Η μιντιακή ηγεμονία Ερντογάν απέναντι στην κάλπη

Ο επί δύο δεκαετίες ηγέτης της Τουρκίας βρίσκεται μία ανάσα για μια νέα, πενταετή θητεία στην προεδρία της χώρας.

Στις πρώτες κάλπες που στήθηκαν 14 Μαΐου, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξασφάλισε το 49,51% των ψήφων -μισή μονάδα για το 50% που απαιτείται προκειμένου να αποφευχθεί ο δεύτερος γύρος της 28ης Μαΐου, έναντι του 44,88% του ηγέτη της ετερόκλητης συμμαχίας της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Μεγάλα διεθνή ΜΜΕ σκιαγραφούσαν ως ιδιαίτερα πιθανό το τέλος εποχής στην παντοδυναμία Ερντογάν, με το εκλογικό αποτέλεσμα να σβήνει τις ελπίδες για αλλαγή σελίδας στην Τουρκία.

Το μιντιακό πλεονέκτημα Ερντογάν

Βέβαια, ο έλεγχος στο τοπίο των τουρκικών μέσων ενημέρωσης ήταν ιδιαίτερα αισθητός κατά την πορεία προς τις πρώτες κάλπες. Οι διεθνείς παρατηρητές των τουρκικών εκλογών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εκλογική αναμέτρηση διεξήχθη σε ένα μη ισότιμο πεδίο ανταγωνισμού, στο οποίο ο Ερντογάν και το κυβερνών κόμμα, λόγω της μεροληπτικής κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης και των περιορισμών στην ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, είχαν ένα «αδικαιολόγητο πλεονέκτημα».

Τον Απρίλιο, ο Ερντογάν επωφελήθηκε από 32 ώρες τηλεοπτικού χρόνου στην κρατική τηλεόραση σε σύγκριση με μόλις 32 λεπτά για τον Κιλιτσντάρογλου. Ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας TRT Haber αφιέρωσε περισσότερες από 48 ώρες ραδιοφωνικού χρόνου στον Τούρκο πρόεδρο έναντι των 32 λεπτών που δόθηκαν στον υποψήφιο της αντιπολίτευσης.

Παράλληλα, στο επίκεντρο του δημόσιου «διαλόγου» βρέθηκε το πώς η Τουρκία έχει γίνει ένας βιομηχανικός στρατιωτικός γίγαντας υπό την ηγεσία Ερντογάν, παραγκωνίζοντας την υπό κατάρρευση οικονομία ή τις κρατικές ευθύνες αναφορικά με τους φονικούς σεισμούς που κόστισαν τη ζωή σε τουλάχιστον 50.000 ανθρώπους.

Υπό κρατικό έλεγχο ο Τύπος

Η εικόνα των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης να βρίσκονται σε πλήρη ευθυγράμμιση με τον Ερντογάν δεν είναι κάτι καινούργιο για την Τουρκία. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το μιντιακό περιβάλλον έχει μεταμορφωθεί δραματικά. Επικεφαλής σε εφημερίδες και τηλεοπτικούς σταθμούς είναι πρόσωπα που πρόσκεινται στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με αποτέλεσμα οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) να εκτιμούν ότι το 90% των κρατικών μέσων ενημέρωσης της Τουρκίας βρίσκεται υπό κυβερνητικό έλεγχο.

Τα μέσα ενημέρωσης τηρούν «μια στενή αλυσίδα εντολών για τους εγκεκριμένους από την κυβέρνηση τίτλους, τα πρωτοσέλιδα και τα θέματα της τηλεοπτικής συζήτησης», σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Reuters, ενώ οι οδηγίες προς τα δημοσιογραφικά γραφεία συχνά προέρχονται από αξιωματούχους της Διεύθυνσης Επικοινωνίας που υπάγεται στην τουρκική προεδρία.

Τα μεγαλύτερα εμπορικά σήματα των μέσων ενημέρωσης ελέγχονται από εταιρείες και άτομα που βρίσκονται κοντά στον Ερντογάν και το κόμμα του (AKP) μετά από μια σειρά εξαγορών που ξεκίνησαν το 2008. Τα κρατικά διαφημιστικά έσοδα διοχετεύονται σε μεγάλο βαθμό σε φιλοκυβερνητικές εκδόσεις. Αντίθετα, οι διορισμένες από την κυβέρνηση ρυθμιστικές αρχές κατευθύνουν τις κυρώσεις για παραβίαση του κώδικα μέσων ενημέρωσης σχεδόν αποκλειστικά σε ανεξάρτητα ή αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης, όπως ανέδειξε το Reuters.

Πώς «μεταφράζεται» ο έλεγχος των ΜΜΕ

Η δεδομένη συρρίκνωση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας δικαίως εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ύπαρξη ενός ενημερωμένου εκλογικού σώματος στην χώρα.

Αναλυτές εκτιμούν πως ακόμη και αν η αντιπολίτευση ανατρέψει αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν προδιαγεγραμμένο για το βράδυ της 28ης Μαΐου, η «αυτοκρατορία» Ερντογάν στα ΜΜΕ -που χτίστηκε σχολαστικά επί δύο δεκαετίες- είναι έτοιμη να αποσταθεροποιήσει μια μελλοντική κυβέρνηση χωρίς τον ίδιο επικεφαλής ή έστω σε ρόλο αφανή ενορχηστρωτή.