Με οδηγό τον Χαράρι: Πώς να εξηγήσεις ότι η βάρβαρη επίθεση της Χαμάς δεν μπαίνει στη ζυγαριά

Δεν ξέρω πόσο δύσκολο είναι να καταλάβει κανείς γιατί είναι λάθος να υποστηρίζει ότι η επίθεση στο Ισραήλ έγινε από τους εξεγερμένους Παλαιστίνιους. Ή γιατί είναι λάθος να λέμε: φυσικά καταδικάζουμε την επίθεση, αλλά και το Ισραήλ… Δεν είναι μια οποιαδήποτε επίθεση. Στην αρχή οι Ισραηλινοί τη συνέκριναν με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, τη στρατιωτική εισβολή της Αιγύπτου και της Συρίας που αιφνιδίασε τις ισραηλινές δυνάμεις και έφερε τον τελευταίο αραβοϊσραηλινό πόλεμο, το 1973. Μετά είπαν πως είναι χειρότερη κι από την 11^η Σεπτεμβρίου, καθώς είχαν περισσότερα θύματα και μεγαλύτερο τραύμα σε σχέση με την τρομοκρατική επίθεση του αιώνα μας. Πλέον, το συγκρίνουν με το Ολοκαύτωμα οι ίδιοι άνθρωποι που το κουβαλούν στις οικογενειακές τους ιστορίες.

Στο άρθρο του στη Wasington Post ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι μιλάει για αυτό: «Καθώς όλο και περισσότερες φρικτές ιστορίες και εικόνες αναδύονται για τη σφαγή ολόκληρων κοινοτήτων, συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό που συνέβη δεν έχει καμία σχέση με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Στις εφημερίδες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις οικογενειακές συγκεντρώσεις, οι άνθρωποι κάνουν συγκρίσεις με τις πιο σκοτεινές ώρες του εβραϊκού λαού, όπως όταν Ναζιστικές Μονάδες Ειδικής Δράσης, τα Τάγματα Θανάτου των ναζιστικών Einsatzgruppen περικύκλωσαν και δολοφόνησαν Εβραίους χωρικούς κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, και όταν έγιναν πογκρόμ κατά των Εβραίων στη Ρωσική Αυτοκρατορία».

Επίθεση στο Ισραήλ: Τι είναι τα κιμπούτς;

Θα μπορούσε να μοιάζει και σενάριο από ταινία ζόμπι, αυτό που συνέβη στα δύο κιμπούτς στο νότιο Ισραήλ, στο Κφαρ Αζά και το Μπεερί, όταν άρχισαν να αποκαλύπτονται οι φρικαλεότητες. Τα κιμπούτς είναι αγροτικές κοινότητες / συλλογικότητες που έχουν οργανωθεί με βάση την αρχή της κοινοκτημοσύνης και τελούν υπό ένα σύστημα άμεσης συμμετοχικής δημοκρατίας. Τα μέλη τους ζουν και εργάζονται στο εσωτερικό της κοινότητας, ενώ τα έσοδα από τις εργασίες τους πηγαίνουν σε ένα κοινό ταμείο, επενδύονται και επιστρέφουν στους ίδιους μοιρασμένα ανάλογα με τα μέλη της οικογένειας. Στα κιμπούτς διαμένουν οικογένειες μέχρι και τεσσάρων γενεών, οι παππούδες πλέον που πρωτοεγκαταστάθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα και οι απόγονοί τους, συν όσοι πήγαν μέσα σε αυτά τα χρόνια, Εβραίοι και ξένοι, περίπου 125.000 άτομα στα 250 κιμπούτς στο Ισραήλ.

Στο Κφαρ Αζά ζούσαν 750 άνθρωποι, στο Μπεερί, ένα από τα πιο εμβληματικά κιμπούτς του Ισραήλ, ζούσαν 1.200 άνθρωποι, πολλές οικογένειες με μικρά παιδιά. Κάποιες εκατοντάδες μέλη της Χαμάς είχαν πλήρη έλεγχο και στα δύο για πάρα πολλές ώρες. Από αυτά τα δύο και από το φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής / πάρτι για την ειρήνη ήταν τα περισσότερα θύματα όπως και οι όμηροι που απήγαγαν, ανάμεσά τους πολλά παιδιά. Τη Δευτέρα το βράδυ, όταν μπήκαν οι Ισραηλινοί, αντίκρυσαν ένα σκηνικό κόλασης: ολόκληρες οικογένειες που σφαγιάστηκαν ο ένας μπροστά στα μάτια του άλλου, ανθρώπους αποκεφαλισμένους ή ακρωτηριασμένους, ανάμεσά τους παιδιά και βρέφη, πυρπολημένα σπίτια με τους ενοίκους τους μέσα, σκηνές πέρα από κάθε περιγραφή. Επί δύο μέρες όλοι αυτοί οι άνθρωποι, θύματα, απαχθέντες και και επιζώντες, ήταν στα χέρια των τρομοκρατών που ενήργησαν σαν ψυχοπαθείς δολοφόνοι.

Μεγαλώσαμε με ιστορίες για ανυπεράσπιστους Εβραίους που κρύβονταν από τους Ναζί σε ντουλάπια και κελάρια, χωρίς κανείς να έρχεται να τους βοηθήσει. Το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε για να διασφαλίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ ξανά.

Ο Χαράρι, που είχε συγγενείς και φίλους στα κιμπούτς Be’eri και Kfar Aza, γράφει για τις φρικιαστικές ιστορίες που του μετέφεραν: «Οι τρομοκράτες πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, δολοφονώντας συστηματικά οικογένειες, σκοτώνοντας γονείς μπροστά στα μάτια των παιδιών τους και παίρνοντας ομήρους, ακόμη και μωρά και γιαγιάδες. Οι τρομοκρατημένοι επιζώντες κλειδώθηκαν σε ντουλάπια και υπόγεια, καλώντας τον στρατό και την αστυνομία για βοήθεια που δεν ήρθε παρά μόνο όταν, συχνά, ήταν πολύ αργά. Ο 99χρονος θείος μου και η 89χρονη σύζυγός του είναι μέλη του Be'eri. Όλες οι επαφές μαζί τους διακόπηκαν λίγο μετά την κατάληψη του κιμπούτς από τη Χαμάς. Κρύφτηκαν στο σπίτι τους για ώρες καθώς δεκάδες τρομοκράτες οργίαζαν και έσφαζαν. Έμαθα ότι επέζησαν. Γνωρίζω πολλούς ανθρώπους που μόλις έλαβαν τα χειρότερα νέα της ζωής τους. Η θεία μου και ο θείος μου είναι δύο σκληροί Εβραίοι, γεννημένοι στην Ανατολική Ευρώπη στο μεσοπόλεμο, έχουν ήδη χάσει πολύ κόσμο στο Ολοκαύτωμα. Μεγαλώσαμε με ιστορίες για ανυπεράσπιστους Εβραίους που κρύβονταν από τους Ναζί σε ντουλάπια και κελάρια, χωρίς κανείς να έρχεται να τους βοηθήσει. Το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε για να διασφαλίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ ξανά».

Όσοι βρέθηκαν εκεί είπαν πως αυτό δεν ήταν πεδίο έπειτα από μάχη, ήταν μακελειό, σφαγή, ο απόλυτος τρόμος. Απέναντι σε ποιους; Γράφει ο Χαράρι σε άρθρο του στον Guardian: «Μερικοί από τους τελευταίους ειρηνιστές είτε δολοφονήθηκαν, είτε θάβουν τους αγαπημένους τους, είτε κρατούνται όμηροι στη Γάζα. Για παράδειγμα, η Βίβιαν Σίλβερ, μια ακτιβίστρια υπέρ ειρήνης από το Κιμπούτς Μπέερι, η οποία εδώ και χρόνια μεταφέρει ασθενείς κατοίκους της Γάζας σε ισραηλινά νοσοκομεία, αγνοείται και πιθανότατα κρατείται όμηρος στη Γάζα. Τα κιμπούτς κατά μήκος των συνόρων της Γάζας υπήρξαν μερικά από τα πιο επίμονα προπύργια της ισραηλινής αριστεράς».

Πόλεμος στη Γάζα: Ποιοι δεν θέλουν την ειρήνη;

Κάποιοι λένε ότι η επίθεση ήταν μια απάντηση στον 16ετή αποκλεισμό της Γάζας, στις ισραηλινές επιδρομές στη Δυτική Όχθη και στο τέμενος αλ Άκσα, στις αυξανόμενες επιθέσεις των ισραηλινών εποίκων. Αυτό δηλαδή που ισχυρίστηκαν οι ίδιοι οι τρομοκράτες. Μπορεί όμως να υπάρχει πολιτική δικαιολόγηση αυτής της βαρβαρότητας; Μπορεί να μπει στη ζυγαριά, «ναι αλλά και οι Ισραηλινοί...;» που συχνά το λέμε χωρίς καν να ξέρουμε τι εννοούμε. Η Λωρίζα της Γάζας είναι μια ανοιχτή φυλακή, ναι, αλλά πώς επιμερίζονται οι ευθύνες;

Γράφει ο Χαράρι: «Σε ένα επίπεδο, οι Ισραηλινοί πληρώνουν το τίμημα για χρόνια ύβρεως, κατά τη διάρκεια των οποίων οι κυβερνήσεις μας και πολλοί απλοί Ισραηλινοί πίστευαν ότι ήμασταν τόσο πιο ισχυροί από τους Παλαιστίνιους, ώστε μπορούσαμε απλώς να τους αγνοήσουμε. Υπάρχουν πολλά να επικρίνουμε για τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ έχει εγκαταλείψει την προσπάθεια ειρήνευσης με τους Παλαιστίνιους και κρατάει επί δεκαετίες εκατομμύρια Παλαιστίνιους υπό κατοχή. Αλλά αυτό δεν δικαιολογεί τις φρικαλεότητες που διαπράττει η Χαμάς, η οποία σε κάθε περίπτωση δεν έχει ποτέ δεχθεί οποιαδήποτε πιθανότητα για μια συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ και έχει κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να σαμποτάρει την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο. Όποιος θέλει ειρήνη πρέπει να καταδικάσει και να επιβάλει κυρώσεις στη Χαμάς και να απαιτήσει την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων και τον πλήρη αφοπλισμό της Χαμάς».

Δυστυχώς, ο αγώνας των Παλαιστινίων για παλαιστινιακό κράτος ταυτίστηκε με τη βαρβαρότητα και τον ισλαμικό σκοταδισμό μετά από την τεράστια «επιτυχία» του εγχειρήματος των τρομοκρατών που ήταν αναπάντεχη ακόμα και στους ίδιους, όπως και ο εξωφρενικός αριθμός των ομήρων. Οι γνώστες του Μεσανατολικού και των διεθνών σχέσεων υποστηρίζουν ότι στόχος της Χαμάς είναι να τορπιλίσει το μέλλον της Μέσης Ανατολής και ότι η έκταση των φρικαλεοτήτων δεν ήταν τυχαία. Η ισοπεδωτική απάντηση του πανίσχυρου στρατού του  Ισραήλ στη Γάζα όχι μόνο ήταν αναμενόμενη αλλά και επιθυμητή, καθώς θα προκαλούσε κρίση στις σχέσεις του με τις αραβικές χώρες και αντίσταση των μουσουλμάνων σε όλη την υφήλιο. Αν έτσι έχουν τα πράγματα γιατί να κατηγορούμε το Ισραήλ και όχι τη Χαμάς για τον ανελέητο βομβαρδισμό στη Λωρίδα της Γάζας;

Οι εικόνες με τα παιδιά που βρίσκουν τον θάνατο, με τις γυναίκες και τους άντρες που κλαίνε από απελπισία, είναι δυσβάσταχτες. Αυτό επιδίωξαν οι ενορχηστρωτές της επίθεσης. Στοχοποίησαν τον ίδιο τους τον λαό ο οποίος υφίσταται και με δική τους ευθύνη μια ανθρωπιστική καταστροφή χωρίς τέλος. Οι ίδιοι μένουν σε πολυτελείς βίλες στο Κατάρ ή στη Γάζα και οι απλοί άνθρωποι πεινάνε, τα χρήματα που παίρνουν για ανθρωπιστική βοήθεια τα δίνουν σε στρατιωτικό εξοπλισμό και χρησιμοποιούν τον άμαχο πληθυσμό σαν ασπίδα στους βομβαρδισμούς, καθώς τα κέντρα διοίκησης τους είναι κάτω από κατοικημένες περιοχές, νοσοκομεία και τζαμιά. Τώρα, με τα τελευταία γεγονότα, προκάλεσαν την ολοκληρωτική τους καταστροφή. Όποιος είναι με τους Παλαιστινίους δεν θα έπρεπε να υποστηρίζει τη Χαμάς. Είναι ο μεγαλύτερος εχθρός τους, κέρδισε την εξουσία το 2008 και έκτοτε δεν έκαναν ποτέ ξανά εκλογές, ένα δικτατορικό καθεστώς τρόμου. «Ούτε νερό, ούτε καύσιμα στη Γάζα, όσο οι όμηροι δεν απελευθερώνονται» είναι το τελεσίγραφο του υπουργού Ενέργειας του Ισραήλ, οι νεκροί αυξάνονται και τα νοσκομεία έχουν γεμίσει τραυματίες. Ο απόλυτος τρόμος έφερε την απόλυτη απελπισία. Η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα για τα 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους θα είναι έξω από κάθε λογική.

Ποιοι θέλουν την ειρήνη;

Tην ειρήνη θέλουν οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα, που είναι οι μεγάλοι χαμένοι της Ιστορίας. Το δίκιο και το άδικο στο μεσανατολικό, τις ευκαιρίες που χάθηκαν, τα σημεία-τομές, το γιατί όλη αυτή η ιστορία είναι τόσο σύνθετη, τα καταλαβαίνεις μελετώντας την ιστορία. Υπάρχει ωστόσο κάτι που συμβαίνει τώρα και είναι μπροστά στα μάτια μας. Η μεγάλη πλειοψηφία των Ισραηλινών που διαδηλώνουν επί 38 συνεχόμενες εβδομάδες, ενάντια στο καθεστώς που προσπαθεί να εγκαθιδρύσει ο Νετανιάχου με τη θρησκόληπτη φονταμενταλιστική δεξιά.

Γράφει ο Χαράρι: «Η πραγματική εξήγηση για τη δυσλειτουργία του Ισραήλ είναι ο λαϊκισμός και όχι οποιαδήποτε υποτιθέμενη ανηθικότητα. Εδώ και πολλά χρόνια, το Ισραήλ κυβερνάται από έναν λαϊκιστή ισχυρό άνδρα, τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος είναι ιδιοφυΐα στις δημόσιες σχέσεις αλλά ανίκανος πρωθυπουργός. Έχει επανειλημμένα προτιμήσει τα προσωπικά του συμφέροντα από το εθνικό συμφέρον και έχει χτίσει την καριέρα του στη διαίρεση του έθνους εναντίον του ίδιου του εαυτού του. Ο συνασπισμός που δημιούργησε τον Δεκέμβριο του 2022 ήταν μακράν ο χειρότερος. Πρόκειται για μια συμμαχία μεσσιανικών ζηλωτών και ξεδιάντροπων καιροσκόπων, οι οποίοι αγνόησαν τα πολλά προβλήματα του Ισραήλ –συμπεριλαμβανομένης της επιδεινούμενης κατάστασης ασφαλείας– και επικεντρώθηκαν στην απόκτηση απεριόριστης εξουσίας για τον εαυτό τους. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, υιοθέτησαν εξαιρετικά διχαστικές πολιτικές, διέδωσαν εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας για τους κρατικούς θεσμούς που αντιτίθενται στις πολιτικές τους και χαρακτήρισαν τις υπηρετούσες ελίτ της χώρας ως προδότες. Η ισραηλινή κυβέρνηση προειδοποιήθηκε επανειλημμένα ότι οι πολιτικές της έθεταν σε κίνδυνο το Ισραήλ και υπονόμευαν τη δυνατότητα αποτροπής των εξωτερικών απειλών».

Και καταλήγει: «Ανεξάρτητα από το τι πιστεύει κανείς για το Ισραήλ και την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, ο τρόπος με τον οποίο ο λαϊκισμός διέβρωσε το ισραηλινό κράτος θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για άλλες δημοκρατίες σε όλο τον κόσμο».

Αυτό το κομμάτι της κοινωνίας, το δημοκρατικό, θέλει την ειρήνη και θλίβεται με την αιματοχυσία αθώων από την άλλη πλευρά του φράχτη

Αυτό το κομμάτι της κοινωνίας, το δημοκρατικό, θέλει επίσης την ειρήνη, στέκεται κατά των επεκτατικών πολιτικών στη Δυτική όχθη, έχει ηθικά διλήμματα και θλίβεται με την αιματοχυσία αθώων από την άλλη πλευρά του φράχτη ακόμα και τη στιγμή του μεγάλου του θρήνου. Και παρότι απέναντι στην εθνικιστική κυβέρνηση, τώρα είναι η στιγμή της ενότητας. Το Ισραήλ είναι μια ανοιχτή δημοκρατική κοινωνία, που σύρθηκε σε έναν επικίνδυνο πόλεμο με πολλά αθώα θύματα. Για αυτό και οι πρωτεύουσες των δυτικών χωρών, όπως και η Αθήνα χθες το βράδυ, φωτίζουν τα δημόσια τους κτίρια με τη σημαία του. 

Ζητούν τη στήριξή μας. «Σε αυτή την ώρα ανάγκης, καλούμε τους φίλους μας σε όλο τον κόσμο να μας συμπαρασταθούν. Υπάρχουν πολλά να επικρίνουμε για τη συμπεριφορά του Ισραήλ στο παρελθόν. Το παρελθόν δεν μπορεί να αλλάξει, αλλά ελπίζουμε ότι μόλις εξασφαλιστεί η νίκη επί της Χαμάς, οι Ισραηλινοί όχι μόνο θα θέσουν την τρέχουσα κυβέρνησή μας προ των ευθυνών της, αλλά και θα εγκαταλείψουν τις λαϊκίστικες συνωμοσίες και τις μεσσιανικές φαντασιώσεις– και θα καταβάλουν μια ειλικρινή προσπάθεια για να υλοποιήσουν τα ιδρυτικά ιδανικά του Ισραήλ για δημοκρατία στο εσωτερικό και ειρήνη στο εξωτερικό» γράφει ο Χαράρι εκπροσωπώντας τον δημοκρατικό κόσμο του Ισραήλ.

Τι ακολουθεί;

Το σίγουρο είναι ότι και στις δύο πλευρές του φράχτη υπάρχουν θρησκόληπτοι φανατικοί που θέλουν να εξαφανίσουν ο ένας τον άλλο από τον χάρτη. Ο Χαράρι στα άρθρα του μας δείχνει πώς μοιάζουν τα πράγματα από την ισραηλινή πλευρά. Και όπως οι περισσότεροι δημοκράτες του Ισραήλ ανησυχεί για το τι μπορεί να φέρει η κλιμάκωση αυτού του πολέμου. Αν μπουν στον πόλεμο ενεργά το Ιράν, ο Λίβανος, οι παλαιστινιακές δυνάμεις της Δυτικής Όχθης, θα υπάρξουν πολλές χιλιάδες νεκροί και εκατομμύρια πρόσφυγες.

«Ακόμη όμως και αν τα πράγματα δεν φτάσουν στα άκρα», γράφει ο Χαράρι στο άρθρο του στον Guardian, «η τρέχουσα σύγκρουση είναι πιθανό να βάλει το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων. Οι εξωτερικές δυνάμεις πρέπει να παρέμβουν για την αποκλιμάκωση της σύγκρουσης».

Η αποκλιμάκωση της σύγκρουσης όμως δεν μπορεί να περιλαμβάνει κάτι λιγότερο από τη συντριβή της Χαμάς και την απομάκρυνσή της από το Παλαιστινιακό. 

«Όποιος επιθυμεί την ειρήνη πρέπει να καταδικάσει απερίφραστα τις φρικαλεότητες της Χαμάς, να ασκήσει πίεση στη Χαμάς να απελευθερώσει αμέσως και άνευ όρων όλους τους ομήρους, και να συμβάλει στην αποτροπή της Χεζμπολάχ και του Ιράν από το να παρέμβει. Δεύτερον, ένας συνασπισμός -από τις ΗΠΑ και την ΕΕ μέχρι τη Σαουδική Αραβία και την Παλαιστινιακή Αρχή- θα πρέπει να πάρει την ευθύνη για τη Λωρίδα της Γάζας από τη Χαμάς, να ανοικοδομήσει τη Γάζα και ταυτόχρονα να αφοπλίσει πλήρως τη Χαμάς και να αποστρατιωτικοποιήσει τη Λωρίδα της Γάζας». 

Καταλαβαίνει κανείς ότι υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να πραγματοποιηθούν αυτά τα βήματα. Αλλά μετά την πρόσφατη φρίκη, οι περισσότεροι Ισραηλινοί δεν πιστεύουν ότι μπορούν να ζήσουν με κάτι λιγότερο, λέει ο Χαράρι. Ακόμα και οι πιο δημοκράτες και ειρηνιστές.