Financial Times: Πώς θα επηρέαζε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις η νίκη Κιλιτσντάρογλου

Στις επικείμενες εκλογές στην Τουρκία εστιάζει ανάλυση του Tony Barber που δημοσιεύεται στη στήλη ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος των Financial Times, "Europe Express". Στο επίκεντρο της ανάλυσης βρίσκονται οι επιπτώσεις που θα έχει το εκλογικό αποτέλεσμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και σε αυτό το πλαίσιο γίνεται ειδική μνεία στο άρθρο του Πρέσβη ε.τ. Ιωάννη Αλέξιου Ζέπου που δημοσιεύθηκε στα τέλη Απριλίου στην ATHENS VOICE.

Ο Tony Barber, αναλυτής των Financial Times και πρώην ανταποκριτής εξωτερικού με θητεία σε Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, πρώην Σοβιετική Ένωση, ΗΠΑ και πρώην Γιουγκοσλαβία, επιχειρεί να απαντήσει σε τρία κύρια ερωτήματα: α) ποιες οι πιθανότητες νίκης της αντιπολίτευσης στις επόμενες εκλογές; β) πόσο πιθανόν είναι ο Erdoğan να εγκαταλείψει ειρηνικά την εξουσία; και γ) τι θα σημάνει μια αλλαγή σκυτάλης για την τουρκική εσωτερική και εξωτερική πολιτική;

Ως προς το πρώτο, επισημαίνει εισαγωγικά: «Εκ πρώτης όψεως, οι εκλογές θα είναι αμφίρροπες. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτης ενός εξακομματικού μπλοκ της αντιπολίτευσης, έχει πιθανότητες για μια οριακή νίκη έναντι του Ερντογάν στην προεδρική αναμέτρηση, ενδεχομένως σε έναν δεύτερο γύρο εκλογών που θα διεξαχθεί στις 28 Μαΐου. Στις βουλευτικές εκλογές, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν και οι εταίροι του φαίνεται να αντιμετωπίζουν μια εξίσου δύσκολη αναμέτρηση, και είναι αβέβαιο αν αυτοί ή η αντιπολίτευση μπορούν να κερδίσουν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Δυστυχώς, οι δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν μόνο τη μισή εικόνα».

Ο αρθρογράφος των FT παραθέτει ακολούθως απόψεις ειδικών που έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα Μέσα το τελευταίο διάστημα αναφορικά με τη διάβρωση των δημοκρατικών ελευθεριών και του κράτους δικαίου, τον έλεγχο των ΜΜΕ και της Δικαιοσύνης στην Τουρκία του Ερντογάν. «Με άλλα λόγια, η πλάστιγγα γέρνει ήδη από την αρχή κατά του Κιλιτσντάρογλου και της συμμαχίας της αντιπολίτευσης» αναφέρει ο συντάκτης.

Θα αποδεχόταν ο Ερντογάν την ήττα του;

«Το ερώτημα λοιπόν είναι: αν έχανε την κούρσα των προεδρικών εκλογών, θα αποδεχόταν άραγε ο Ερντογάν την ήττα του; Ή θα έβρισκε κάποιο τρόπο να ανατρέψει το αποτέλεσμα, μέσω δικαστικής παρέμβασης, μιας επανακαταμέτρησης των ψήφων ή κάποιου άλλου τρόπου; Δεν είμαι καθόλου πεπεισμένος ότι ο Ερντογάν είναι έτοιμος ή πρόθυμος να εγκαταλείψει ένα σύστημα με τεράστια προεδρική εξουσία που ο ίδιος έχτισε για τον εαυτό του» σχολιάζει.

Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις που θα είχε στο εσωτερικό της χώρας και την εξωτερική πολιτική της ενδεχόμενης αλλαγής ηγεσίας, παρατηρεί: «Είναι δύσκολο να φανταστούμε οποιεσδήποτε συνθήκες υπό τις οποίες η επανεκλογή του Ερντογάν θα οδηγούσε σε πολιτική φιλελευθεροποίηση στο εσωτερικό. Ένα σφίξιμο των "βιδών" θα επέτεινε τις τριβές μεταξύ της Τουρκίας και των δυτικών συμμάχων της που αυξάνονται σταθερά, όσο διαρκεί η παραμονή του στην εξουσία».

Ακολούθως υπενθυμίζει τα συμπεράσματα ανάλυσης του Luigi Scazzieri στη δεξαμενή σκέψης Centre for European Reform η οποία «περιγράφει τις πιθανές συνέπειες μιας νίκης του Ερντογάν» ως εξής:

«1. Ηχηρότερες εκκλήσεις στην Ευρώπη για τον επίσημο τερματισμό της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην ΕΕ, η οποία βρίσκεται σε καθεστώς βαθιάς ψύξης, αλλά για την οποία και οι δύο πλευρές είχαν μέχρι τώρα κάποιο ενδιαφέρον να προσποιούνται ότι συνεχίζεται ακόμη,
2. Αύξηση των εντάσεων μεταξύ της Άγκυρας και της Αθήνας και της Λευκωσίας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πιέσεις για περισσότερες οικονομικές κυρώσεις της ΕΕ στην Τουρκία, μετά από μια δέσμη μάλλον περιορισμένων μέτρων που επιβλήθηκαν το 2020,
3. Τεταμένες σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη σχετικά με τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία, ιδίως στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία,
4. Ακόμα περισσότερες δυσκολίες με τη Δύση εάν ο Ερντογάν διατηρήσει το βέτο του στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ».

Ο Tony Barber επισημαίνει: «Διαβάζοντας μια σειρά από άρθρα γνώμης σχετικά με τις τουρκικές εκλογές, αισθάνομαι ότι η δυσοίωνη πρόβλεψη του Scazzieri αντιπροσωπεύει την ευρύτερα αποδεκτή άποψη» και στη συνέχεια κάνει ειδική μνεία στο άρθρο Ζέπου λέγοντας: «Υπάρχουν όμως και διαφωνούντες, όπως ο Ιωάννης Αλέξιος Ζέπος, διακεκριμένος Έλληνας πρώην πρέσβης. Σε αυτό το άρθρο στην Athens Voice, ο Ζέπος υποστηρίζει πως ο τρομερός σεισμός που έπληξε την Τουρκία τον Φεβρουάριο χρησίμευσε για να μειώσει τις εντάσεις μεταξύ της Άγκυρας και της Αθήνας υπενθυμίζοντας σε κάθε πλευρά τις κοινές ανθρωπιστικές ανησυχίες τους. Ο ίδιος προσθέτει: "τολμώ να πω ότι ενδεχομένως η επανεκλογή του Προέδρου Ερντογάν και μία φιλική προς αυτόν τουρκική κυβέρνηση AKP θα δημιουργήσει ευνοϊκότερο κλίμα και σχετική ευχέρεια χειρισμών στην τουρκική πλευρά, σε αντίθεση με μία ολική αλλαγή στη γείτονα που θα φέρει στην εξουσία έναν νέο και φιλόδοξο πρόεδρο και μία πολυκομματική ηγεσία που ενδεχομένως θα θέλει να αποδεικνύει σε κάθε βήμα της το πόσο αποφασιστική είναι στη διαχείριση των διαφόρων σοβαρών θεμάτων…"».

«Συνέπειες μιας νίκης της αντιπολίτευσης»

«Ο Ζέπος δεν είναι ο μόνος που εκφράζει αμφιβολίες για το αν μια νίκη της αντιπολίτευσης θα μετασχηματίσει πραγματικά τις τουρκικές πολιτικές», σημειωνει και προσθέτει: «Στα θετικά, θα υπήρχε σίγουρα ένα πιο δημοκρατικό πνεύμα στην εσωτερική πολιτική - αλλά αναρωτιέμαι αν, μόλις αναλάβει το αξίωμα, ο Κιλιτσντάρογλου θα πραγματοποιήσει πραγματικά την υπόσχεσή του να διαλύσει την εκτελεστική προεδρία που εγκαθίδρυσε ο Ερντογάν και να επιστρέψει την Τουρκία σε ένα πιο κοινοβουλευτικό σύστημα. Εξάλλου, θα χρειαστεί όλη τη δύναμη που μπορεί να συγκεντρώσει για να ξεπεράσει την αντίσταση των καταλοίπων του ΑΚΡ στον κρατικό μηχανισμό. Ένας νέος πρόεδρος θα μπορούσε επίσης να υιοθετήσει πιο ορθολογικές οικονομικές πολιτικές, εγκαταλείποντας τις ιδιοσυγκρασιακές πρωτοβουλίες του Ερντογάν που εκτίναξαν τον πληθωρισμό και ξεζούμισαν επιχειρήσεις και καταναλωτές».

«Όπως γράφουν οι Marc Pierini και Francesco Siccardi στο Carnegie Europe, θα μπορούσε επίσης να υπάρξει μια αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Δύσης - αλλά όχι σε όλους τους τομείς.
Πάρτε για παράδειγμα την Κύπρο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οποιοσδήποτε νέος πρόεδρος ή κυβέρνηση στην Άγκυρα θα εγκαταλείψει την υποστήριξη της Τουρκίας προς "το αποσχισθέν τουρκοκυπριακό κρατίδιο στη βόρεια Κύπρο" ή θα κάνει παραχωρήσεις στην εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην ανατολική Μεσόγειο.

»Ο Κιλιτσντάρογλου θα μπορούσε να επιδιώξει τη συμφιλίωση με τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, μια κατεύθυνση προς την οποία έχει δώσει ενδείξεις ο ίδιος ο Ερντογάν. Αυτό θα περιέπλεκε τις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Όσον αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία, η σημερινή πολιτική "υπέρ του Κίεβου χωρίς να είναι ανοιχτά κατά της Μόσχας" ενδέχεται να παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη. Οι διαρκώς διευρυνόμενοι οικονομικοί δεσμοί ωφελούν την Τουρκία: όχι μόνο απέφυγε να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας, αλλά απολαμβάνει μια έκρηξη των εξαγωγών προς τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

»Όλα αυτά αντανακλούν μια ευρέως διαδεδομένη άποψη μεταξύ των πολιτικών τάξεων της Τουρκίας ότι μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική -που περιλαμβάνει τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, όμως κατά άλλους τρόπους ισορροπεί μεταξύ της Δύσης, της Ρωσίας, της Κίνας και άλλων δυνάμεων- εξυπηρετεί καλύτερα το εθνικό συμφέρον. Η άποψη αυτή, με τη σειρά της, απορρέει από μακροχρόνιες αλλαγές στη στάση μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας απέναντι στις ΗΠΑ, οι οποίες αντιμετωπίζονται πολύ λιγότερο ευνοϊκά από ό,τι πριν από μια γενιά, και στην ΕΕ, την οποία οι Τούρκοι θεωρούν τώρα ότι η χώρα τους έχει ελάχιστες πιθανότητες να ενταχθεί σύντομα.

»Παρόλα αυτά, δεν επιθυμώ να κλείσω με μία δυσάρεστη νότα. Όπως παρατηρούν οι Pierini και Siccardi, ένα αδιαμφισβήτητα θετικό αποτέλεσμα μιας νέας τουρκικής κυβέρνησης θα ήταν σίγουρα ότι "θα αποκατασταθεί ένας επαγγελματικός και αξιοπρεπής διάλογος μεταξύ της Άγκυρας και των δυτικών πρωτευουσών. Αυτό θα αποτελούσε μεγάλη ανακούφιση για το Βερολίνο, τις Βρυξέλλες, το Λονδίνο, το Παρίσι και την Ουάσιγκτον"» επισημαίνει ο αναλυτής των FT και καταλήγει: «Συνολικά, μια εκλογική νίκη της αντιπολίτευσης, ακολουθούμενη από την αποχώρηση του Ερντογάν από την εξουσία, θα ήταν ένα πραγματικά ένα γεγονός εξαιρετικών διαστάσεων. Θα συμβεί όμως;»