1η Απριλίου 1957: Ήταν αυτή η καλύτερη φάρσα στην ιστορία του πρωταπριλιάτικου ψέματος;

Σαν σήμερα 1η Απριλίου του 1957 το BBC κάνει μία πρωταπριλιάτικη φάρσα που έμεινε στην ιστορία. Ο παρουσιαστής ειδήσεων του δικτύου, Ρίτσαρντ Ντίμπλεμπι, παρουσιάζει οπτικοποιημένο ρεπορτάζ για την ανοιξιάτικη συγκομιδή σπαγγέτι στην Ιταλία, το οποίο γίνεται γρήγορα πιστευτό. 

Συγκεκριμένα, το BBC είχε ανακοινώσει ότι καρποφόρησαν... μακαρονόδεντρα στην Ιταλία, στα σύνορα με την Ελβετία, προβάλλοντας μάλιστα και εικόνες από τη «συγκομιδή». Χαμογελαστοί αγρότες μάζευαν μακαρόνια από το δέντρο. Χιλιάδες Βρετανοί επικοινώνησαν με το τηλεοπτικό δίκτυο και ζήτησαν να μάθουν πώς μπορούσαν να προμηθευτούν τον σπόρο και να καλλιεργήσουν τα δικά τους μακαρόνια με μεράκι και φροντίδα.

Πώς καθιερώθηκε να λέμε ψέμματα την Πρωταπριλιά

Η Πρωταπριλιά είναι η ημέρα των ψεμάτων. Πρόκειται για μία παράδοση, η οποία είχε ξεκινήσει στην Ευρώπη και η «γέννησή» της τόσο χρονικά όσο και τοπικά έχει δύο επικρατέστερες εκδοχές. Όπως αναφέρει η πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο «κώδικας δεοντολογίας» των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια έγινε, με το πέρασμα του χρόνου, έθιμο.

Η δεύτερη εκδοχή, η οποία ιστορικά θεωρείται από πολλούς και ως η πιο βάσιμη, θέλει γενέτειρα του εθίμου τη Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Τη χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.

Η Πρωταπριλιά στην Ελλάδα

Το έθιμο αυτό, όπως ήταν αναμενόμενο, υιοθετήθηκε και στην Ελλάδα με το πέρασμα του χρόνου, αποκτώντας, ωστόσο, μία ελληνική «νότα». Η κεντρική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Ειπώνονται αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Μάλιστα, σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Αλλού πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Ακόμα, το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα. Όπως επισημαίνει ο Έλληνας λαογράφος Λουκάτος, το έθιμο αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή» όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα «αντίμετρα».

Από την πλευρά του, ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη «ψευδολογία» παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, ούτως ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.

Σαν σήμερα 1η Απριλίου - Γεγονότα

• 286 – Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός ανακηρύσσει τον Μαξιμιανό συναυτοκράτορα με τον βαθμό του Αυγούστου και του δίνει τον έλεγχο των δυτικών επαρχιών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
• 457 – Ο Μαϊοριανός ανακηρύσσεται αυτοκράτορας της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το ρωμαϊκό στρατό.
• 527 - Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστίνος Α΄ ονομάζει τον ανιψιό του, Ιουστινιανό Α΄, συναυτοκράτορα και διάδοχο του θρόνου.
• 1545 - Ιδρύεται το Ποτοσί στη Βολιβία, μετά την ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων αργύρου στην περιοχή.
• 1625 - Ένας συνδυασμένος στόλος 52 ισπανικών και πορτογαλικών πλοίων αρχίζει την ανακατάληψη της Μπαΐα από τους Ολλανδούς.
• 1789 - Στη Νέα Υόρκη, η Βουλή των Αντιπροσώπων (ΗΠΑ) συνέρχεται για πρώτη φορά σε απαρτία.
• 1867 – Η Σιγκαπούρη γίνεται βρετανική αποικία του στέμματος.
• 1908 - Σχηματίζεται η Εδαφική Δύναμη (που το 1920 μετονομάστηκε σε Εφεδρικός Στρατός) ως εθελοντική εφεδρική δύναμη του βρετανικού στρατού.
• 1914 – Ο Εμμανουήλ Μπενάκης γίνεται δήμαρχος Αθηναίων.
• 1918 – Ιδρύεται η Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (Βρετανία).
• 1924 – Ο Αδόλφος Χίτλερ καταδικάζεται σε πέντε χρόνια φυλάκιση για τη συμμετοχή του στο «Πραξικόπημα της μπιραρίας», αλλά θα εκτίσει μόνο εννέα μήνες στη φυλακή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου γράφει το βιβλίο Ο Αγών μου.
• 1933 - Οι πρόσφατα εκλεγμένοι Ναζί διοργανώνουν υπό τον Γιούλιους Στράιχερ ένα μονοήμερο μποϊκοτάζ όλων των εβραϊκών επιχειρήσεων της Γερμανίας, εγκαινιάζοντας μία σειρά αντισημιτικών πράξεων.
• 1936 - Η Ορίσα γίνεται πολιτεία της Ινδίας.
• 1937 - Ισπανικός Εμφύλιος: Η Χαέν στην Ισπανία βομβαρδίζεται από γερμανικές φασιστικές δυνάμεις που υποστηρίζουν τους εθνικιστές του Φρανθίσκο Φράνκο.
• 1948 – Οι Νήσοι Φερόες αποκτούν την αυτονομία τους από τη Δανία.
• 1955 – Η οργάνωση ΕΟΚΑ ξεκινά ένοπλο αγώνα για ανεξαρτησία της Κύπρου από το Ηνωμένο Βασίλειο και ένωση με την Ελλάδα.
• 1960 - Ο δορυφόρος TIROS-1 μεταδίδει την πρώτη τηλεοπτική εικόνα από το διάστημα.
• 1969 - Συνωστισμός αρχηγών κρατών και πολιτικών ηγετών από όλο τον κόσμο στην Ουάσινγκτον για την κηδεία του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.
• 1976 – Ιδρύεται η εταιρεία πληροφορικής Apple.
• 1979 – Εγκαθιδρύεται το θεοκρατικό κράτος του Ιράν, μετά την ιρανική επανάσταση υπό τον Αγιατολάχ Χομεϊνί.
• 2001 – Ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς παραδίνεται στις ειδικές δυνάμεις, για να δικαστεί ως εγκληματίας πολέμου.

Σαν σήμερα 1η Απριλίου - Γεννήσεις

• 1282 – Λουδοβίκος Δ΄ της Βαυαρίας, αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
• 1347 - Ίνγκεμποργκ της Δανίας, δούκισσα του Μεκλεμβούργου
• 1753 - Ζοσέφ Ντε Μεστρ, Γάλλος φιλόσοφος
• 776 – Σοφί Ζερμαίν, Γαλλίδα μαθηματικός
• 1809 – Νικολάι Γκόγκολ, Ρώσος συγγραφέας
• 1815 – Όττο φον Μπίσμαρκ, Γερμανός πολιτικός
• 1868 - Εντμόν Ροστάν, Γάλλος συγγραφέας
• 1873 – Σεργκέι Ραχμάνινοφ, Ρώσος συνθέτης και πιανίστας
• 1883 – Λον Τσάνεϊ, Αμερικανός ηθοποιός
• 1885 - Γουάλας Μπίρι, Αμερικανός ηθοποιός
• 1894 - Ρουκιγιέ Σαμπιχά Σουλτάν, Οθωμανή πριγκίπισσα
• 1902 – Μαρία Πολυδούρη, Ελληνίδα ποιήτρια
• 1908 - Αβραάμ Μάσλοου, Αμερικανός ψυχολόγος
• 1913 – Μέμος Μακρής, Έλληνας γλύπτης
• 1918 - Γιαν Καντάρ, Σλοβάκος σκηνοθέτης
• 1918 - Δημήτριος Ομπολένσκυ, Ρώσος ιστορικός
• 1920 – Τοσίρο Μιφούνε, Ιάπωνας ηθοποιός
• 1927 – Φέρεντς Πούσκας, Ούγγρος ποδοσφαιριστής
• 1929 – Μίλαν Κούντερα, Τσέχος συγγραφέας
• 1934 - Πασκάλ Ρακοτομάβο, πρωθυπουργός της Μαδαγασκάρης
• 1937 – Γιλμάζ Γκιουνέι, Τούρκος ηθοποιός και σκηνοθέτης
• 1946 – Νικήτας Κακλαμάνης, Έλληνας πολιτικός
• 1947 - Χριστίνα Σπυράκη, Ελληνίδα ιατρός και πολιτικός
• 1949 - Τζιλ Σκοτ-Χίρον, Αμερικανός μουσικός
• 1963 - Γιάννης Σαββιδάκης, Έλληνας τραγουδιστής

• 1976 - Κλάρενς Ζέεντορφ, Ολλανδός ποδοσφαιριστής
• 1976 - Ντέιβιντ Ογιελόβο, Άγγλος ηθοποιός
• 1978 – Αντόνιο ντε Νίγκρις, Μεξικανός ποδοσφαιριστής
• 1980 – Ράντυ Όρτον, Αμερικανός παλαιστής
• 1981 - Αντώνης Φώτσης, Έλληνας καλαθοσφαιριστής
• 1982 - Αντρέας Τόρκιλντσεν, Νορβηγός ακοντιστής
• 1983 - Σεργκέι Λάζαρεφ, Ρώσος τραγουδιστής
• 1986 – Νίκος Κουρτίδης, Έλληνας αρσιβαρίστας

Σαν σήμερα 1η Απριλίου - Θάνατοι

• 305 - Πάπας Μαρκελλίνος
• 996 - Πάπας Ιωάννης ΙΕ΄
• 1046 - Γοδεφρείδος, κόμης του Γκατινέ
• 1205 – Αμωρί Β΄, βασιλιάς της Ιερουσαλήμ
• 1412 - Αλβέρτος, βασιλιάς της Σουηδίας
• 1441 - Λευκή Α΄, βασίλισσα της Ναβάρρας
• 1547 - Μαρία του Λουξεμβούργου, κόμισσα του Βαντόμ, Γαλλίδα ευγενής
• 1548 - Σιγισμούνδος Α΄, βασιλιάς της Πολωνίας
• 1709 - Ερρίκος Γ΄, πρίγκιπας του Κοντέ
• 1865 - Αντώνιος Κριεζής, Έλληνας πολιτικός και αγωνιστής
• 1865 – Τζουντίτα Πάστα, Ιταλίδα υψίφωνος
• 1890 - Αλεξάντερ Μοζαΐσκι, Ρώσος ναύαρχος
• 1901 - Φρανσουά - Μαρί Ραούλ, Γάλλος χημικός
• 1918 - Πάβελ φον Ρένενκαμπφ, Ρώσος στρατιωτικός
• 1920 - Ευμένιος Ξηρουδάκης, μητροπολίτης Κρήτης
• 1922 – Κάρολος Α΄, αυτοκράτορας της Αυστροουγγαρίας
• 1941 - Ιππόλυτος Ντηλέαι, Βέλγος αγιολόγος
• 1947 – Γεώργιος Β΄, βασιλιάς της Ελλάδας
• 1952 - Φέρεντς Μολνάρ, Ούγγρος συγγραφέας
• 1968 – Λεβ Λαντάου, Ρώσος φυσικός
• 1972 - Θανάσης Απάρτης, Έλληνας γλύπτης
• 1976 – Μαξ Ερνστ, Γερμανός καλλιτέχνης
• 1984 - Μάρβιν Γκέι, Αμερικανός τραγουδιστής
• 1987 - Δημήτρης Ιωαννόπουλος, Έλληνας θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης και σεναριογράφος
• 1988 - Δημήτρης Μαλαβέτας, Έλληνας ηθοποιός
• 1993 - Χουάν, Κόμης της Βαρκελώνης
• 1996 - Νίκος Τζόγιας, Έλληνας ηθοποιός
• 2002 – Σίμο Χέιχε, Φινλανδός σκοπευτής
• 2004 – Γιάννης Κυράστας, Έλληνας ποδοσφαιριστής και προπονητής
• 2006 – Μαρίκα Μπότση, Ελληνίδα πολιτικός
• 2010 – Τζαννής Τζαννετάκης, Έλληνας πολιτικός
• 2013 - Κάρεν Μούιρ, Νοτιοαφρικανή κολυμβήτρια
• 2014 - Ζακ Λε Γκοφ, Γάλλος ιστορικός και συγγραφέας
• 2015 - Μιζάο Οκάουα, Γιαπωνέζα υπεραιωνόβια
• 2017 - Γεβγκένι Γεφτουσένκο, Ρώσος συγγραφέας