Ζημιές και στους θησαυρούς της Unesco από τον φονικό σεισμό στο Μαρόκο

Οι καταστροφές από τον σεισμό στο Μαρόκο παραμένουν για την ώρα ανυπολόγιστες, τη στιγμή που ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται συνεχώς και οι ελπίδες για επιζώντες σβήνουν στα συντρίμμια. Ζημιές καταγράφονται και σε κτίρια ανυπολόγιστης, ιστορικής αξίας. Αρκετά από τα 9 μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς του Μαρόκου έχουν υποστεί ζημιές.

Σύμφωνα με την UNESCO, μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται τμήματα της σχεδόν 1000 ετών Μεδίνας στο Μαρακές (Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1985). Στην παλιά εβραϊκή συνοικία, σε αυτήν την τόσο ιστορική και δημοφιλή γωνιά της πόλης, πολλά κτίρια καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Το σημαντικότερο ορόσημο της πόλης, το τζαμί Κουτούμπια του 12ου αιώνα, που αποκαλείται «η κορυφή του Μαρακές», έχει επίσης υποστεί σοβαρές ζημιές. Ο μιναρές του τζαμιού Χαρμπούς έχει καταρρεύσει και η εβραϊκή συνοικία «Μέλα» είναι ερείπια. Το περίφημο ιστορικό τείχος της πόλης από κόκκινη πέτρα έχει επίσης πολλές ρωγμές και τρύπες. Ενώ οι εργασίες καθαρισμού και αποκατάστασης των χώρων έχουν ξεκινήσει στο Μαρακές και τα πρώτα καφενεία έχουν ήδη ανοίξει, η κατάσταση έξω από την πόλη είναι πολύ χειρότερη. Το επίκεντρο του σεισμού βρίσκεται στην επαρχία Αλ Χαούζ στα ψηλά βουνά του Άτλαντα.

«Πολλά χωριά έχουν θαφτεί και εδώ θρηνήθηκαν τα περισσότερα θύματα. Μετά από μια τέτοια καταστροφή, το πιο σημαντικό πράγμα είναι να σωθούν ανθρώπινες ζωές», δήλωσε στην εφημερίδα The Art Newspaper ο Ερίκ Φαλτ, περιφερειακός διευθυντής του Γραφείου της UNESCO για το Μαγκρέμπ. Ωστόσο, ο Φαλτ τόνισε επίσης τη σημασία της αξιολόγησης των ζημιών και της αποκατάστασης της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Αν πιστέψουμε τις πολλές φωτογραφίες πριν και μετά τον σεισμό στην πλατφόρμα Χ, πρώην Twitter, στα κατεστραμμένα κτίρια συμπεριλαμβάνεται το τζαμί του Τινμάλ στα βουνά του Άτλαντα, ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά κτίρια της χώρας. «Πρόκειται για ένα συμβολικό μέρος στην ιστορία του Μαρόκου», δήλωσε ο Φαλτ. «Η καταστροφή του αποτελεί μια δύσκολο να εκτιμηθεί απώλεια για την εθνική κληρονομιά του Μαρόκου».

Μάχη για να αποκτήσουν εικόνα των κατεστραμμένων πολιτιστικών μνημείων

Το τζαμί Τινμάλ ήταν υποψήφιο για τον τίτλο ενός ακόμη μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς στο Μαρόκο. Εκπρόσωποι της UNESCO βρίσκονται εδώ και μέρες στη χώρα για να αποκτήσουν εικόνα των κατεστραμμένων πολιτιστικών μνημείων. Γιατί αυτά έχουν συχνά μεγάλη σημασία όχι μόνο για τους τουρίστες και τους ιστορικούς, αλλά και για τους πληγέντες ντόπιους, όπως εξηγεί η Σούζαν Χάρντερ, πρόεδρος της διεθνούς οργάνωσης προστασίας πολιτιστικών αγαθών Blue Shield, σε συνέντευξή της στη Deutsche Welle.

«Οι άνθρωποι έχουν πολιτιστικά δικαιώματα. Αυτό δεν σημαίνει να μπορούν να πηγαίνουν στο μουσείο μέσα στα ερείπια και το θανατικό. Αλλά είναι σημαντικό να μπορούν να ακολουθούν τις τελετουργικές πρακτικές στις κηδείες ή να αναζητούν χώρους προσευχής εκτός των κατεστραμμένων ιστορικών τζαμιών, ειδικά αυτή την περίοδο. Οι τελετουργίες, αλλά και οι γιορτές, όπου κάποιος βιώνει την κοινότητα, θα μπορούσαν να δώσουν στους ανθρώπους σταθερότητα σε δύσκολους καιρούς» επισημαίνει η Χάρντερ. «Ο πολιτισμός είναι επομένως εξαιρετικά σημαντικός για τους ανθρώπους που μόλις έχασαν τα πάντα». Η Σούζαν Χάρντερ σπούδασε Επιστήμες Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αιγυπτιολογία. «Φυσικά, μετά από μια καταστροφή, πρέπει πρώτα να ικανοποιηθούν όλες οι άλλες ανάγκες, να σωθούν οι άνθρωποι, να υπάρχει αρκετή τροφή και πόσιμο νερό, ασφαλές καταφύγιο. Αλλά στη συνέχεια η ματιά ανοίγει και στην πολιτιστική κληρονομιά». 

Στο Μαρόκο είναι κυρίως οι παλιές πόλεις που έχουν κερδίσει τον τίτλο του Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως η παλιά πόλη του Μαρακές. Αν κάτι τέτοιο εξαφανιστεί, οι άνθρωποι χάνουν μέρος της πολιτιστικής τους ταυτότητας. "Τέτοια μέρη δεν είναι σημαντικά μόνο για τον τουρισμό. Πάνω απ' όλα είναι χώροι διαβίωσης", λέει η Χάρντερ. "Εκεί η επίγνωση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αναπόσπαστη, επειδή αυτές οι δομές έχουν δημιουργηθεί επί αιώνες μέσα από την καθημερινή συνύπαρξη, την καθημερινή ζωή, διαβίωση, τα ψώνια, την εργασία".

Αν τέτοιες εξελιγμένες οργανικές δομές καταστραφούν από φυσικές καταστροφές ή πολέμους, οι άνθρωποι δεν χάνουν μόνο ένα σημαντικό αγκυροβόλιο, αλλά και μέρος της πολιτιστικής τους μνήμης. Αυτό επιβεβαιώνει και ένας κάτοικος του Μαρακές που περιέγραψε ως εξής την κατάσταση σε δημοσιογράφο της εφημερίδας "The National": «Είναι ένα σοκ. Η ταυτότητά μας καθορίζεται από αυτές τις τοποθεσίες».

Πηγή: DW