Σαν σήμερα 31 Μαΐου, η σφαγή στη «Γουόλ Στριτ των Μαύρων»

Πάνω από ένας αιώνας συμπληρώνεται σαν σήμερα από τη φυλετική σφαγή της Τάλσα, η οποία διαδραματίστηκε σε διάστημα δεκαοκτώ ωρών από τις 31 Μαΐου έως την 1η Ιουνίου 1921, όταν ένας λευκός όχλος επιτέθηκε σε κατοίκους, σπίτια και επιχειρήσεις στη μεσοαστική αφροαμερικανική συνοικία Γκρίνγουντ της πόλης της Οκλαχόμα.

Το γεγονός παραμένει ένα από τα χειρότερα περιστατικά ρατσιστικής βίας στην ιστορία των ΗΠΑ, ενώ επί μακρά περίοδο, παρέμεινε ένα από τα λιγότερο γνωστά: Οι ειδησεογραφικές αναφορές αποσιωπήθηκαν σε μεγάλο βαθμό, παρά το γεγονός ότι εκατοντάδες άνθρωποι δολοφονήθηκαν και χιλιάδες έμειναν άστεγοι.

Σύγχρονοι ιστορικοί εκτιμούν ότι πάνω από 300 μαύροι έχασαν τη ζωή τους από τα πυρά της τοπικής λευκής πολιτοφυλακής, που συστήθηκε ειδικά για τον σκοπό αυτό. Χιλιάδες κάτοικοι της συνοικίας οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα κράτησης υπό την επίβλεψη της Εθνοφρουράς.

Αφορμή για τις ταραχές στάθηκε δημοσίευμα σε εφημερίδα της πόλης, σύμφωνα με το οποίο μαύρος κάτοικος είχε συλληφθεί επειδή πάτησε το πόδι λευκού κοριτσιού. Όταν Αφροαμερικανοί κάτοικοι της Τάλσα συγκεντρώθηκαν ένοπλοι μπροστά στο αστυνομικό τμήμα για να εμποδίσουν το επικείμενο λιντσάρισμα του συμπολίτη τους, οι λευκοί κάτοικοι απάντησαν με τυφλή βία.

Το περιστατικό παραμένει έως σήμερα στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου γύρω από την ευρύτερη εκστρατεία ευαισθητοποίησης της αμερικανικής κοινωνίας στο ζήτημα της φυλετικής ισότητας, αποτέλεσε τον προάγγελο κινημάτων για τα πολιτικά δικαιώματα που φτάνουν στο σύγχρονο Black Lives Matter, ενώ εξιστορήθηκε σε πολυάριθμες εκδοχές μέσα από τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, τη μουσική και τις τέχνες.

Πώς ακριβώς υποδαυλίστηκαν τα μίση στην Τάλσα της Οκλαχόμα και ποια γεγονότα οδήγησαν στο ρατσιστικό πογκρόμ;

Η «Μαύρη Γουόλ Στριτ» της Τάλσα

Σε μεγάλο τμήμα των Ηνωμένων Πολιτειών, τα χρόνια που ακολούθησαν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο είδαν μια έξαρση στις φυλετικές εντάσεις, συμπεριλαμβανομένης της αναζωπύρωσης της δράσης της Κου Κλουξ Κλαν, πολυάριθμων περιστατικών λιντσαρίσματος και άλλων πράξεων βίας με ρατσιστικά κίνητρα, καθώς και από τις προσπάθειες των Αφροαμερικανών να αποτρέψουν τέτοιες επιθέσεις στις κοινότητές τους.

Μέχρι το 1921, τροφοδοτούμενη από την αγορά πετρελαίου, η Τάλσα ήταν μια αναπτυσσόμενη, ευημερούσα πόλη με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων. Αλλά τα ποσοστά εγκληματικότητας ήταν υψηλά και τα περιστατικά αυτοδικίας δεν ήταν ασυνήθιστα.

Η Τάλσα ήταν επίσης μια πόλη με έντονο διαχωρισμό: Οι περισσότεροι από τους 10.000 μαύρους κατοίκους της ζούσαν στη συνοικία Γκρίνγουντ, η οποία περιλάμβανε μια ακμάζουσα επιχειρηματική περιοχή, γνωστή ως «Μαύρη Γουόλ Στριτ».

Τι προκάλεσε τη φυλετική σφαγή της Τάλσα

Στις 30 Μαΐου 1921, ένας νεαρός μαύρος έφηβος ονόματι Ντικ Ρόουλαντ μπήκε στο ασανσέρ ενός συγκροτήματος γραφείων στη Σάουθ Μέιν Στριτ. Κάποια στιγμή αργότερα, η νεαρή λευκή χειρίστρια του ανελκυστήρα, Σάρα Πέιτζ, ούρλιαξε. Ο Ρόουλαντ τράπηκε σε φυγή. Κλήθηκε η αστυνομία και το επόμενο πρωί συνέλαβαν τον Ρόουλαντ.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι φήμες για το τι υποτίθεται πως συνέβη στο ασανσέρ είχαν διαδοθεί στην κοινότητα των λευκών της πόλης. Μια πρωτοσέλιδη αναφορά στην «Tulsa Tribune» την ίδια ημέρα ανέφερε ότι η αστυνομία είχε συλλάβει τον Ρόουλαντ για σεξουαλική επίθεση στην Πέιτζ.

Καθώς έπεσε η νύχτα, ένας θυμωμένος λευκός όχλος συγκεντρωνόταν έξω από το δικαστήριο, απαιτώντας από τον σερίφη να του παραδώσει τον Ρόουλαντ. Ο σερίφης Γουίλαρντ ΜακΚάλοχ αρνήθηκε και οι άνδρες του οχυρώθηκαν στον τελευταίο όροφο για να προστατεύσουν τον μαύρο έφηβο.

Γύρω στις εννέα το βράδυ, μια ομάδα περίπου 25 ένοπλων μαύρων ανδρών, συμπεριλαμβανομένων πολλών βετεράνων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, πήγε στο δικαστήριο για να προσφέρει βοήθεια στη φύλαξη του Ρόουλαντ. Αφού ο σερίφης τους απέσυρε, μέλη του λευκού όχλου προσπάθησαν ανεπιτυχώς να εισβάλουν στο οπλοστάσιο της Εθνοφρουράς.

Με τις φήμες για πιθανό λιντσάρισμα να συνεχίζουν να κυκλοφορούν, μια ομάδα περίπου 75 ένοπλων μαύρων ανδρών επέστρεψε στο δικαστικό μέγαρο λίγο μετά τις 10 το βράδυ, όπου τους συνάντησαν περίπου 1.500 λευκοί άνδρες, ορισμένοι από τους οποίους έφεραν και όπλα.

Το Γκρίνγουντ φλέγεται

Αφού ακούστηκαν πυροβολισμοί και ξέσπασε χάος, η μικρή αριθμητικά ομάδα των μαύρων ανδρών υποχώρησε στο Γκρίνγουντ.

Τις επόμενες ώρες, ομάδες λευκών Τουλσανών, αρκετοί από τους οποίους εξοπλίστηκαν από αξιωματούχους της πόλης, διέπραξαν πολυάριθμες πράξεις βίας κατά των μαύρων, συμπεριλαμβανόμενου του πυροβολισμού ενός άοπλου άνδρα σε κινηματογραφική αίθουσα.

Η ψευδής πεποίθηση ότι μια μεγάλης κλίμακας εξέγερση μεταξύ των μαύρων κατοίκων βρισκόταν σε εξέλιξη, συμπεριλαμβανομένων των ενισχύσεων από κοντινές πόλεις και πόλεις με σημαντικό πληθυσμό Αφροαμερικανών, τροφοδότησε την αυξανόμενη υστερία.

Καθώς ξημέρωσε η 1η Ιουνίου, χιλιάδες λευκοί πολίτες ξεχύθηκαν στην περιοχή Γκρίνγουντ, λεηλατώντας και καίγοντας σπίτια και επιχειρήσεις σε μια περιοχή 35 οικοδομικών τετραγώνων. Οι πυροσβέστες που έφτασαν για να βοηθήσουν στην κατάσβεση των πυρκαγιών κατέθεσαν αργότερα ότι οι ταραχοποιοί τους απείλησαν με όπλα και τους ανάγκασαν να φύγουν.

Σύμφωνα με μεταγενέστερη εκτίμηση του Ερυθρού Σταυρού, κάηκαν περίπου 1.256 σπίτια. Άλλα 215 λεηλατήθηκαν αλλά δεν πυρπολήθηκαν. Δύο εκδοτικές επιχειρήσεις, ένα σχολείο, μια βιβλιοθήκη, ένα νοσοκομείο, εκκλησίες, ξενοδοχεία, καταστήματα και πολλές άλλες επιχειρήσεις Αφροαμερικανών ήταν μεταξύ των κτιρίων που καταστράφηκαν ή υπέστησαν ζημιές από τη φωτιά.

Όταν έφτασε η Εθνοφρουρά και ώσπου ο κυβερνήτης Τζ.Μπ.Α. Ρόμπερτσον να κηρύξει στρατιωτικό νόμο λίγο πριν το μεσημέρι, η ταραχή είχε ουσιαστικά λήξει. Αν και οι φρουροί βοήθησαν στην κατάσβεση των πυρκαγιών, φυλάκισαν επίσης πολλούς μαύρους κατοίκους και μέχρι τις 2 Ιουνίου, περίπου 6.000 άνθρωποι βρίσκονταν υπό ένοπλη κράτηση.

Τα επακόλουθα της φυλετικής σφαγής της Τάλσα

Τις ώρες μετά τη σφαγή της Τάλσα, όλες οι κατηγορίες εναντίον του Ντικ Ρόουλαντ αποσύρθηκαν. Η αστυνομία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Ρόουλαντ πιθανότατα σκόνταψε ή πάτησε το πόδι της Πέιτζ. Φυλασσόμενος με ασφάλεια στη φυλακή κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, έφυγε από την Τάλσα το επόμενο πρωί και σύμφωνα με πληροφορίες δεν επέστρεψε ποτέ.

Το Γραφείο Στατιστικής της Οκλαχόμα κατέγραψε επίσημα 36 νεκρούς. Μια κρατική επιτροπή που συστάθηκε το 2001 για να εξετάσει εκ νέου τα γεγονότα, κατάφερε να επιβεβαιώσει 36 νεκρούς, 26 μαύρους και 10 λευκούς. Ωστόσο, οι ιστορικοί εκτιμούν ότι ο αριθμός των νεκρών μπορεί να έφτανε τους 300.

Ακόμη και υπό χαμηλές εκτιμήσεις, η φυλετική σφαγή της Τάλσα ήταν μια από τις πιο πολύνεκρες ταραχές στην ιστορία των ΗΠΑ, πίσω μόνο από τις ταραχές της Νέας Υόρκης το 1863, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν τουλάχιστον 119 άτομα.

Στα επόμενα χρόνια, καθώς οι μαύροι κάτοικοι της Τάλσα εργάζονταν για να ξαναχτίσουν τα κατεστραμμένα σπίτια και τις επιχειρήσεις τους, ο φυλετικός διαχωρισμός στην πόλη εντάθηκε και το νεοσύστατο παράρτημα της Κου Κλουξ Κλαν στην Οκλαχόμα συνέχισε να θεριεύει.

Η σφαγή της Τάλσα και το ειδησεογραφικό μπλακάουτ

Για δεκαετίες δεν υπήρχαν δημόσιες τελετές, μνημόσυνα για τους νεκρούς ή επετειακές εκδηλώσεις για τα γεγονότα της 31ης Μαΐου - 1ης Ιουνίου 1921. Αντιθέτως, έγινε σκόπιμη προσπάθεια συγκάλυψής τους.

Η «Tulsa Tribune» αφαίρεσε το μοιραίο πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της 31ης Μαΐου που πυροδότησε το χάος από τις επίτομες εκδόσεις της και οι μελετητές ανακάλυψαν αργότερα ότι τα αρχεία της αστυνομίας και της κρατικής πολιτοφυλακής για την εξέγερση ήταν επίσης ελλιπή. Ως αποτέλεσμα, μέχρι πρόσφατα η φυλετική σφαγή της Τάλσα σπανίως αναφερόταν στα βιβλία ιστορίας, τη σχολική διδασκαλία ή ακόμη και στον δημόσιο διάλογο.

Οι μελετητές άρχισαν να εμβαθύνουν στην ιστορία της εξέγερσης τη δεκαετία του 1970, μετά την 50η επέτειό της. Το 1996, στην 75η επέτειο της εξέγερσης, τελέστηκε λειτουργία στην Εκκλησία των Βαπτιστών του Μάουντ Ζάιον, την οποία οι ταραχοποιοί είχαν κάψει ολοσχερώς, και ένα μνημείο τοποθετήθηκε μπροστά από το Πολιτιστικό Κέντρο Γκρίνγουντ.

Το 2021, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν μετέβη στην Τάλσα προκειμένου να γίνει ο πρώτος ένοικος του Λευκού Οίκου που συμμετείχε σε τελετή μνήμης για την πυρπόληση της «Μαύρης Γουολ Στριτ».

(Με πληροφορίες του History)

Γεγονότα σαν σήμερα 31 Μαΐου

1578: Ο βασιλιάς Ερρίκος Γ’ της Γαλλίας θέτει το θεμέλιο λίθο της Pont Neuf (Νέα Γέφυρα), της παλαιότερης γέφυρας στο Παρίσι.

1584: Ο Φιοντόρ Α’ στέφεται τσάρος του Ρωσικού Βασιλείου.

1678: Αρχίζουν στο Κόβεντρι της Αγγλίας οι εορτασμοί σε ανάμνηση της πορείας της θρυλικής λαίδης Γκοντάιβα, η οποία σύμφωνα με την παράδοση ίππευσε γυμνή στους δρόμους της πόλης, τον 11ο αιώνα, προκειμένου να πείσει τον σύζυγό της, λόρδο Λέοφρικ, να καταργήσει τη δυσβάσταχτη φορολογία που είχε επιβάλλει στους υπηκόους του.

1884: Ο Τζον Χάρβεϊ Κέλογκ κατοχυρώνει ως πατέντα τα κορν φλέικς.

1859: Αρχίζει να λειτουργεί το περίφημο ρολόι Big Ben, σύμβολο της πόλης του Λονδίνου.

1905: Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Θεόδωρος Δηλιγιάννης, δολοφονείται κατά την προσέλευσή του στη Βουλή, από τον χαρτοπαίκτη και λεσχειάρχη, Αντώνη Κωσταγερακάρη, λόγω της απόφασης να κλείσει η κυβέρνηση τις χαρτοπαικτικές λέσχες.

1911: Καθελκύεται το υπερωκεάνειο «Τιτανικός».

1916 : Διεξάγεται η Ναυμαχία της Γιουτλάνδης, η μεγαλύτερη ναυμαχία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με 151 βρετανικά πλοία να συγκρούονται με 91 γερμανικά. Οι Άγγλοι χάνουν στο πεδίο της μάχης, αλλά κερδίζουν σε στρατηγικό επίπεδο.

1924: Η Βουλή των Ελλήνων, με ψήφισμά της, αποφασίζει την προαγωγή των πρωτεργατών της Επανάστασης του 1922, Νικολάου Πλαστήρα και Στυλιανού Γονατά, σε αντιστράτηγους.

1927: Παράγεται το τελευταίο κομμάτι του αυτοκινήτου Ford Model T, μετά από κατασκευή περίπου 15.000.000 μονάδων.

1951: Εκδηλώνεται στην Αθήνα το κίνημα του ΙΔΕΑ το οποίο και κατέστειλε ο μόλις παραιτηθείς στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος στο όνομα του οποίου είχε εκδηλωθεί. Ακολούθησαν ανακρίσεις και 17 αξιωματικοί μεταξύ των οποίων και τρεις ταξίαρχοι παραπέμφθηκαν στο στρατοδικείο για εσχάτη προδοσία. Τελικά τους δόθηκε αμνηστία από την κυβέρνηση Πλαστήρα και τον επόμενο χρόνο επανήλθαν και στην ενεργό υπηρεσία.

1952: Ο Νικόλαος Πλαστήρας αναλαμβάνει πρωθυπουργός της Ελλάδος.

1953: O Νίκος Παπαμιχαήλ με συνοδηγό τον Σπύρο Δημητράκο σε Jaguar XK 120 αναδεικνύεται νικητής του Α’ Ράλι Ακρόπολις. Την καρό σημαία του τερματισμού θα πάρουν μόνο έξι αυτοκίνητα.

1961: Η Νότια Αφρική ανακηρύσσεται Δημοκρατία.

1962: Ο Άντολφ Άιχμαν εκτελείται δι’ απαγχονισμού στο Ισραήλ.

1970: Αρχίζει το 9ο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου με τον αγώνα Μεξικό – Ρωσία στο στάδιο «Αζτέκα». Για τις ανάγκες της διοργάνωσης παράγεται για πρώτη φορά επίσημη μπάλα αγώνων. Πρόκειται για την Telstar της Adidas, που αποτελείται από 12 μαύρα πεντάγωνα και 20 άσπρα εξάγωνα. Θα αντικατασταθεί μετά από 18 χρόνια από την «τρικολόρε» στη Γαλλία και έκτοτε κάθε Μουντιάλ θα έχει τη δική του.

1975: Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συναντά τον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες. Οι δυο πρωθυπουργοί συμφωνούν για παραπομπή του θέματος της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

1987: Βγαίνει στον αέρα ο πρώτος μη κρατικός ραδιοφωνικός σταθμός της Ελλάδας, ο δημοτικός «Αθήνα 9,84».

1995: Αντιδράσεις και στον χώρο της Εκκλησίας προκαλεί η περιφορά της Τίμιας Ζώνης της Παναγίας σε σπίτια πολιτικών, επιχειρηματιών και εφοπλιστών, τηλεοπτικούς σταθμούς, τράπεζες και νοσοκομεία, με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων.

1999: Αρχίζει η δίκη του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτη των Κούρδων στην Τουρκία. Ο «Άπο», όπως τον αποκαλούν οι οπαδοί του, είναι ο ιδρυτής του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, γνωστού ως ΡΚΚ. Σκοπός του κόμματος είναι η εγκαθίδρυση ενός ανεξάρτητου μαοϊκού σοσιαλιστικού κουρδικού κράτους στο Κουρδιστάν.

2003: Την τελευταία του πτήση πραγματοποιεί το υπερηχητικό αεροσκάφος Concorde, των Γαλλικών Αερογραμμών (Air France).

Γεννήσεις σαν σήμερα 31 Μαΐου

1243 – Ιάκωβος Β’, βασιλιάς της Μαγιόρκας
1443 – Μαργαρίτα Μποφόρ, κόμισσα του Ρίτσμοντ και του Ντέρμπι
1469 – Εμμανουήλ Α’, βασιλιάς της Πορτογαλίας
1641 – Δοσίθεος Β’, Πατριάρχης Ιεροσολύμων
1656 – Μαρέν Μαρέ, Γάλλος συνθέτης
1683 – Ζαν-Πιέρ Κριστέν, Γάλλος φυσικός
1754 – Αντρέα Απιάνι, Ιταλός ζωγράφος
1819 – Γουόλτ Γουίτμαν, Αμερικανός ποιητής
1850 – Αλφόνς Πενό, Γάλλος εφευρέτης
1857 – Πάπας Πίος ΙΑ’
1887 – Σαιν-Τζον Περς, Γάλλος διπλωμάτης και συγγραφέας
1892 – Γκρέγκορ Στράσερ, Γερμανός πολιτικός
1896 – Έρνεστ Χάλερ, Αμερικανός κινηματογραφιστής
1898 – Νόρμαν Βίνσεντ Πίιλ, Αμερικανός συγγραφέας
1923 – Ρενιέ Γ’, πρίγκιπας του Μονακό
1930 – Κλιντ Ίστγουντ, Αμερικανός ηθοποιός και σκηνοθέτης
1940 – Ανατόλι Μπονταρτσούκ, Σοβιετικός σφυροβόλος
1942 – Μίνως Κυριακού, Έλληνας επιχειρηματίας
1944 – Ιγιάντ Αλάουι, Ιρακινός πολιτικός
1945 – Λοράν Γκμπαγκμπό, πρόεδρος της Ακτής Ελεφαντοστού
1945 – Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, Γερμανός σκηνοθέτης
1948 – Τζον Μπόναμ, Άγγλος μουσικός
1954 – Θωμάς Μαύρος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1955 – Γιάννης Κούτρας, Έλληνας τραγουδιστής
1956 – Πάνος Φειδάκης, Έλληνας ζωγράφος
1957 – Σίντι Μοχάμεντ Ουλντ Μπουμπακάρ, Μαυριτανός πολιτικός
1963 – Βίκτορ Όρμπαν, Ούγγρος πολιτικός
1975 – Γιασεμάκης Γιασεμή, Κύπριος ποδοσφαιριστής
1976 – Κόλιν Φάρελ, Ιρλανδός ηθοποιός
1977 – Θεόδωρος Μπάεφ, Έλληνας βολεϊμπολίστας βουλγαρικής καταγωγής
1977 – Έρικ Κρίστιαν Όλσεν, Αμερικανός ηθοποιός
1981 – Μίκαελ Άντονσον, Σουηδός ποδοσφαιριστής
1985 – Ίαν Βουγιούκας, Έλληνας καλαθοσφαιριστής
1989 – Μάρκο Ρόις, Γερμανός ποδοσφαιριστής

Θάνατοι σαν σήμερα 31 Μαΐου

1321 – Μπίργιερ, βασιλιάς της Σουηδίας
1410 – Μαρτίνος, βασιλιάς της Αραγωνία
1594 – Τιντορέττο, Ιταλός ζωγράφος
1740 – Φρειδερίκος Γουλιέλμος Α’, βασιλιάς της Πρωσίας
1809 – Ζαν Λαν, Γάλλος στρατάρχης
1809 – Φραντς Γιόζεφ Χάιντν, Αυστριακός συνθέτης
1832 – Εβαρίστ Γκαλουά, Γάλλος μαθηματικός
1945 – Οντίλο Γκλομπότσνικ, Αυστριακός αξιωματικός των SS
1953 – Βλαντιμίρ Τάτλιν, Σοβιετικός ζωγράφος και αρχιτέκτονας
1954 – Αντώνης Μπενάκης, Έλληνας πολιτικός
1957 – Στέφανος Σαράφης, Έλληνας στρατιωτικός
1962 – Άντολφ Άιχμαν, Γερμανός αξιωματικός των SS
1963 – Έντιθ Χάμιλτον, Γερμανοαμερικανίδα συγγραφέας
1975 – Γεώργιος Παπαδημητρακόπουλος, Έλληνας πολιτικός
1983 – Τζακ Ντέμπσι, Αμερικανός πυγμάχος
1996 – Τίμοθι Λίρι, Αμερικανός ψυχολόγος και συγγραφέας
2000 – Νικόλαος Οικονομίδης, Έλληνας βυζαντινολόγος
2009 – Μιλβίνα Ντιν, Αγγλίδα επιζήσασα του ναυαγίου του Τιτανικού
2016 – Μοχάμετ Αμπντελαζίζ, πρόεδρος της Δυτικής Σαχάρας
2016 – Κόρι Μπρόκεν, Ολλανδή τραγουδίστρια