Κοσμος

Μαρία Μαγδαληνή, η γυμνή αγία

Αυτό που ώθησε στη δημιουργία του σεξουαλικού μύθου της δεν ήταν παρά η ανδρική ανάγκη για κυριαρχία πάνω στο θηλυκό σώμα και ύπαρξη

Μανώλης Μεσσήνης
Μανώλης Μεσσήνης
6’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
«Penitent Magdalene (1825)» του Φραντσέσκο Άγιετς
«Penitent Magdalene (1825)» του Φραντσέσκο Άγιετς

Ποια ήταν η Μαρία Μαγδαληνή και πως από εκλεκτή του Ιησού μετατράπηκε σε μετανοούσα πόρνη και έγινε αντικείμενο ζωγραφικής της Αναγέννησης και του Μπαρόκ

Ολόκληρη η χριστιανική ιστορία του δυτικού πολιτισμού συνοψίζεται στη λατρεία της Μαρίας Μαγδαληνής. Για πολλούς αιώνες, αυτή η γυναίκα έγινε η ενσάρκωση της θρησκευτικής αφοσίωσης, η οποία ορίστηκε ως η μετάνοια της εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσης γυνής. Ως εκ τούτου, έχει χρησιμεύσει ως ένα μυστήριο πάνω στο οποίο έχουν προβληθεί μια σειρά από φαντασιώσεις. Τη μια εποχή μετά την άλλη η εικόνα της διατυπωνόταν εκ νέου, από πόρνη μέχρι μυστική και άγαμη μοναχή. Αλλά, αν η πένα της Κασσιανής υμνεί και η εκκλησία ανά τους αιώνες συνοδοιπορεί, πώς εξημερώνεται η σεξουαλική επιθυμία, πώς οι άνδρες και οι γυναίκες διαπραγματεύονται τις ξεχωριστές παρορμήσεις τους;

«The Penitent Magdalene in a landscape» του Giovanni (Il Cosci) Balducci
«The Penitent Magdalene in a landscape» του Giovanni (Il Cosci) Balducci
«Mary Magdalene» του Giampietrino
«Mary Magdalene» του Giampietrino
«St Mary Magdalene» του Titian (Tiziano Vecellio)
«St Mary Magdalene» του Titian (Tiziano Vecellio)

Όμως, ποια ήταν η Μαρία Μαγδαληνή; Ήταν ηγετική φυσιογνωμία μεταξύ αυτών που έλκονταν από τον Ιησού. Όταν, οι άνδρες που είχαν επιλέξει να είναι δίπλα του και να τον ακολουθούν, τον εγκατέλειψαν την ώρα του θανάσιμου κινδύνου του, η Μαρία από τα Μάγδαλα, από εκείνο το μικρό χωριό στην όχθη της θάλασσας της Γαλιλαίας, ήταν μια από τις γυναίκες που έμειναν μαζί του, ακόμη και στη Σταύρωση. Ήταν παρούσα στην ταφή και το πρώτο πρόσωπο που ανήγγειλε την Ανάστασή του. Φαίνεται ότι η ιδιότητά της ως απόστολος, στα χρόνια μετά τον θάνατο του Ιησού, συναγωνιζόταν ακόμη και αυτή του Πέτρου. Αυτή η εξέχουσα θέση προήλθε από τον ίδιο τον Ιησού, τότε που επέλεξε εκείνη να είναι η πρώτη που θα τον αντικρίσει, πριν ακόμη αναληφθεί στους ουρανούς, δίπλα στον πατέρα του, εκείνη, τη γυναίκα, ως εκλεκτή μεταξύ των ανθρώπων.

«The Magdalen» του Correggio
«The Magdalen» του Correggio
«Saint Mary Magdalen» του Felice Ficherelli
«Saint Mary Magdalen» του Felice Ficherelli
«Mary Magdalene» του Ντιρκ Γκέριτς Μπλέκερ
«Mary Magdalene» του Ντιρκ Γκέριτς Μπλέκερ

Ο Πέτρος, ο οποίος, ίσως, θεωρούσε την υπεροχή του δεδομένη (ο Ιησούς τού είχε πει: Κι εγώ λέω σ' εσένα πως εσύ είσαι ο Πέτρος, και πάνω σ' αυτή την πέτρα θα οικοδομήσω την εκκλησία μου…),  είπε στη Μαρία: «Αδελφή, ξέρουμε ότι ο Σωτήρας σε αγάπησε περισσότερο από όλες τις άλλες γυναίκες. Πες μας τα λόγια του, αυτά που δεν ξέρουμε επειδή δεν τα έχουμε ακούσει». Εκείνη απάντησε: «Θα σας διδάξω τι είναι κρυμμένο από εσάς. Και άρχισε να λέει το όραμά της, ένα είδος ενατένισης της ανόδου της ψυχής». Ο Πέτρος ενοχλήθηκε (και ο Ανδρέας), όχι απ’ αυτό που είπε, αλλά απ’ το πώς το ξέρει, και παραπονέθηκε έντονα στους άλλους μαθητές: Τη διάλεξε (ο Ιησούς) από εμάς; Και τότε δέχτηκε την αντίδραση ενός άλλου αποστόλου, του Ματθαίου, ο οποίος τον επέπληξε, λέγοντάς του: «Σε βλέπω να μάχεσαι εναντίον της γυναίκας αυτής όπως εναντίων των αντιπάλων μας. Αν ο Σωτήρας την έκρινε άξια, ποιος είσαι εσύ για να την απορρίψεις;» Αυτή ήταν η ερώτηση όχι μόνο για τη Μαρία Μαγδαληνή, αλλά για όλες τις γυναίκες.

«Santa Maria Magdalena» του Francisco Venegas
«Santa Maria Magdalena» του Francisco Venegas
«The repentant St. Mary Magdalene» του  Władysław Niewiarowicz
«The repentant St. Mary Magdalene» του Władysław Niewiarowicz
«Maria Magdalena» του Jan Massys
«Maria Magdalena» του Jan Massys

Η εικόνα, λοιπόν, εκείνης της Μαρίας, ως έμπιστου αποστόλου του Ιησού, αποδείχθηκε σημαντικό εμπόδιο για την εγκαθίδρυση της κυριαρχίας των ανδρών στην εκκλησία των «Πατέρων». Αυτή η εικόνα έπρεπε ν’ αναδιατυπωθεί ως εικόνα υποτέλειας και, με ταυτόχρονη έμφαση στη σεξουαλικότητα ως τη ρίζα κάθε κακού, να χρησιμεύσει για να υποτάξει τις γυναίκες. Να γιατί, από τον πρώτο αιώνα μ.Χ., άρχισε η ύφανση ενός περίτεχνου κεντήματος, ενός πορτρέτου της Μαρίας Μαγδαληνής, στο οποίο αναφερόταν, με απαράμιλλη συνέπεια, ότι ήταν μια μετανοούσα πόρνη.

«The Sorrows of Mary Magdalene» του Jules Lefevre
«The Sorrows of Mary Magdalene» του Jules Lefevre
«St Mary Magdalene in the wilderness» του Pompeo Batoni
«St Mary Magdalene in the wilderness» του Pompeo Batoni

Έτσι, στο διάβα του χρόνου, η εκκλησία, επωφελούμενη από τον μύθο της πεσμένης γυναίκας, δημιούργησε ένα ιδεώδες αρετής, απομακρύνοντας για πάντα την παρουσία των θηλυκών από τα ιερά της. Και, τελικά, η Μαγδαληνή, η Μαρία από τα Μάγδαλα, έγινε το απογυμνωμένο αντικείμενο ζωγραφικής ενασχόλησης της Αναγέννησης και του Μπαρόκ, έγινε μια φιγούρα τίποτα λιγότερο από ιερή πορνογραφία, εξασφαλίζοντας μια μόνιμη θέση στην καθολική φαντασία ως η λυτρωμένη πόρνη και το πρότυπο μετάνοιας του Χριστιανισμού.

Υπήρχε από πάντα, υπάρχει και θα υπάρχει η ανθρώπινη επιθυμία που τονίζει τη δυνατότητα της συγχώρεσης και της λύτρωσης. Αλλά αυτό που ώθησε στη δημιουργία του σεξουαλικού μύθου της Μαρίας Μαγδαληνής δεν ήταν παρά η ανδρική ανάγκη για κυριαρχία πάνω στο θηλυκό σώμα και ύπαρξη. Στην εκκλησία, σε κάθε εκκλησία, όπως και αλλού, αυτή η ανάγκη εξακολουθεί να ικανοποιείται.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.