Σαν σήμερα, 29 Σεπτεμβρίου, περνά στην αιωνιότητα ο Εμίλ Ζολά

Σαν σήμερα, 29 Σεπτεμβρίου 1902, πεθαίνει ο σπουδαίος Γάλλος συγγραφέας, Εμίλ Ζολά, συντάκτης της περίφημης επιστολής «J' Accuse...!» («Κατηγορώ...!»), με την οποία υπερασπίστηκε κόντρα σε όλα τα επίπεδα εξουσίας την καταδίκη και φυλάκιση, κατά παράβαση κάθε έννοιας νομιμότητας και δικαιοσύνης, του Άλφρεντ Ντρέιφους.

Ο Εμίλ Ζολά έμεινε στην Ιστορία για αυτήν την παρακινδυνευμένη, αλλά απόλυτα σύμφωνη με τις αρχές του ενέργεια, η οποία οδήγησε τελικά στη δικαίωση του Ντρέιφους και έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην πολιτική φιλελευθεροποίηση της Γαλλίας.

Ποιος ήταν ο Εμίλ Ζολά

Ο Εμίλ Ζολά ήταν Γάλλος συγγραφέας, ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος της λογοτεχνικής σχολής του νατουραλισμού και σημαντικός παράγοντας της ανάπτυξης του θεατρικού νατουραλισμού. Ήταν υποψήφιος για Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1901 και το 1902. Το έργο του Εμίλ Ζολά ξεχώρισε όχι μόνο αναδεικνύοντας το ρεύμα του νατουραλισμού, αλλά πρωτίστως επειδή άσκησε τεράστια κοινωνική επιρροή.

Ο Ζολά γεννήθηκε στο Παρίσι στις 2 Απριλίου του 1840. Μία από τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις του Εμίλ Ζολά ήταν η θύμηση μίας μεγάλης γιορτής που έκανε ο πατέρας του, στην Αιξ-αν-Προβάνς της Γαλλίας το 1844, επ' ευκαιρία των εγκαινίων ενός υδραγωγείου που είχε αναλάβει. Αλλά δεν πήγαιναν πάντα καλά οι δουλειές του κυρίου Ζολά. Όταν πέθανε δύο χρόνια αργότερα, άφησε σχεδόν απένταρους τη γυναίκα του και τον εξάχρονο γιο του.

Τα παιδικά χρόνια του Ζολά

Τα παιδικά χρόνια του Εμίλ πέρασαν μέσα στη δυστυχία και τη μιζέρια. Το σχολείο που πήγαινε ήταν τόσο φτωχό και είχε τόσους λίγους δασκάλους, που χωρίς να διαβάζει πολύ ο μικρός Ζολά έβγαλε μ' ευκολία τις πρώτες τάξεις. Η μοναδική χαρά και η πραγματική μόρφωση από εκείνα τα χρόνια, ήταν η στενή του φιλία με έναν από τους συμμαθητές του, τον Πωλ Σεζάν, τον μετέπειτα διάσημος ζωγράφος.

Ο Εμίλ και ο Πωλ ήταν αχώριστοι, τριγυρνώντας στις εξοχές και κουβαλώντας στα σακίδιά τους, εκτός από το φτηνό κολατσιό τους, και το βιβλίο κάποιου διάσημου Γάλλου συγγραφέα.

Η υποτροφία για το Παρίσι και τα χρόνια των στερήσεων

Όταν ο Ζολά έγινε 18 ετών πήρε μία υποτροφία για το Παρίσι και πήγε με τη μητέρα του να μείνει εκεί. Η μητέρα του ήθελε να τον δει νομικό, ωστόσο εκείνος απέτυχε να περάσει τις απαιτούμενες εξετάσεις και δύο χρόνια αργότερα εγκατέλειψε την εκπαιδευτική διαδικασία εξ ολοκλήρου.

Πέρασε δύσκολα χρόνια γεμάτα στερήσεις και κακουχίες. Ζούσε σε μία κρύα σκοτεινή σοφίτα και συχνά το μοναδικό φαγητό του ήταν επί εβδομάδες ξερό ψωμί και λάδι. Έπειτα άρχισε να ασχολείται με το γράψιμο, εργαζόμενος στο κρεβάτι για να ζεσταίνεται και κρατώντας ένα κερί στο αριστερό του χέρι για να βλέπει.

Στο τέλος ένας φίλος του πατέρα του φρόντισε να μπει κλητήρας σ' ένα εκδοτικό οίκο. Αν και ο μισθός του ήταν μικρός, μπόρεσε να νοικιάσει ένα μικρό διαμέρισμα και να εγκατασταθεί εκεί με τη μητέρα του και αργότερα με τη γυναίκα του.

Κατόπιν άρχισε να αρθρογραφεί σε εφημερίδες σχετικά με τη λογοτεχνία, την τέχνη και την πολιτική. Χαρακτηριστικές υπήρξαν οι θέσεις του κατά του Ναπολέοντα Γ΄ και του ιερατείου. Έτσι, μέσα σ' ένα χρόνο, τα έσοδά του αυξήθηκαν χάρη στα άρθρα που έστελνε σε εφημερίδες, καθώς και στο πρώτο του βιβλίο.

Το πρώτο έργο και η... δύσκολη αρχή

Το πρώτο του έργο δημοσιεύτηκε πριν κλείσει τα 24 του χρόνια. Τρία χρόνια αργότερα παρουσίασε ένα δεύτερο μυθιστόρημα. Η επιτυχία του αυτή τον ενθάρρυνε και αποφάσισε στα 27 του να εγκαταλείψει τη δουλειά του κλητήρα και να αφιερωθεί στο γράψιμο.

Την επόμενη χρονιά, ο άσημος ακόμα νεαρός συγγραφέας πρότεινε σε έναν πλούσιο εκδότη να του δώσει μία προκαταβολή για να μπορέσει να βγάλει μία σειρά 20 μυθιστορημάτων που αφορούσαν τη γαλλική ζωή. Έτσι, μετά το πρώτο σημαντικό μυθιστόρημά του, Τερέζ Ρακέν (1867), ξεκίνησε μία σειρά έργων με τίτλο «Οι Ρουγκόν-Μακάρ. Φυσική και κοινωνική ιστορία μιας οικογένειας υπό την Β΄ Αυτοκρατορία» (Les Rougon-Macquart. Histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire), όπου περιλαμβάνονται περισσότερα από τα μισά μυθιστορήματά του, θέλοντας να αναλύσει με διεισδυτική κριτική ματιά τις πτυχές της τότε γαλλικής κοινωνίας.

Σε αυτή τη σειρά συγκαταλέγεται «Η ταβέρνα» (1877), ένα αριστούργημα το οποίο εμβαθύνει στο φαινόμενο του αλκοολισμού και της φτώχειας στην εργατική τάξη. Επίσης, η «Νανά» (1880), που με τη συμβολική μορφή μιας πόρνης η οποία διαφθείρει την παριζιάνικη ελίτ, δηλώνεται η κατάπτωση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, με το «Ζερμινάλ» (1885) -το καλύτερο ίσως έργο του- έστρεψε τον «προβολέα» στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των ανθρακωρύχων. Η «Πτώση» είναι το προτελευταίο μυθιστόρημα αυτής της σειράς, η οποία ολοκληρώθηκε το 1893.

Τον ίδιο καιρό είχε δημιουργηθεί μία ομάδα νεαρών λογοτεχνών που αυτοαποκαλούνταν «νατουραλιστές» και θεωρούσαν τον Ζολά δάσκαλό τους, γιατί πρώτος εκείνος είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «νατουραλισμός» για να εξηγήσει το ρεαλιστικό ύφος που έδινε στα έργα του.

Το 1880 ο Εμίλ Ζολά ήταν πλέον μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της λογοτεχνικής αστικής τάξης και διοργάνωνε πολιτιστικά δείπνα με τον Γκυ ντε Μωπασσάν, τον Ζορίς-Καρλ Υσμάν και άλλους συγγραφείς στην πολυτελή βίλα του (αξίας 300.000 φράγκων) στο Μεντάν κοντά στο Παρίσι.

Η υπόθεση «Ντρέιφους»

Στη συνέχεια, από τη βαθυστόχαστη καταγραφή των κοινωνικών προβλημάτων στράφηκε στη λεγόμενη «σοσιαλιστική ουτοπία» με δύο τριλογίες του: «Οι τρεις πόλεις» και «Τα τέσσερα Ευαγγέλια», με τη δεύτερη να μένει ανολοκλήρωτη.

Το 1898, διάσημος πια και σεβαστός, ο Ζολά έμελλε να συνταράξει συθέμελα τη γαλλική κοινωνία και να διακινδυνεύσει τη σταδιοδρομία του καθώς ενεπλάκη στην περίφημη υπόθεση Ντρέιφους, που είχε προκαλέσει γενική αναταραχή στη χώρα.

Ήταν ο μόνος που υπερασπίστηκε τόσο ανοιχτά τον Γάλλο λοχαγό, εβραϊκής καταγωγής, Άλφρεντ Ντρέιφους, ο οποίος είχε κατηγορηθεί αβάσιμα για προδοσία και είχε καταδικαστεί με διαδικασίες πέραν κάθε νομιμότητας, απευθύνοντας ανοιχτή επιστολή στο Γάλλο πρόεδρο, η οποία δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου του 1898 στο εξώφυλλο της παριζιάνικης καθημερινής εφημερίδας L'Aurore, του Ζωρζ Κλεμανσώ, υπό τον τίτλο «Κατηγορώ...!».

Ο Ζολά ξεσκέπασε τη μηχανορραφία που στοίχισε την ελευθερία του Ντρέιφους εξαιτίας του αντισημιτισμού του Υπουργείου Άμυνας. Το γράμμα αυτό προκάλεσε αίσθηση σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πρόθεση του Ζολά ήταν να κατηγορηθεί ο ίδιος για συκοφαντική δυσφήμιση ώστε να δημοσιοποιήσει τα νέα αποδεικτικά στοιχεία προς στήριξη του Ντρέιφους. Την αποκάλυψη ακολούθησαν δραματικά γεγονότα. Πολλές γαλλικές εφημερίδες τον «χτύπησαν», μποϊκόταραν τα βιβλία του, του ασκήθηκε δίωξη για συκοφαντία και καταδικάστηκε, και ίσα που κατόρθωσε να σωθεί από τη μανία του όχλου, δραπετεύοντας στην Αγγλία.

Το γράμμα του όμως έφερε το αποτέλεσμα που επιδίωκε ο συγγραφέας του. Έγινε αναψηλάφηση της υπόθεσης και ο Ντρέιφους αποδείχτηκε αθώος, γεγονός που οδήγησε και στη μεταρρύθμιση του συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας.

O θάνατος του Ζολά

Το 1902 ο Ζολά απεβίωσε, λόγω δηλητηρίασης από αναθυμιάσεις εξαιτίας μιας μπλοκαρισμένης καπνοδόχου στην κρεβατοκάμαρά του. Πολλοί, μεταξύ αυτών και η οικογένειά του, δεν πίστεψαν ότι ήταν ατύχημα. Χρόνια αργότερα δημοσιοποιήθηκε μια επιστολή ενός Γάλλου καπνοδοχοκαθαριστή ο οποίος υποστήριζε ότι ο ίδιος είχε δολοφονήσει τον Ζολά, μπλοκάροντας την καπνοδόχο. Κατά μία εκδοχή, ο καπνοδοχοκαθαριστής είχε λάβει κάποιο χρηματικό ποσό -άγνωστο από ποιον- για την πράξη του αυτή.

Όμως τα δραματικά γεγονότα δεν τελείωσαν με τον θάνατο του Ζολά. Αρχικά θάφτηκε στο νεκροταφείο της Μονμάρτης στο Παρίσι, ωστόσο στις 4 Ιουνίου 1908, τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στο Πάνθεον, όπου τοποθετήθηκαν σε μια κρύπτη μαζί με εκείνα των Βίκτορ Ουγκώ και Αλέξανδρου Δουμά. 

Η τελετή της μεταφοράς των λειψάνων του Ζολά στο Πάνθεον, διακόπηκε από την απόπειρα δολοφονίας ενός δυσαρεστημένου δημοσιογράφου εναντίον του Άλφρεντ Ντρέιφους, ο οποίος τραυματίστηκε στο χέρι από τον πυροβολισμό.

Ο δημοσιογράφος αθωώθηκε από το δικαστήριο του Παρισιού το οποίο δέχτηκε την υπερασπιστική γραμμή ότι δεν είχε σκοπό να σκοτώσει τον Ντρέιφους, παρά μόνο να τον τραυματίσει...

Τι συνέβη σαν σήμερα στην παγκόσμια ιστορία; Ποιες μεγάλες προσωπικότητες γεννήθηκαν και ποιοι έφυγαν από τη ζωή;

Γεγονότα

480 π.Χ: Λαμβάνει χώρα η Ναυμαχία της Σαλαμίνας, κατά μία εκδοχή. Ο Αθηναϊκός στόλος υπό τον Θεμιστοκλή συντρίβει τον Περσικό Στόλο του Ξέρξη.

1829: Ιδρύεται η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου, γνωστή πλέον ως «Σκότλαντ Γιαρντ».

1885: Το πρώτο ηλεκτρικό δημόσιο τραμ στον κόσμο κυκλοφορεί στο Μπλάκπουλ της Αγγλίας.

1911: Η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

1951: Προβάλλεται για πρώτη φορά ζωντανά στην τηλεόραση αθλητικό γεγονός και συγκεκριμένα ένας αγώνας ποδοσφαίρου μεταξύ κολεγίων των ΗΠΑ. Μεταδίδεται στο κανάλι NBC.

1964: Εκδίδεται για πρώτη φορά το αργεντίνικο κόμικ Μαφάλντα.

2007: Ο Κάλντερ Χολ, ο πρώτος εμπορικός πυρηνικός σταθμός κατεδαφίζεται σε ελεγχόμενη έκρηξη.

2008: Ο δείκτης του Dow Jones πέφτει κατά 777,68 μονάδες. H μεγαλύτερη ημερήσια πτώση στην ιστορία του.

Γεννήσεις

1547: Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Ισπανός συγγραφέας

1571: Καραβάτζιο, Ιταλός ζωγράφος

1912: Μικελάντζελο Αντονιόνι, Ιταλός σκηνοθέτης και παραγωγός

1931: Τζέιμς Κρόνιν, Αμερικανός φυσικός και νομπελίστας

1936: Σίλβιο Μπερλουσκόνι, Ιταλός πολιτικός

1949: Γιώργος Νταλάρας, Έλληνας τραγουδιστής

1952: Ρος Ντέιλι, Ιρλανδός μουσικός

1957: Σωκράτης Μάλαμας, Έλληνας τραγουδιστής και στιχουργός

1960:  Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Έλληνας ηθοποιός

1961: Τζούλια Γκίλαρντ, Αυστραλή πολιτικός

1973: Φοίβος Δεληβοριάς, Έλληνας τραγουδοποιός

 Θάνατοι

1902: Εμίλ Ζολά, Γάλλος συγγραφέας

1913: Ρούντολφ Ντίζελ, Γερμανός μηχανικός, ιδρυτής της μηχανής Diesel

1995: Αλέξης Μπίστικας, Έλληνας σκηνοθέτης

1997: Ρόι Λίχτενσταϊν, Αμερικανός ζωγράφος

2009: Σπεράντζα Βρανά, Ελληνίδα ηθοποιός

2010: Τόνι Κέρτις, Αμερικανός ηθοποιός

2017: Τομ Άλτερ, Ινδός ηθοποιός.