο τελευταίος πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς στη Γάζα θα μπορούσε να προκαλέσει νέο κύμα μόνιμων εκτοπισμών από τη γη όπου οι Παλαιστίνιοι ελπίζουν να χτίσουν κράτος.

Η Αίγυπτος, το μοναδικό αραβικό κράτος που μοιράζεται σύνορα με τη Γάζα, και η Ιορδανία, η οποία συνορεύει με τη Δυτική Όχθη, έχουν απευθύνει προειδοποιήσεις κατά της εξώθησης των Παλαιστινίων να εγκαταλείψουν τη γη τους.

Ο πρόεδρος Σίσι έχει δηλώσει ότι είναι σημαντικό οι Παλαιστίνιοι «να παραμείνουν σταθεροί και παρόντες στη γη τους», ενώ ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα προειδοποίησε κατά της όποιας απόπειρας «να εκτοπιστούν διά της βίας οι Παλαιστίνιοι από όλα τα παλαιστινιακά εδάφη ή να προκληθεί ο εσωτερικός εκτοπισμός τους».

Για τους Άραβες και τους Παλαιστινίους, η ιδέα του να φύγουν ή να εκδιωχθούν από το έδαφος όπου θέλουν να εγκαθιδρύσουν κράτος θυμίζει τη «Nakba», ή την καταστροφή, όπου πολλοί Παλαιστίνιοι εγκατέλειψαν ή εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους κατά τον πόλεμο του 1948, που συνόδεψε την ίδρυση του ισραηλινού κράτους.

Το Ισραήλ αμφισβητεί τον ισχυρισμό ότι εκδίωξε τους Παλαιστινίους, λέγοντας ότι έχει δεχθεί επίθεση από πέντε αραβικά κράτη μετά τη δημιουργία του.

Περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι, ο μισός αραβικός πληθυσμούς αυτού που ήταν η υπό βρετανική εντολή Παλαιστίνη, έχασαν τα υπάρχοντά τους και εκτοπίστηκαν, πολλοί καταφεύγοντας σε γειτονικά αραβικά κράτη όπου παραμένουν οι ίδιοι και οι απόγονοί τους. Πολλοί ζουν ακόμα σε καταυλισμούς προσφύγων.

Ως εκ τούτου, πολλοί Παλαιστίνιοι λένε ότι δεν θέλουν να φύγουν από τη Γάζα –από όπου αποχώρησε το Ισραήλ το 2005 ύστερα από κατοχή 38 ετών- παρά την κλιμάκωση της πρόσφατης σύγκρουσης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters