Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα για τη βία κατά των προσφύγων στα σύνορα της Ευρώπης

Μετά από πρόσφατη επίσκεψη ανώτατων αξιωματούχων της ΕΕ στα σύνορα Σερβίας-Ουγγαρίας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ζητούν αυξημένο ενδελεχή έλεγχο από την ΕΕ για τη βία κατά προσφύγων, μεταναστών και αιτούντων άσυλο στα σύνορα της Ευρώπης.

Από τον Ιανουάριο του 2021, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που εργάζονται στην περιοχή των συνόρων Σερβίας-Ουγγαρίας έχουν περιθάλψει 498 ανθρώπους με τραύματα, όπως μώλωπες, αιματώματα και  κατάγματα, μετά από καταγγελίες για βία που υπέστησαν στα χέρια των συνοριακών αρχών.

«Τα σωματικά τραύματα που περιθάλπουμε και οι μαρτυρίες βίας που ακούμε από τους ασθενείς μας δείχνουν τη συνεχή σκόπιμη χρήση βίας για να αποτρέψουν τους ανθρώπους από το να ζητήσουν άσυλο στην ΕΕ», λέει ο DuccioStaderini, επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στα Δυτικά Βαλκάνια. 

Ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που νοσηλεύονται κοντά στα σύνορα της Σερβίας με τη Βουλγαρία αναφέρουν ότι τους αφαίρεσαν τα ρούχα και τα υπάρχοντά τους, τους έδειραν με γκλομπ και ξύλα, άφησαν ελεύθερα σκυλιά να τους επιτεθούν και χρησιμοποίησαν σπρέι πιπεριού και δακρυγόνα εναντίον τους.

Άλλες μορφές απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης που καταγγέλλουν οι ασθενείς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιλαμβάνουν την κατάσχεση και καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, τον ανεπίσημο περιορισμό τους σε κελιά απομόνωσης στη συνοριακή ζώνη και τις σκόπιμες πτώσεις από φράχτες και σκάλες.

Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ,YlvaJohansson, και ο νεοδιορισθείς αρχηγός τηςFRONTEX (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής) επισκέφθηκαν την επίσημη συνοριακή διέλευση μεταξύ Horgos στη Σερβία, και Roszke στην Ουγγαρία, στις 16 Μαρτίου, όπου οι βίαιες επαναπροωθήσεις από συνοριοφύλακες αποτελούν συχνό φαινόμενο. Κατά την επίσκεψή της, η Johansson εξήρε την επιτυχία του κοινού ελέγχου των συνόρων στον περιορισμό της «παράνομης μετανάστευσης» προς την Ευρώπη.

 «Οι εκπρόσωποι της ΕΕ αποφάσισαν σκόπιμα να κάνουν τα στραβά μάτια στην υπερβολική χρήση βίας που βλέπουμε στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ», λέει ο Staderini. «Αυτή η επίσκεψη δείχνει το πραγματικό πρόσωπο της δέσμευσης της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια: περισσότερη χρηματοδότηση για την ασφάλεια, μεγαλύτερη παρουσία της FRONTEX και αυξημένες επιστροφές και επιτήρηση».

Πριν από δύο χρόνια, η FRONTEX ανέστειλε τις δράσεις της στην ουγγρική πλευρά των συνόρων με τη Σερβία μετά από δικαστική απόφαση σύμφωνα με την οποία η Ουγγαρία είχε παραβιάσει το δίκαιο της ΕΕ διαπράττοντας παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών που έφταναν από τη Σερβία. Τον Δεκέμβριο του 2022, ηFRONTEX μετέφερε τις δράσεις της στη σερβική πλευρά των συνόρων στο πλαίσιο του σχεδίου της ΕΕ για την εξωτερική ανάθεση της διαχείρισης της μετανάστευσης σε γειτονικές τρίτες χώρες.

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εργάζονται στη Σερβία από το 2014, παρέχοντας ιατρική φροντίδα σε πρόσφυγες, μετανάστες και αιτούντες άσυλο που ταξιδεύουν στην Ευρώπη μέσω της βαλκανικής οδού. Τον Ιανουάριο του 2021, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν να εργάζονται στην περιοχή των συνόρων βόρειας Σερβίας-Ουγγαρίας και τον Ιανουάριο του 2023 εγκαινίασαν ένα πρόγραμμα έκτακτης ανάγκης στην περιοχή των συνόρων νότιας Σερβίας-Βουλγαρίας.

Η διέλευση των συνόρων από τη Βουλγαρία στη Σερβία περιλαμβάνει περπάτημα τριών έως τεσσάρων ημερών σε δασώδεις ορεινούς δρόμους. Οι άνθρωποι που κάνουν αυτό το ταξίδι συχνά δεν έχουν φαγητό, νερό ή στέγη και αντιμετωπίζουν σκληρές καιρικές συνθήκες. Τον Φεβρουάριο, δύο άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού, πέθαναν από το κρύο σε αυτή τη διαδρομή. Φέτος, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Pirot, στη σερβική πλευρά των συνόρων, έχουν παράσχει ιατρική περίθαλψη σε 1.944 άτομα για παθήσεις όπως κρυοπαγήματα, μολυσμένα τραύματα, πυρετούς, δερματικές αλλοιώσεις, φουσκάλες και γενικά σημάδια σωματικής εξάντλησης. 

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν καταγγείλει εκτενώς τις βίαιες πρακτικές που διαπράττονται σε πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες στα σύνορα της Ευρώπης από το 2014.

 «Τα κράτη μέλη της ΕΕ συνεχίζουν να δίνουν προτεραιότητα στην προστασία των συνόρων έναντι της προστασίας και της ευημερίας των ανθρώπων», λέει ο Staderini. «Αυτό πρέπει να σταματήσει».

Βία στα σερβικά σύνορα - Μαρτυρίες ασθενών των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Σύνορα Σερβίας-Ουγγαρίας

Από τον Ιανουάριο του 2021, το 45% των ανθρώπων νοσηλεύτηκαν από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα για τραύματα όπως μώλωπες, το 11% για αιματώματα και το 8% για κατάγματα λόγω βίαιων περιστατικών με τις συνοριακές αρχές στα σύνορα Σερβίας-Ουγγαρίας. Από το 2022, η ιατρική ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα πραγματοποίησε 7.826 ιατρικές συνεδρίες στη Βόρεια Σερβία.

Ορισμένοι ασθενείς μάς είπαν ότι οι αρχές χρησιμοποίησαν σπρέι πιπεριού και δακρυγόνα, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων μορφών ταπείνωσης, κατάσχεση και καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, ανεπίσημο περιορισμό σε απομονωμένα κουτιά ISO στη συνοριακή ζώνη και σκόπιμη πρόκληση πτώσεων από φράχτη και σκάλες αναρρίχησης.

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν καταγράψει έναν αριθμό ασθενών που ανέφεραν ότι έπεσαν βίαια από τον φράχτη με συρματόπλεγμα ύψους 4 μέτρων στην Ουγγαρία και απωθήθηκαν πίσω στη Σερβία. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν 7 ασθενείς που υπέστησαν σωματικές βλάβες στα χέρια και τα πόδια από αυτήν την πράξη, σε μόλις 3 μήνες το 2022.

«Με εξευτέλιζαν ως απάντηση στο αίτημά μου για ιατρική υποστήριξη»

«Καθώς προσπαθούσα να πηδήξω τον φράχτη, η αστυνομία τράβηξε τη σκάλα και έπεσα από μεγάλο ύψος. Έσπασα και τα δύο μου πόδια και ενώ πονούσα η αστυνομία συνέχισε να με κλωτσάει στα πόδια», αναφέρει μαρτυρία άνδρα από το Μαρόκο. Μετά το περιστατικό μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο για 29 ημέρες και για τρεις μήνες σε καταυλισμό στην Ουγγαρία πριν τον απωθήσουν πίσω στη Σερβία.

«Δέχτηκα επίθεση από τους αξιωματικούς περιπολίας του στρατού, ενώ βρισκόμουν στο πάτωμα, με χτυπούσαν με κλωτσιές στο στομάχι και στο αριστερό μου χέρι, παρά το γεγονός ότι παραπονέθηκα για τον πόνο που προκλήθηκε από το διάστρεμμα στον καρπό. Κατά τη διάρκεια του ξυλοδαρμού, με έβριζαν και με εξευτέλιζαν ως απάντηση στο αίτημά μου για ιατρική υποστήριξη φωνάζοντάς μου: "Δεν υπάρχει πρόβλημα, Motherfucker!"», μαρτυρία 14χρονου αγοριού από το Αφγανιστάν.

Το αγόρι συνελήφθη, ενώ βρισκόταν στην κορυφή της σκάλας η οποία κουνήθηκε βίαια από την περίπολο του στρατού, προκαλώντας την πτώση του στο έδαφος μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου φράχτη, τραυματίζοντας τον καρπό του.

«Η αστυνομία ήρθε στη διασταύρωση του δρόμου και κάλεσε το ασθενοφόρο για μένα και πήγα στο νοσοκομείο στο Szeged για να γεννήσω τον Youssef. Μετά από 6 ημέρες, η αστυνομία με έβγαλε από το νοσοκομείο και ρώτησα αν μπορούσα να ζητήσω άσυλο. Δεν κατάλαβα καλά γιατί δεν υπήρχε μετάφραση. Στη συνέχεια μας έστειλαν πίσω στη Σερβία και είμαι εδώ μαζί του και δεν ξέρω τι άλλο να κάνω».

Μαρτυρία γυναίκας από τη Συρία, που απωθήθηκε στη Σερβία από την Ουγγαρία μόλις 6 ημέρες μετά τη γέννηση του μωρού της, ενώ περπατούσε στο δάσος. Καθώς το ασθενοφόρο αρνήθηκε βοήθεια μέσω τηλεφώνου, κάλεσαν την αστυνομία.

Σύνορα Σερβίας - Βουλγαρίας

Από τις αρχές του 2023, η ιατρική ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα περιέθαλψε 1.944 ασθενείς. 475 άτομα αξιολογήθηκαν και υποβλήθηκαν σε θεραπεία για τραυματικές βλάβες, που προκλήθηκαν κυρίως από τις σκληρές συνθήκες του ταξιδιού τους.

Οι ασθενείς έχουν φουσκάλες και δερματικές αλλοιώσεις, κρυοπαγήματα, πληγές στα πόδια, μολυσμένους τραυματισμούς, πυρετό και γενικά σημάδια σωματικής εξάντλησης από το μακρύ ταξίδι με τα πόδια μέσω της Βουλγαρίας στη Σερβία.

Η ευάλωτη θέση των μεταναστών επιδεινώνεται περαιτέρω από το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των επαναπροωθήσεων προς την Τουρκία, οι βουλγαρικές αρχές κατάσχεσαν προσωπικά αντικείμενα όπως τηλέφωνα, χρήματα κ.λπ. Πήραν επίσης τα ρούχα των ανθρώπων, συχνά αφήνοντάς τους ξυπόλητους με τα εσώρουχα μέσα στο κρύο.

«Μας έσκισαν τα ρούχα και μας έδιωξαν με τα εσώρουχα»

«Ήμουν 8 μέρες στο δρόμο, 3 μέρες χωρίς φαγητό και νερό, ενώ διέσχιζα τα σύνορα από την Τουρκία στη Βουλγαρία στο βουνό μέσα στο χιόνι. Όταν μας είδε ο στρατός, πυροβόλησαν στον αέρα. Μας πήραν τα υπάρχοντα, μας έσκισαν τα ρούχα και μας έδιωξαν με τα εσώρουχα», μαρτυρία άνδρα από το Μαρόκο τον Φεβρουάριο του 2023.

«Είπα σε έναν Αλγερινό να μην πάρει μαζί του τη γυναίκα του, αλλά το έκανε. Μόλις μας έπιασαν, [η βουλγαρική αστυνομία] τους έψαξε: έβγαλαν το παντελόνι του άνδρα και τον άγγιξαν παντού για να βεβαιωθούν ότι δεν υπάρχει τίποτα. Στη γυναίκα του, ένας αστυνομικός άνοιξε το σακάκι της, πήρε το πουκάμισό της και άνοιξε το σουτιέν της και την άγγιξε εκεί. Την άφησαν έτσι, έβγαλαν το παντελόνι της και έβαλαν τα χέρια τους μέσα στα εσώρουχά της», μαρτυρία άνδρα από την Αλγερία.

«Μου έβγαλαν τα παπούτσια και το σακάκι, έβαλαν ένα πλαστικό καλώδιο στους καρπούς μου, έσπρωξαν το πρόσωπό μου στο έδαφος και με χτύπησαν με ξύλα στο πόδι μου... Όποτε γύριζα το πρόσωπό μου προς τη μία πλευρά, με χτυπούσαν περισσότερο. Με χτύπησαν στα πόδια και στο στήθος.

Όταν με σήκωσαν από το έδαφος, ένας άνδρας πάτησε πάνω στο στήθος μου. Μου πήραν τα παπούτσια, το μπουφάν, το τηλέφωνο και τα χρήματά μου. Δεν είπαν τίποτα, αλλά συνέχισαν να με χτυπούν και να γελούν και όλο αυτό συνεχίζει να στριφογυρίζει μέσα στο κεφάλι μου. Μας έβαλαν μέσα σε ένα βαν και μας οδήγησαν περίπου 20 χιλιόμετρα προς τη Σόφια και μας άφησαν σε ένα μεγάλο δάσος. Έκανε πολύ κρύο και έτρεμα. Δεν μπορούσα να κοιμηθώ για 4 ημέρες», αναφέρει μαρτυρία άνδρα από το Μαρόκο.