Η βαρβαρότητα του πολέμου στο πρόσωπο της Ουκρανής συγγραφέα Victoria Amelina που δολοφονήθηκε σε ρωσικό τρομοκρατικό χτύπημα στο εστιατόριο στο Κραματόρσκ
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η αδιαφορία μας, η ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων και των διανοούμενων που ξεπλένουν τη ρωσική εισβολή
Φανταστείτε τη ζωή μας αν οι ΗΠΑ βομβάρδιζαν, σκότωναν και άφηναν ανάπηρους ανθρώπους, βίαζαν παιδιά και γυναίκες ως 80 ετών (έκθεση των Ηνωμένων Εθνών), είχαν προκαλέσει τεράστια οικολογική, ανθρώπινη και οικονομική καταστροφή με την ανατίναξη ενός τεράστιου φράγματος, και ετοιμάζονταν να φέρουν την κόλαση της «αμερικάνικης ειρήνης» σε όλη την Ευρώπη βάζοντας φωτιά σε ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας.
Θα είχαμε πορείες κάθε μέρα στην Αμερικάνικη Πρεσβεία με βίαια επεισόδια, οργισμένα κείμενα στον Τύπο, συλλογές υπογραφών για καταδίκες και έκφραση αλληλεγγύης στα θύματα (π.χ. οι Έλληνες συγγραφείς — αυτοί με τα βραβεία και τα βαρυσήμαντα πολιτικά μυθιστορήματα— για την ηρωική σκοτωμένη συνάδελφό τους), και βέβαια συνεχείς αναρτήσεις ευαισθητοποίησης στα κοινωνικά μέσα, με πίεση προς την κυβέρνηση να εφαρμόσει στο ακέραιο τις κυρώσεις προς τους τους εισβολείς και να στηρίξει με κάθε τρόπο τους αμυνόμενους.
Αντί για όλα αυτά, επικρατεί μια θορυβώδης αδιαφορία σχετικά με την κατάσταση στην Ουκρανία, λες και πρόκειται για ένα θέμα που έχει «κουράσει» (ενώ το αίμα που χύνεται και η φρίκη συνεχίζονται αδιάπτωτα). Γιατί; Επειδή η κομμουνιστογενής και η ριζοσπαστική αριστερά, οι οποίες έχουν το πάνω χέρι στην Τέχνη και τη Διανόηση χαρακτηρίζονται κατά βάθος από εμμονικό αντιδυτικισμό και από δύσκολα κρυμμένη σοβιετοφιλία. Και επειδή η λαϊκή και η ριζοσπαστική δεξιά, οι οποίες έχουν το πάνω χέρι σε στρατιωτικούς, απόστρατους, σώματα ασφαλείας, καφενεία και εκκλησιαστικά δίκτυα χαρακτηρίζονται από λατρεία της καθαρής δύναμης όπως αυτή προσωποποιείται από τον ισχυρό «Ηγέτη» και ταυτίζονται με τους Ρώσους ως το μεγαλύτερο χριστιανικό ορθόδοξο έθνος.
Τι μένει; Είτε πιστεύουμε σε Θεό είτε όχι, να προσευχόμαστε για το γρήγορο τέλος των μαρτυρίων του Ουκρανικού λαού (αλλά και των λίγων αλλά ηρωικών Ρώσων που αντιστέκονται στο πουτινικό καθεστώς και οραματίζονται μια δημοκρατική Ρωσία), να βοηθάμε, σύμφωνα με τις δυνατότητές μας, τον ουκρανικό αγώνα με εισφορές, και να μιλάμε δυνατά για να μην αφήσουμε αυτό το συνεχές έγκλημα να γίνει αποδεκτή κανονικότητα.
Μου έγραψε η γεννημένη στην Ουκρανία Λίλια Ίβαχ, που είναι εδώ και πολλά χρόνια Ελληνίδα πολίτης:
«Ξέρετε πόσο πονάει και σε εξοργίζει όταν στα ξαφνικά μου κάνουν την εξής ερώτηση: “Πότε θα τελειώσει αυτό το πράγμα;» ή “Καλά, έχετε πόλεμο ακόμα;" Τη δολοφονία των ανθρώπων καθημερινά και επί ένα χρόνο και έξι μήνες κάποιοι το ονομάζουν “πράγμα”! Χωρίς ίχνος σεβασμού και χωρίς κάποιας ιδιαίτερης ευαισθησίας προς την καταγωγή μου και απέναντι στη γενοκτονία του λαού μου. Χωρίς να τους νοιάζει εάν έχω απώλειες και αν θρηνώ!»
Είναι σαν να έχουμε χάσει τη συνείδηση της βαρύτητας της ζωής και του θανάτου. Όλα είναι ειδήσεις οι οποίες συγχέονται κατά κάποιο τρόπο με μία νοσηρή ψυχαγωγία. Αντιμετωπίζονται ως ερεθίσματα τα οποία «οφείλουν» να κάνουν τον κύκλο τους και δεν «πρέπει» να μας απασχολούν υπερβολικά πολύ. Τα ιδεολογικά φίλτρα και αντανακλαστικά στα οποία αναφέρθηκα πιο πάνω παίζουν και αυτά το ρόλο τους.
Υπήρξε μία σκηνή δρόμου ανάλογη, σε μαζικότερη κλίμακα, με τις «συναντήσεις» που περιέγραψε η Λίλια Ίβαχ: Στην Κύπρο έκανε το Παγκύπριο Συμβούλιο Ειρήνης (που πρόσκειται στο αριστερό ΑΚΕΛ) μία εκδήλωση για τον πόλεμο. Μιας και ήταν οι πρώτες μέρες της εισβολής και δεν είχε πραγματοποιηθεί κάτι αντίστοιχο, το άκουσαν οι Ουκρανοί που μένουν στη Λευκωσία και μαζεύτηκαν αυθόρμητα. Εκεί λοιπόν έμειναν έκπληκτοι όταν οι διοργανωτές τούς απαγόρευσαν να πάρουν το λόγο, τους ζήτησαν να μην φωνάζουν συνθήματα στα ουκρανικά ή ενάντια στη Ρωσία, τους νουθέτησαν ότι το να τραγουδάνε τον εθνικό τους ύμνο είναι ένδειξη εθνικισμού. Και το χειρότερο, από μικροφώνου, είπαν ότι για τον πόλεμο φταίνε και οι δύο πλευρές εξίσου.... Τα δάκρυα, η απορία και η οργή των Ουκρανών που είχανε μαζευτεί μου έχουνε μείνει αξέχαστα, και ευτυχώς υπάρχουν και βιντεοσκοπημένα από τις τηλεοράσεις που ήταν εκεί. Ήτανε τέτοια η απογοήτευση των Ουκρανών που όταν μετά διοργανώσαμε την πρώτη διαδήλωση με συμμετοχή Κυπρίων ενάντια στην εισβολή στη ρωσική πρεσβεία μου έγραφαν μηνύματα και με ρωτούσαν ποιοι είμαστε και τι πιστεύουμε για να ξέρουν αν μπορούν να έρθουν στη διαδήλωση.
Εμείς ζούμε το ελληνικό και κυπριακό καλοκαίρι με περισσότερη ή λιγότερη άνεση, κάνουμε προγράμματα ίσως για μπάνια, θέατρα, συναυλίες, και η Ρωσία βομβαρδίζει καθημερινά την Ουκρανία στοχεύοντας αμάχους, ξεκληρίζοντας οικογένειες, αφήνοντας παιδιά ανάπηρα ψυχικά και σωματικά για ολόκληρη τη ζωή τους. Συγχρόνως στο εσωτερικό της φυλακίζει και εξαφανίζει τις ελάχιστες γενναίες φωνές που αντιστέκονται. Η ηθική χρεοκοπία της Ρωσίας είναι δεδομένη. Θα πρέπει να εργαστεί σκληρά για δεκαετίες, όπως έκανε η Γερμανία, προκειμένου να αλλάξει την ταυτότητα και την εικόνα της.
Υπάρχει όμως και μία δεύτερη παράμετρος: η ηθική ευθύνη των λαών που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δικαιολογούν ή σχετικοποιούν το όνειδος της ρωσικής εισβολής. Σε αυτούς δυστυχώς θα πρέπει να συμπεριλάβουμε, σύμφωνα (ξανά) και με το τελευταίο ευρωβαρόμετρο, τον ελληνικό και τον κυπριακό λαό. Είναι αδιάφορο αν η διαφωνία με τις κυρώσεις προς τη Ρωσία προκύπτει για λόγους υλικών εξαρτήσεων, ιστορικών και θρησκευτικών συγκλίσεων, ιδεολογικών συμπαθειών ή εμμονών, και επιτυχημένης διείσδυσης μηχανισμών προπαγάνδας. Κανένα επιχείρημα δεν μπορεί να μετριάσει την ντροπή.
Από ένα σημείο και μετά είναι ανόητο να σηκώνει κανείς το δάχτυλο, δεν αλλάζει κάτι. Ας κάνει ο καθένας ό,τι μπορεί για να διασώσει την προσωπική του αξιοπρέπεια βοηθώντας τον ουκρανικό αγώνα και την περίθαλψη των θυμάτων. Όλα τελικά κρίνονται από την ατομική συνείδηση.
Αυτό όμως δεν μειώνει την ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων και των διανοουμένων που ξεπλένουν τη ρωσική εισβολή και βάζουν όλο τους το πολιτικό και πνευματικό βάρος ενάντια στην στήριξη της Ουκρανίας με αποστολή πολεμικού υλικού. Από την αρχή του πολέμου, η επιθυμία τους είναι μία γρήγορη συνθηκολόγηση των Ουκρανών (και η συνεπακόλουθη διάλυση του κράτους τους) ως μία ήττα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα των δυτικών συμμαχιών, και την ίδια στιγμή μία οριστική γεωστρατηγική αναβάθμιση της συμμαχίας Κίνας, Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας.
Χωρίς τα δυτικά όπλα, οι Ουκρανοί, παρά τον απαράμιλλο ηρωισμό τους, θα είχαν χάσει τον πόλεμο και θα ζούσαν σε στρατόπεδα «επανεκπαίδευσης» μέχρι να εξαφανιστεί ακόμα και η μνήμη της εθνικής τους ταυτότητας. Η Ρωσία ήδη θα είχε προχωρήσει σε επιθέσεις ενάντια σε άλλα κράτη, ενώ θα είχε ανοίξει ο δρόμος και για την προσάρτηση της κατεχόμενης Κύπρου στην Τουρκία.
32°
