Σαν σήμερα 26 Απριλίου 1937: Η Γκερνίκα γίνεται συνώνυμο της φρίκης του πολέμου

Σαν σήμερα, 26 Απριλίου το 1937, μαχητικά που έστειλαν οι Γερμανοί ναζί και οι Ιταλοί φασίστες σύμμαχοι του Φράνκο για να τον στηρίξουν στη διάρκεια του Ισπανικού Εμφύλιου Πολέμου, βομβάρδισαν την πόλη Γκερνίκα, στη χώρα των Βάσκων. Από τον βομβαρδισμό έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες άνθρωποι και η πόλη σχεδόν ισοπεδώθηκε.

Ο βομβαρδισμός της Γκερνίκα αποφασίστηκε από την πλευρά των Ισπανών Εθνικιστών, διότι η πόλη είχε στρατηγική σημασία. Ήταν στο δρόμο των εθνικιστών προς το Μπιλμπάο, η κατάληψη του οποίου θα οδηγούσε στο τέλος του εμφυλίου πολέμου στη βόρεια Ισπανία. 

Ο βομβαρδισμός ξεκίνησε στις 4 και μισή το απόγευμα της 26ης Απριλίου 1937 και διήρκησε μέχρι τις επτά το απόγευμα της ίδιας μέρας. Η επιχείρηση έλαβε την ονομασία Επιχείρηση Επίπληξη (Operation Rügen). Αργότερα, οι Εθνικιστές ισχυρίστηκαν πως οι Δημοκρατικοί κατέστρεψαν την Γκερνίκα, ενώ αποχωρούσαν από την πόλη, εφαρμόζοντας την τακτική της καμένης γης.

Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν είναι γνωστός ακόμα και σήμερα. Για πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο γινόταν λόγος για περισσότερους από 1.500 νεκρούς. Τα ρωσικά αρχεία της 1ης Μαΐου 1937 έκαναν λόγο για 800 νεκρούς. Σύμφωνα με σύγχρονους ιστορικούς οι νεκροί από το βομβαρδισμό της Γκερνίκα ήταν περίπου 300.

Η Γκερνίκα βρίσκεται στη βόρεια Ισπανία, στην επαρχία Μπισκάγια, 30 χιλιόμετρα ανατολικά του Μπιλμπάο. Έχει μεγάλη σημασία για τους Βάσκους γιατί εκεί βρίσκεται το Gernikako Arbola (Το Δέντρο της Γκερνίκα), που συμβολίζει τις ελευθερίες του λαού των Βάσκων.

Η καταστροφή της Γκερνίκα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον Ισπανό ζωγράφο Πάμπλο Πικάσο που την αποτύπωσε στο ομώνυμο εμβληματικό έργο του. Πρόκειται για μια μεγάλων διαστάσεων ελαιογραφία του 1937, ένας από τους γνωστότερους πίνακες παγκοσμίως, και θεωρείται ως το πιο δυνατό έργο με αντιπολεμικό μήνυμα στην ιστορία της ζωγραφικής.

Ο Πικάσο, φτιάχνοντας ένα τέτοιο πίνακα, ήθελε να δείξει το πόσο υπέφεραν οι άνθρωποι και το πόσο φρικτός είναι ένας πόλεμος.

Η Γκερνίκα έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία.

Το 1974 υπήρξε συμβάν βανδαλισμού του έργου με κόκκινη μπογιά, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή του Μι Λάι στο Βιετνάμ. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, προστατευμένη με αλεξίσφαιρο τζάμι και οπλισμένους φρουρούς, για το φόβο νέου βανδαλισμού.

Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.

Σημειώνεται ότι ο βομβαρδισμός της Γκερνίκα έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης και για άλλα έργα τέχνης: τον πίνακα Le Drapeau Noir του Ρενέ Μαγκρίτ, ένα γλυπτό του René Iché, ένα από τα πρώτα μουσικά κομμάτια της electronica του Patrick Ascione, μουσικές συνθέσεις των Octavio Vazquez (Gernika Piano Trio), René-Louis Baron και Mike Batt, το ποίημα του Πολ Ελιάρ «Victory of Guernica», το μυθιστόρημα «For Whom the Bell Tolls» του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, ένα φιλμ με τίτλο «The Spanish Earth», όπου επίσης είχε συμμετοχή ο Χέμινγουεϊ και ο Όρσον Ουέλς κ.α.

Σαν σήμερα 26 Απριλίου

Γεγονότα

1336 - Ο Πετράρχης ανεβαίνει στο όρος Βαντού.
1478 - Οι Πάτσι επιτίθενται κατά του Λαυρέντιου των Μεδίκων και σκοτώνουν τον αδελφό του, Τζουλιάνο των Μεδίκων, κατά τη διάρκεια λειτουργίας στο Ντουόμο της Φλωρεντίας.
1564 - Βαπτίζεται στο Στράτφορντ-απόν-Έιβον, στο Γουόρικσερ της Αγγλίας, ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.
1607 - Άγγλοι άποικοι προσεγγίζουν το ακρωτήριο Χένρι στη Βιρτζίνια.
1721 - Μεγάλος σεισμός καταστρέφει την ιρανική πόλη Ταμπρίζ.
1802 - Ο Ναπολέων Α΄ υπογράφει γενική αμνηστία επιτρέποντας σε όλους, εκτός από περίπου χίλιους από τους πιο γνωστούς εξόριστους της Γαλλικής Επανάστασης, να επιστρέψουν στη Γαλλία, στο πλαίσιο μίας χειρονομίας συμφιλίωσης με τις παρατάξεις του Παλαιού Καθεστώτος και για να εδραιώσει τελικά τη δική του κυριαρχία.
1865 - Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος: Ο Συνομόσπονδος στρατηγός Τζόζεφ Τζόνστον παραδίδει το στρατό του στον στρατηγό Τεκάμσε Σέρμαν στη Βόρεια Καρολίνα.
1865 - Στρατιώτες του ιππικού της Ένωσης σκοτώνουν στη Βιρτζίνια τον Τζον Γουίλκς Μπουθ, δολοφόνο του Αβραάμ Λίνκολν.
1903 - Ιδρύεται ο ποδοσφαιρικός σύλλογος Ατλέτικο Μαδρίτης.
1923 - Ο δούκας της Υόρκης παντρεύεται τη λαίδη Ελισάβετ Μπόουζ-Λάιον στο Αββαείο του Ουέστμινστερ.
1925 - Ο Πάουλ φον Χίντενμπουργκ νικά τον Βίλχελμ Μαρξ στον δεύτερο γύρο των γερμανικών προεδρικών εκλογών και γίνεται ο πρώτος άμεσα εκλεγμένος αρχηγός κράτους της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
1933 - Συστήνεται η Γκεστάπο, η επίσημη μυστική αστυνομία της ναζιστικής Γερμανίας.
1937 - Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος: Οι Γερμανοί βομβαρδίζουν την Γκερνίκα.
1942 - Ατύχημα σε ανθρακωρυχείο στο Μαντσουκούο σκοτώνει 1549 Κινέζους ανθρακωρύχους.
1943 - Ξεσπάνε ταραχές στην Ουψάλα της Σουηδίας.
1944 - Ο Γεώργιος Παπανδρέου γίνεται πρωθυπουργός της εξόριστης στην Αίγυπτο ελληνικής κυβέρνησης.
1944 - Απαγωγή του υποστράτηγου Κράιπε από συμμαχικούς κομάντος στην κατεχόμενη Κρήτη.
1960 - Ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Σίνγκμαν Ρι, παραιτείται μετά από 12 χρόνια δικτατορικού καθεστώτος.
1962 - Το διαστημικό σκάφος Ranger 4 της NASA συντρίβεται στη Σελήνη.
1964 - Η Τανγκανίκα και η Ζανζιβάρη ενώνονται για να σχηματίσουν την Τανζανία.
1966 - Ισχυρός σεισμός καταστρέφει την Τασκένδη, τη μεγαλύτερη πόλη της σοβιετικής κεντρικής Ασίας, με απολογισμό 8 νεκρούς.
1966 - Με ψήφους 151 έναντι 147, η Βουλή απορρίπτει πρόταση δυσπιστίας της Ένωσης Κέντρου και της Ε.Δ.Α., σε μία συνεδρίαση που σημαδεύεται από τη μεταφορά μέχρι και με φορείο κατάκοιτων βουλευτών αλλά και από πέντε διακοπές.
1982 - 57 άτομα σκοτώνονται από πυροβολισμούς πρώην αστυνομικού στην επαρχία Γκιόνγκσανγκναμ-ντο της Νότιας Κορέας.
1986 - Στον πυρηνικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Τσερνόμπιλ, στη Σοβιετική Ένωση, σημειώνεται έκρηξη, με αποτέλεσμα το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα στην Ιστορία.
1994 - Διεξάγονται οι πρώτες πολυφυλετικές εκλογές στη Νότιο Αφρική.
2005 - Ο Φωρ Γκνασινγκμπέ εκλέγεται πρόεδρος του Τόγκο, ενώ η αντιπολίτευση κάνει λόγο για νοθεία.

Γεννήσεις

121 - Μάρκος Αυρήλιος, Ρωμαίος αυτοκράτορας
757 - Χισάμ Α΄, εμίρης της Κόρδοβα
1319 - Ιωάννης Β΄, βασιλιάς της Γαλλίας
1573 - Μαρία των Μεδίκων, βασίλισσα της Γαλλίας
1648 - Πέτρος Β΄, βασιλιάς της Πορτογαλίας
1785 - Τζον Τζέιμς Οντιμπόν, Γάλλος ορνιθολόγος και ζωγράφος
1798 - Ευγένιος Ντελακρουά, Γάλλος ζωγράφος
1812 - Άλφρεντ Κρουπ, Γερμανός βιομήχανος
1879 - Όουεν Γουίλανς Ρίτσαρντσον, Άγγλος φυσικός
1886 - Μα Ρέινι, Αμερικανίδα τραγουδίστρια
1889 - Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, Αυστριακός φιλόσοφος
1894 - Ρούντολφ Ες, Γερμανός Ναζί πολιτικός
1898 - Βιθέντε Αλεϊσάντρε, Ισπανός συγγραφέας
1900 - Τσαρλς Ρίχτερ, Αμερικανός σεισμολόγος
1904 - Ξενοφών Ζολώτας, Έλληνας οικονομολόγος και πολιτικός
1905 - Ζαν Βιγκό, Γάλλος σκηνοθέτης
1907 - Ηλίας Τσιριμώκος, Έλληνας πολιτικός
1917 - Ι.Μ. Πέι, Κινέζος αρχιτέκτονας
1918 - Φάνι Μπλάνκερς-Κοέν, Ολλανδή αθλήτρια
1932 - Φράνσις Λάι, Γάλλος συνθέτης
1941 - Μαξίμ Καρλότ Κορμάν, πρόεδρος του Βανουάτου
1946 - Τάκης Καρνάτσος, Έλληνας καλλιτέχνης
1947 - Ντόνα ντε Βαρόνα, Αμερικανίδα κολυμβήτρια
1958 - Γιώργος Κωστίκος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1959 - Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Έλληνας τραγουδοποιός
1959 - Πέδρο Πιερλουίσι, Πορτορικανός πολιτικός
1961 - Τζόαν Τσεν, Κινέζα ηθοποιός
1963 - Τζετ Λι, Κινέζος αθλητής πολεμικών τεχνών και ηθοποιός
1967 - Κέιν, Αμερικανός παλαιστής
1972- Νικολάι Λουγκάνσκι, Ρώσος πιανίστας και μουσικός παιδαγωγός
1978 - Έλσον Εβέλιο Μπεσέρρα, Κολομβιανός ποδοσφαιριστής
1980 - Τσάνινγκ Τέιτουμ, Αμερικανός ηθοποιός
1994 - Ντανιίλ Κβίατ, Ρώσος οδηγός αγώνων

Θάνατοι

757 - Πάπας Στέφανος Β΄
1444 - Ρομπέρ Καμπέν, Φλαμανδός ζωγράφος
1478 - Τζουλιάνο των Μεδίκων, κυβερνήτης της Φλωρεντίας
1860 - Θεόκλητος Φαρμακίδης, Έλληνας λόγιος
1865 - Τζον Γουίλκς Μπουθ, Αμερικανός ηθοποιός, δολοφόνος του Αβραάμ Λίνκολν
1891 - Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Έλληνας ιστορικός
1910 - Μιχαήλ Αρνιωτάκης, Έλληνας ηθοποιός
1910 - Μπιέρνστιερνε Μπιέρνσον, Νορβηγός συγγραφέας
1920 - Σρινιβάσα Ραμανούτζαν, Ινδός μαθηματικός
1931 - Τζορτζ Χέρμπερτ Μηντ, Αμερικανός φιλόσοφος
1951 - Άρνολντ Σόμμερφελντ, Γερμανός φυσικός
1952 - Αντώνιος Μαγκάκης, Έλληνας πολιτικός
1986 - Μπρόντερικ Κρόφορντ, Αμερικανός ηθοποιός
1988 - Δημήτριος Θ. Γρίβας, Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός
1989 - Λουσίλ Μπολ, Αμερικανίδα κωμικός
1989 - Νίκος Σβορώνος, Έλληνας ιστορικός
1991 - Γεώργιος Μπακαλάκης, Έλληνας αρχαιολόγος
2005 - Μαρία Σελλ, Αυστριακή ηθοποιός
2010 - Λιλιάνα Μπάτλερ, Γιουγκοσλάβα τραγουδίστρια
2017 - Τζόναθαν Ντέμι, Αμερικανός σκηνοθέτης