Σαν σήμερα 16 Ιουνίου, αρχίζει η σχέση του Τζέιμς Τζόις με τη Νόρα Μπάρνακλ που πυροδοτεί τα γεγονότα του «Οδυσσέα»

Εκείνη: Γοητευτική δεκαεννιάχρονη καμαριέρα με καταγωγή από το Γκάλγουεϊ. Εκείνος: Επίδοξος νεαρός συγγραφέας που έμελλε να μεταμορφώσει τις ισχύουσες αντιλήψεις για το εύρος και τις δυνατότητες της λογοτεχνίας. Σαν σήμερα το 1904, ξεκινά η μεταξύ τους σχέση, η οποία επρόκειτο να θέσει σε τροχιά τα γεγονότα του «Οδυσσέα», μέσα από την ημερομηνία που αναγνωρίζεται παγκόσμια ως Bloomsday.

Ο 22χρονος τότε Τζέημς Τζόις γνώρισε τη Νόρα Μπάρνακλ στο Δουβλίνο και γοητεύτικε αμέσως από την κορμοστασιά και «το νωχελικό της βήμα», όπως έγραψε αργότερα ο ίδιος. Την πλησίασε και της πρότεινε να βγουν. Έπειτα από αρκετές αποτυχημένες απόπειρες, συναντήθηκαν στο λιμάνι της πόλης και πιθανότατα συνευρέθηκαν ερωτικά στις 16 Ιουνίου του 1904, την ημερομηνία κατά την οποία τοποθετείται η δράση του «Οδυσσέα», την επονομαζόμενη Bloomsday.

Η Νόρα Μπάρνακλ έμεινε στο πλευρό του Τζόις από το 1904 έως το τέλος της ζωής του το 1941, επαληθεύοντας την πρόβλεψη του πατέρα του συγγραφέα: «Με τέτοιο όνομα; Δεν πρόκειται να τον αφήσει ποτέ» (η λέξη μπάρνακλ μεταφράζεται από τα αγγλικά ως πεταλίδα ή κολλιτσίδα).

Τον ακολούθησε πρόθυμα στις περιπλανήσεις του σε Λονδίνο, Παρίσι, Τεργέστη, Ζυρίχη. Ανέχθηκε την κυκλοθυμία, τις ιδιορρυθμίες, το δημιουργικό του στρες, τη ροπή του στον αλκοολισμό, τις περιστασιακές απιστίες του.

Μαζί απέκτησαν δύο παιδιά, τον Τζόρτζιο και τη Λουτσία. Παντρεύτηκαν μόλις το 1931.

Τζέιμς Τζόις και Νόρα Μπάρνακλ: Το λογοτεχνικό ρομάντζο των επιστολών τους

Ακόρεστος επιστολογράφος, μέσα από τα γράμματα του Τζέιμς Τζόις προς τη Νόρα Μπάρνακλ, καταγράφονται όχι μόνο ο πόθος και οι όρκοι λατρείας του συγγραφέα προς τη διαχρονικά προνομιακή αναγνώστρια των έργων του, αλλά και οι ιδιαίτερες πτυχές του δεσμού τους.

Όπως σημειώνει η Κατερίνα Σχινά στην ελληνική μετάφραση του βιβλίου «Γράμματα στη Νόρα» (εκδόσεις Πατάκη), «η Νόρα υπήρξε για τον Τζόις ο πρώτος και μεγαλύτερος έρωτας της ζωής του… Η ισόβια σύντροφός του, αλλά και η ιέρεια που τον μύησε στο μυστήριο της θηλύτητας, η “απλή καρδιά” που τον σαγήνευσε με την άδολη χάρη της και τον φυσικό αισθησιασμό της, ένα “αγράμματο, ανεπιτήδευτο κορίτσι” που τον συναρπάζει με την χοϊκότητα και την ζωντάνια του, ένα “γαλάζιο αγριολούλουδο που φυτρώνει ανάμεσα στα βάτα”, φαινομενικά εύθραυστο, αλλά προικισμένο με τεράστια δύναμη επιβίωσης, ικανό να προσφέρει ασφάλεια και προστασία.

»Όταν την συναντά, η Νόρα εργάζεται σαν καμαριέρα και σερβιτόρα στο Finn’s Hotel του Δουβλίνου, απέναντι από το Trinity College. Δεν είναι κοπέλα από σπίτι- ο πατέρας της είναι ένας αλκοολικός, αναλφάβητος φούρναρης από το Γκάλγουεϊ και η μητέρα της μοδίστρα- ούτε διαθέτει εκείνη την “αυστηρή ομορφιά”, την πλασμένη από “κουλτούρα αιώνων”- εφηβικό του Τζόις».

Μετά τον θάνατο του Τζόις στη Ζυρίχη το 1941, η Νόρα Μπάρνακλ αποφάσισε να παραμείνει εκεί έως το τέλος των ημερών της.

Πέθανε από οξεία νεφρική ανεπάρκεια το 1951, σε ηλικία 67 ετών. Τάφηκε στο νεκροταφείο Fluntern, στο πλευρό του συζύγου της. Μαζί τους κηδεύτηκε ο γιος τους Τζόρτζιο το 1976.

Το 2000, η βιογραφία της Νόρα Μπάρνακλ από τη Μπρέντα Μάντοξ διασκευάστηκε σε ταινία με πρωταγωνιστές τη Σούζαν Λιντς και τον Γιούαν Μακ Γκρέγκορ.

Το 2004, ένα αυθεντικό ερωτικό γράμμα του Τζόις προς τη Μπάρνακλ πωλήθηκε στον οίκο Σόθμπις έναντι 240.800 λιρών, ποσό ρεκόρ για σύγχρονη επιστολή σε δημοπρασία.

Γεγονότα σαν σήμερα 16 Ιουνίου

632: Ο Ισδιγέρδης Γ’ ανεβαίνει στον θρόνο ως βασιλιάς (σάχης) της Περσικής Αυτοκρατορίας και γίνεται ο τελευταίος ηγεμόνας της δυναστείας των Σασσανιδών (στο σημερινό Ιράν).

1487: Διεξάγεται η μάχη του Στόουκ Φιλντ, σφραγίζοντας έτσι το τέλος του Πολέμου των Ρόδων, του εμφυλίου πολέμου που ξέσπασε στην Αγγλία στα μέσα του 15ου αιώνα ανάμεσα στον Οίκο των Λάνκαστερ και των Οίκο της Υόρκης για τη διαδοχή του θρόνου.

1779: Η Ισπανία κηρύσσει τον πόλεμο στη Μεγάλη Βρετανία και αρχίζει η μεγάλη πολιορκία του Γιβραλτάρ.

1815: Διεξάγονται η μάχη του Λινί και η μάχη του Κατρ Μπρα, δύο ημέρες πριν από τη μάχη του Βατερλό.

1816: Κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας στη βίλα του στη Γενεύη, ο Λόρδος Βύρων διαβάζει στους συνδαιτυμόνες του ιστορίες τρόμου. Η 19χρονη Μέρι Σέλεϊ εμπνέεται τον Φρανκενστάιν.

1846: Το Παπικό Κονκλάβιο εκλέγει τον Πάπα Πίο Θ’, ξεκινώντας τη μεγαλύτερη σε διάρκεια βασιλεία στην ιστορία του παπισμού.

1861: Ο Θαντέους Σ. Κ. Λόου στέλνει το πρώτο τηλεγράφημα από αέρος στην Ουάσινγκτον, με αποδέκτη τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Αβραάμ Λίνκολν.

1903: Ιδρύεται η Ford Motor Company.

1903: Ιδρύεται η PepsiCo, η μεγάλη αντίπαλος της Coca-Cola.

1903: Ο Ρόαλντ Αμούντσεν, αφήνοντας το Όσλο, αρχίζει την πρώτη από ανατολή προς δύση θαλασσοπορία του Βορειοδυτικού Περάσματος.

1911: Ιδρύεται η IBM.

1904: Ο Τζέιμς Τζόις γνωρίζει και ερωτεύεται τη Νόρα Μπάρνακλ και χρησιμοποιεί την ημερομηνία αυτή στην πλοκή του μυθιστορήματός του «Οδυσσέας», που παραδοσιακά ονομάζεται «Bloomsday».

1913: Αρχίζει ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος, με την επίθεση της Βουλγαρίας εναντίον της Σερβίας και της Ελλάδας.

1920: Ιδρύεται το Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη. Συγκροτείται από 15 δικαστές οι οποίοι εκλέγονται για εννιά έτη από το Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, που συνεδριάζουν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Το 1/3 των δικαστών ανανεώνεται κάθε τρία έτη. Για να εισέλθει ένα θέμα, πρέπει όλα τα ενδιαφερόμενα κράτη να συμφωνούν για την παραπομπή της διαφοράς τους στο δικαστήριο. Οι εκδιδόμενες αποφάσεις λαμβάνονται μυστικά, κατά πλειοψηφία και είναι υποχρεωτικές, ενώ αντίθετα οι γνωμοδοτήσεις δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα. Όλες οι χώρες που φέρονται να έχουν συνυπογράψει το καταστατικό μπορούν να παραπέμψουν σε αυτό οποιαδήποτε υπόθεση. Μπορούν επίσης και να προσφύγουν και χώρες που δεν έχουν προσυπογράψει το καταστατικό. Προσφυγή μπορούν να κάνουν μόνο κράτη και όχι ιδιώτες ή οργανισμοί (εκτός του ΟΗΕ).

1920: Διεξάγεται η Μάχη στην Κερασούντα του Πόντου, όπου πέφτουν νεκροί οι αξιωματικοί Κουσουλάκος και Ράλλης, καθώς και πέντε Πόντιοι αντάρτες, ενώ τραυματίζονται άλλοι 39. Ο Ελληνικός Στρατός καταλαμβάνει την τοποθεσία Σόμα – Κερεσούν και Αϊβαλί – Κεμέρ.

1940: Ο στρατάρχης Φιλίπ Πετέν γίνεται πρωθυπουργός της Γαλλίας του Βισί.

1946: Ο Αστέρας Γκύζη (νυν Αστέρας Ζωγράφου) ηττάται σε φιλικό αγώνα στην Κωνσταντινούπολη από την Μπεσίκτας με 4-2.

1948: Σημειώνεται η πρώτη καταγεγραμμένη αεροπειρατεία στην ιστορία της πολιτικής αεροπορίας. Δύο Κινέζοι καταλαμβάνουν υδροπλάνο της Cathay Pacific με 27 επιβαίνοντες, που εκτελεί το δρομολόγιο Μακάο – Χονγκ Κονγκ, με σκοπό να ληστέψουν ή να απαγάγουν κάποιους από τους πλούσιους επιβάτες του. Το αεροπλάνο τελικά θα συντριβεί και θα διασωθεί μόνο ο ένας αεροπειρατής.

1954: Κάνει σέντρα το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου στη Βέρνη.

1955: Σε μία μάταιη προσπάθεια ανατροπής του Αργεντινού προέδρου, Χουάν Περόν, πιλότοι αεροσκαφών του Ναυτικού της χώρας ρίχνουν βόμβες σε ένα άοπλο πλήθος που διαδηλώνει υπέρ του, στο Μπουένος Άιρες, σκοτώνοντας πάνω από 300 άτομα. Την ίδια στιγμή, στο έδαφος, κάποιοι στρατιωτικοί προσπαθούν να οργανώσουν πραξικόπημα, αλλά καταστέλλονται από δυνάμεις πιστές στον Περόν.

1961: Ο Ρώσος χορευτής, Ρούντολφ Νουρέγιεφ, ζητά πολιτικό άσυλο στη Γαλλία.

1963: Η Σοβιετική κοσμοναύτης, Βαλεντίνα Τερεσκόβα, γίνεται η πρώτη γυναίκα που εκτοξεύεται στο διάστημα.

1964: Καταψηφίζεται από Ένωση Κέντρου και ΕΡΕ η πρόταση της ΕΔΑ περί σύστασης Εξεταστικής Επιτροπής για την αγορά οικοπέδων στη Νέα Μάκρη, από τον πρώην πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή.

1976: Μία ειρηνική διαδήλωση 15.000 φοιτητών στο Σοβέτο της Νοτίου Αφρικής προκαλεί την αντίδραση του καθεστώτος του Απαρτχάιντ. Η Αστυνομία ανοίγει πυρ, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 23 νεαροί διαδηλωτές σύμφωνα με τις Αρχές, πάνω από 200 σύμφωνα με τους διαδηλωτές.

1977: Ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ γίνεται ηγέτης της ΕΣΣΔ.

1991: Στην Τουρκία εκλέγεται ο Μεσούτ Γιλμάζ ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος και πρωθυπουργός.

1998: Τέσσερα μαχητικά F-16 και δύο μεταγωγικά C130 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας προσγειώνονται για πρώτη φορά στην Πάφο, στο πλαίσιο του δόγματος του ενιαίου αμυντικού χώρου. Η Τουρκία, η οποία ισχυρίζεται ότι η στρατιωτική συνεργασία Αθήνας – Λευκωσίας απειλεί όχι μόνον τους Τουρκοκυπρίους, αλλά ευθέως και την ίδια, αντιδρά στέλνοντας έξι F-16 στο αεροδρόμιο του Λευκονοίκου στα Κατεχόμενα.

2004: Η εθνική Ελλάδας ποδοσφαίρου Ανδρών δίνει το δεύτερο της αγώνα για το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα που διεξάγεται στην Πορτογαλία και έρχεται ισόπαλη με την Εθνική ομάδα της Ισπανίας με 1-1. Τα γκολ σημειώνουν οι Μοριέντες (28’) και Χαριστέας (66’), με την πρόκριση στα προημιτελικά της διοργάνωσης να μοιάζει ακόμη πιο πιθανή.

2010: Το Μπουτάν γίνεται η πρώτη χώρα που απαγορεύει πλήρως το κάπνισμα.

2012: Η Εθνική Ελλάδας ποδοσφαίρου Ανδρών δίνει τον τρίτο της αγώνα για το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα που διεξάγεται στην Πολωνία και νικά τη Ρωσίας με 1-0. Το γκολ ο Καραγκούνης στο 2ο λεπτό των καθυστερήσεων του πρώτου ημιχρόνου και χαρίζει στη «γαλανόλευκη» την πρόκριση στα προημιτελικά, όπου θα βρει αντίπαλο τη Γερμανία.

Γεννήσεις σαν σήμερα 16 Ιουνίου

1555 – Όθων Ερρίκος, δούκας του Μπράουνσβαϊκ-Χάρμπουργκ
1633 – Ζαν ντε Τεβενό, Γάλλος γλωσσολόγος και επιστήμονας
1723 – Άνταμ Σμιθ, Σκωτσέζος φιλόσοφος και οικονομολόγος
1829 – Τζερόνιμο, Ινδιάνος ηγέτης
1858 – Γουσταύος Ε’, βασιλιάς της Σουηδίας
1866 – Γερμανός Καραβαγγέλης, Έλληνας μητροπολίτης
1882 – Μοχάμεντ Μοσαντέκ, Ιρανός πολιτικός
1890 – Σταν Λόρελ, Άγγλος ηθοποιός
1902 – Τζορτζ Γκέιλορντ Σίμπσον, Αμερικανός παλαιοντολόγος
1903 – Σπύρος Βασιλείου, Έλληνας ζωγράφος
1912 – Ίνοχ Πάουελ, Βρετανός πολιτικός
1917 – Φαίδων Γκιζίκης, Έλληνας στρατηγός
1925 – Ζαν ντ’Ορμεσόν, Γάλλος συγγραφέας
1927 – Ρόμπερτ Κραφτ, Αμερικανός αστρονόμος
1929 – Σαμπάχ αλ-Άχμαντ αλ-Τζαμπρ αλ-Σαμπάχ, εμίρης του Κουβέιτ
1946 – Τομ Χάρελ, Αμερικανός συνθέτης
1952 – Γιώργος Αν. Παπανδρέου, Έλληνας πολιτικός
1953 – Βασίλης Καΐλας, Έλληνας ηθοποιός
1966 – Γιαν Ζελέζνι, Τσέχος ακοντιστής
1967 – Γιούργκεν Κλοπ, Γερμανός ποδοσφαιριστής και προπονητής
1971 – Tupac Amaru Shakur (κατά κόσμον Λεσέιν Πάρις Κρουκς), Αμερικανός ράπερ
1973 – Νίκος Μαχλάς, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1978 – Αργύρης Αγγέλου, Έλληνας ηθοποιός
1978 – Ντάνιελ Μπρουλ, Γερμανός ηθοποιός

Θάνατοι σαν σήμερα 16 Ιουνίου

956 – Ούγος ο Μέγας, δούκας των Φράγκων
1370 – Ίνγκεμποργκ της Δανίας, δούκισσα του Μεκλεμβούργου
1397 – Φίλιππος του Αρτουά του Ε, Γάλλος ευγενής
1626 – Χριστιανός του Χάλμπερστατ, Γερμανός στρατιωτικός
1815 – Φρειδερίκος Γουλιέλμος του Μπράουνσβαϊγκ, Γερμανός ευγενής
1939 – Τσικ Γουέμπ, Αμερικανός μουσικός
1944 – Βαγγέλης Κτιστάκης, Κρητικός αγωνιστής
1958 – Ίμρε Νάγκι, Ούγγρος πολιτικός
1963 – Αλέξανδρος Ζάννας, Έλληνας πολιτικός
1969 – Χάρολντ Αλεξάντερ, Άγγλος στρατιωτικός
1977 – Βέρνερ φον Μπράουν, Γερμανός επιστήμονας
1980 – Λεόντιος Χατζηαποστόλου, Έλληνας δικηγόρος και πολιτικός
1984 – Λιάκος Χριστογιαννόπουλος, Έλληνας ηθοποιός
1987 – Μάτση Χατζηλαζάρου, Ελληνίδα ποιήτρια
1988 – Αντρέα Πατσιέντζα, Ιταλός εικονογράφος
1995 – Φώτης Κοσμάς, Έλληνας αθλητής
2003 – Γκέοργκ Χένρικ φον Βριγκτ, Φινλανδός φιλόσοφος
2012 – Τιερί Ρολάν, Γάλλος αθλητικογράφος και σχολιαστής
2013 – Σπύρος Ιακωβίδης, Έλληνας αρχαιολόγος
2014 – Κάντιδο Μουατετέμα Ρίβας, πολιτικός από την Ισημερινή Γουινέα
2016 – Τζο Κοξ, Αγγλίδα πολιτικός
2017 – Χέλμουτ Κολ, Γερμανός πολιτικός
2018 – Λυκούργος Σακελλάρης, Έλληνας πολιτικός