Ναγκόρνο Καραμπάχ: Η επίθεση της μιας μέρας από το Αζερμπαϊτζάν και η «ντροπιαστική» εκεχειρία για την Αρμενία

Αποφασισμένο να πάρει πλήρως τον έλεγχο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε χθες μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των αυτονομιστών του θύλακα.

Το Αζερμπαϊτζάν εκμεταλλεύτηκε πολλούς παράγοντες: μια αποδυναμωμένη και απομονωμένη Αρμενία, μια Δύση με στραμμένη την προσοχή της αλλού και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Εκεχειρία και υποχώρηση από τους Αρμένιους

Η στρατιωτική επιχείρηση, η οποία διήρκησε περίπου για 24 ώρες, δείχνει να στέφθηκε με επιτυχία για το Μπακού: οι Αρμένιοι αυτονομιστές συνθηκολόγησαν και συμφώνησαν να καταθέσουν τα όπλα και να διαπραγματευτούν και ανακοινώθηκε εκεχειρία.

Σύμφωνα με τους αυτονομιστές και το Μπακού, η συμφωνία αυτή επετεύχθη κατόπιν μεσολάβησης των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων, που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή από τα τέλη του 2020 και τον τερματισμό του πολέμου έξι εβδομάδων, τον οποίο κέρδισε το Αζερμπαϊτζάν.

Σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν, οι αρμενικές ένοπλες δυνάμεις θα εγκαταλείψουν το Ναγκόρνο Καραμπάχ και οι δυνάμεις των αυτονομιστών «διαλύονται», ενώ «όλα τα όπλα και ο βαρύς εξοπλισμός» θα παραδοθούν.

Η αζέρικη κυβέρνηση τόνισε σήμερα ότι θέλει να ενσωματώσει ειρηνικά τους Αρμένιους του Ναγκόρνο Καραμπάχ, μετά τη συνθηκολόγηση των αυτονομιστικών δυνάμεων του θύλακα.

Ο Χικμέτ Χατζίεφ, σύμβουλος σε θέματα εξωτερικής πολιτικής του Αζέρου προέδρου Ιλχάμ Αλίεφ, τόνισε σε συνέντευξη Τύπου ότι ο αφοπλισμός των δυνάμεων του Καραμπάχ θα ενισχύσει τις πιθανότητες επιτυχούς επανένταξης του εδάφους, το οποίο βρισκόταν εκτός ελέγχου του Μπακού επί τρεις δεκαετίες, καθώς και τις προοπτικές ειρήνης του Μπακού με το Γερεβάν.

Ο Αζέρος αξιωματούχος παράλληλα έκρινε ως μη αναγκαία μια ανάμειξη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας ότι οποιαδήποτε ζητήματα πρέπει να επιλυθούν επί τόπου.

Πάντως, παρά την εκεχειρία, σήμερα μέλη της ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ σκοτώθηκαν, όταν το όχημά τους δέχτηκε πυρά. Σύμφωνα με ανακοίνωση από το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας, οι κυανόκρανοι επέστρεφαν από το παρατηρητήριό τους κοντά στο χωριό Τζανιατάγκ, όταν δέχτηκαν επίθεση με όπλα μικρού βεληνεκούς.

Εντωμεταξύ, αύριο θα διεξαχθούν διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών στην πόλη Γεβλάκ του Αζερμπαϊτζάν.

Περίπου 100 νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες - Στο αεροδρόμιο για να ξεφύγουν οι Αρμένιοι

Η Αρμενία είχε ανακοινώσει προηγουμένως ότι τουλάχιστον 32 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 200 τραυματίστηκαν κατά την επίθεση που εξαπέλυσαν χθες οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν στον διαφιλονικούμενο θύλακα.

«Υπάρχουν μέχρι στιγμής 32 νεκροί, πάνω από 200 τραυματίες, μεταξύ των οποίων 7 νεκροί (εκ των οποίων 2 παιδιά) και 35 τραυματίες (εκ των οποίων 13 παιδιά) στον άμαχο πληθυσμό», αναφέρει σε ανάρτησή της στο Facebook η Αναχίτ Μανασιάν, αξιωματούχος επιφορτισμένη με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Μόσχα τόνισε ότι 2.261 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 1.049 παιδιά, απομακρύνθηκαν από εμπόλεμα σημεία και φιλοξενούνται σε βάση των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων.

Την ίδια ώρα, μετά την ανακοίνωση της εκεχειρίας, χιλιάδες Αρμένιοι κάτοικοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ προσέτρεξαν στο τοπικό αεροδρόμιο, όπου εδρεύουν ορισμένες από τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις. Εικόνες από το Καραμπάχ δείχνουν χιλιάδες ανθρώπους στο αεροδρόμιο, ορισμένοι έχουν μαζί τους μικρά παιδιά.

Οι αυτονομιστές που διοικούν την αυτοαποκαλούμενη «Δημοκρατία του Αρτσάχ» (σ.σ. η ονομασία με την οποία αποκαλούν το Ναγκόρνο Καραμπάχ οι αυτονομιστές) κάλεσαν τους 120.000 κατοίκους της περιοχής να μην σπεύσουν στο αεροδρόμιο του Στεπανακέρτ, της πρωτεύουσας του θύλακα.

«Καλούμε για ακόμη μια φορά τους κατοίκους του Στεπανακέρτ να μην πανικοβληθούν και να μην σπεύσουν στο αεροδρόμιο για να εγκαταλείψουν την περιοχή», ανέφεραν οι αυτονομιστές.

Αρμενία: Διαδήλωση στο Γερεβάν κατά του πρωθυπουργού Πασινιάν

Πολλές εκατοντάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα της Αρμενίας για να ζητήσουν από την κυβέρνηση να στηρίξει τους Αρμένιους κατοίκους του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αφού οι αυτονομιστές του θύλακα αυτού υποχρεώθηκαν σε μια ντροπιαστική παράδοση από το Αζερμπαϊτζάν.

Οι διαδηλωτές, στην πλειονότητά τους νέοι, συγκεντρώθηκαν στην Πλατεία Δημοκρατίας, στην καρδιά του Γερεβάν. Στο κέντρο της πόλης υπήρχαν και πολλά φορτηγά στα οποία επέβαιναν Αρμένιοι στρατιώτες.

Ο Σαμβέλ Σαργκσιάν, 21 ετών, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Θεάτρου και Κινηματογράφου του Γερεβάν, είπε ότι η Αρμενία πρέπει να βοηθήσει το Καραμπάχ. «Πρέπει η Αρμενία να ενωθεί με το Αρτσάχ (σ.σ. η ονομασία με την οποία αποκαλούν οι Αρμένιοι το Ναγκόρνο Καραμπάχ) και να πολεμήσει», είπε ο Σαργκσιάν, που γεννήθηκε στην πρωτεύουσα του θύλακα, το Στεπανακέρτ (κατά τους Αρμένιους) ή Χανκέντι (κατά την αζέρικη ονομασία της). «Οι Αρμένιοι δεν μπορούν να αποδεχτούν μια άλλη χώρα, μια άλλη θρησκεία. Γιατί να το δεχτούμε εμείς; Γιατί η Αρμενία δίνει ένα μέρος της σε άλλο κράτος;» πρόσθεσε. «Αν χάσουμε το Αρτσάχ, χάνουμε την Αρμενία. Επειδή το επόμενο βήμα θα είναι η Αρμενία», προειδοποίησε ο Σαργκσιάν, που κρατούσε την κόκκινη, μπλε και πορτοκαλί σημαία του Αρτσάχ.

Οι πολιτικοί αντίπαλοί του Αρμένιου πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν, o οποίος ηττήθηκε στον δεύτερο πόλεμο του Καραμπάχ με το Αζερμπαϊτζάν το 2020 αλλά κέρδισε και πάλι τις εκλογές στη χώρα του λίγους μήνες αργότερα, τον κάλεσαν σήμερα να παραιτηθεί. Στη διαδήλωση κάποιοι φώναζαν απλώς «Αρτσάχ», άλλοι όμως φώναζαν το σύνθημα «Ο Νικόλ είναι προδότης».

Ο Πασινιάν έχει κατηγορήσει τη Ρωσία ότι δεν κάνει αρκετά για να στηρίξει την Αρμενία. Την Τρίτη υποστήριξε ότι κάποιες δυνάμεις έχουν ξεκινήσει μια συζήτηση για πραξικόπημα στο Γερεβάν.

Βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις για τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ

Ποιοι είναι οι λόγοι της επίθεσης;

Από το τέλος του πολέμου του 2020, ο οποίος κατέληξε με μια ταπεινωτική ήττα για την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν είχε ανακτήσει τον έλεγχο των περιοχών γύρω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά όχι και των εδαφών του θύλακα.

«Το Αζερμπαϊτζάν έχει στόχο με πολύ ξεκάθαρο τρόπο να βάλει τέλος στην τρέχουσα κατάσταση», αναφέρει η Μαρί Ντιμουλάν του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).

Αυτός ο θύλακας στο Αζερμπαϊτζάν, που κατοικείται κυρίως από Αρμένιους, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας μακράς σύγκρουσης μεταξύ Μπακού και Γερεβάν, οι οποίοι έχουν πολεμήσει δύο πολέμους από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο πρώτος πόλεμος μεταξύ 1988-1994 και ο δεύτερος τον φθινόπωρο του 2020.

Η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει ότι αυτή η μικρή ορεινή περιοχή είναι τμήμα του Αζερμπαϊτζάν. Η Αρμενία παραιτήθηκε από την διεκδίκηση της περιοχής μετά την ήττα της στον πόλεμο του 2020, αλλά επιζητούσε μια διαπραγμάτευση για το καθεστώς του θύλακα και τα δικαιώματα των κατοίκων του.

«Προφανώς, το Μπακού δεν ήταν έτοιμο να διαπραγματευτεί για αυτό το θέμα, το οποίο κρίνει ως εσωτερικό ζήτημα», τονίζει η Ντιμουλάν, προσθέτοντας: «Από την άποψη του Αζερμπαϊτζάν, αυτή είναι μια ακόμη περιοχή της χώρας και ο πληθυσμός εκεί δεν πρέπει να επωφελείται από διαφορετικά δικαιώματα».

«Υπάρχει η πρόθεση να πραγματοποιηθεί μια εθνοκάθαρση», λέει ο Τιγκράν Γεγκαβιάν, ερευνητής στο Χριστιανικό Ινστιτούτο της Ανατολής, διατυπώνοντας την κατηγορία Αρμενίων. «Δεν θα υπάρξει ένα καθεστώς πολιτιστικής αυτονομίας» για το Ναγκόρνο Καραμπάχ και οι Αρμένιοι κάτοικοί του θα έχουν τώρα «την επιλογή μεταξύ βαλίτσας και φέρετρου (σ.σ. ή να φύγουν ή να σκοτωθούν)», είπε.

Το Μπακού υποστηρίζει ότι Αρμένιοι και Αζέροι θα ζήσουν αρμονικά ο ένας δίπλα στον άλλον.

Ποιοι είναι οι λόγοι που αποφασίστηκε τώρα η στρατιωτική επιχείρηση;

Η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν «έγινε μετά από τον επί εννέα μήνες αποκλεισμό (από το Αζερμπαϊτζάν) του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ένας αποκλεισμός που έχει ενταθεί από τα μέσα Ιουνίου. Ο αρμένικος πληθυσμός είναι σωματικά αποδυναμωμένος, υπάρχουν ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα», ανέφερε στο X ο Λοράνς Μπρουρς του Chatham House.

«Το Αζερμπαϊτζάν παίρνει το Ναγκόρνο Καραμπάχ μαζεύοντας το σαν ώριμο φρούτο», λέει ο Γεγκαβιάν.

Το Μπακού εκμεταλλεύτηκε ένα ευνοϊκό περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον για να ξεκινήσει τη στρατιωτική του επιχείρηση. Σε περιφερειακό επίπεδο, η Τουρκία έχει αποκτήσει μεγαλύτερη στήριξη, και η Ρωσία, παραδοσιακά βαρύνουσα δύναμη στον Καύκασο και σύμμαχος της Αρμενίας, είναι απασχολημένη με τον πόλεμό της στην Ουκρανία.

«Η Μόσχα αναμφίβολα δεν είναι πλέον σε θέση να παίξει τον ρόλο της ως διαιτητής και σήμερα χρειάζεται περισσότερο το Αζερμπαϊτζάν, ιδιαίτερα επειδή μέσω του Αζερμπαϊτζάν περνούν τα όπλα από το Ιράν» προς τη Ρωσία», εξηγεί η Μαρί Ντιμουλάν.

«Η Ρωσία δεν έχει ούτε τη βούληση ούτε τις δυνατότητες να υποστηρίξει την αρμενική (αποσχισθείσα) κυβέρνηση στο Καραμπάχ», γράφει ο Κίριλ Σαμίεφ από το ECFR.

Όσο για τους Ευρωπαίους, που προσπαθούν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία να μειώσουν την εξάρτησή τους από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και υπέγραψαν με το Μπακού το 2022 μια συμφωνία για παροχή φυσικού αερίου, «χωρίς αμφιβολία ήταν διατεθειμμένοι να κάνουν τα στραβά μάτια», σύμφωνα με την Ντιμουλάν.

Ποιες είναι πιθανές συνέπειες;

Προς το παρόν, το σενάριο ενός νέου πολέμου μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να έχει αποκλειστεί, με τον Αρμένιο πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν να δηλώνει ότι δεν εμπλέκεται ο αρμενικός στρατός.

Αλλά αυτή η πολιτική αμφισβητείται έντονα στην ίδια την Αρμενία, όπου ο Πασινιάν κατηγορείται ότι «θυσίασε» το Ναγκόρνο Καραμπάχ στο βωμό μιας απατηλής ειρήνης με τον γείτονά του. Χθες Τρίτη στο Γερεβάν διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν μπροστά από τα κεντρικά γραφεία της κυβέρνησης φώναζαν «προδότη» τον Πασινιάν, ζητώντας την παραίτησή του. Ο Αρμένιος πρωθυπουργός, από την πλευρά του, κατήγγειλε εκείνους που καλούν σε «πραξικόπημα» στη χώρα του

Ένα άλλο ερώτημα που προκύπτει είναι αν θα σταματήσουν οι πολεμικοί στόχοι του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι το Μπακού ενδέχεται να επιδιώξει να προωθήσει το πλεονέκτημα που κέρδισε και να ξεκινήσει επιχειρήσεις στη νότια Αρμενία προκειμένου να δημιουργήσει εδαφική συνέχεια με τον θύλακα του Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν.

«Η Αρμενία θα αναγκαζόταν τότε να πάει σε πόλεμο», εκτιμά η Ντιμουλάν, η οποία επίσης προειδοποιεί για «ένα πραγματικό κίνδυνο κλιμάκωσης» σε αυτή την περιοχή που συνορεύει με το Ιράν.

ΥΠΕΞ: Η Ελλάδα καταδικάζει τις στρατιωτικές ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ

«Η Ελλάδα καταδικάζει έντονα τις στρατιωτικές ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους πολλοί άνθρωποι», αναφέρει το υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του.

«Η Ελλάδα ζητά την άμεση παύση των εχθροπραξιών», τονίζει και προσθέτει:

«Λάβαμε γνώση των ειδήσεων σχετικά με την κατάπαυση του πυρός. Η ασφάλεια του πληθυσμού στο Ναγκόρνο Καραμπάχ αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα».

«Καλούμε το Μπακού να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και να εγγυηθεί την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια του άμαχου πληθυσμού του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Οι ανθρωπιστικές τους ανάγκες πρέπει επίσης να ικανοποιηθούν επειγόντως.

Όλες οι διαφορές θα πρέπει να επιλυθούν μέσω διαλόγου και με ειρηνικά μέσα», καταλήγει.